دوستان و همکاران از فیلمساز تنهای سینمای ایران گفتند
مراسم افتتاح اولین سالن سینمای گروه سینمایی «هنر و تجربه» با فیلم «یک اتفاق ساده» به کارگردانی سهراب شهید ثالث در موزه سینما برگزار شد . در این مراسم فرصتی پیش آمد تا درباره ویژگی های این سینماگر سرشناس و متعلق به موج نوی سینمای ایران از زبان همکاران و هم نسلان او سخن گفته شود.
تعدادی از سینماگران هم چون جعفر پناهی، علیرضا داود نژاد، همایون اسعدیان، سیف الله صمدیان ، مجید برزگر ،روح الله حجازی ،مجتبی میر طهماسب و….از حاضران در این مراسم بودند . این افتتاحیه با سخنان کوتاهی از «امید روحانی » دستیارفیلم ، «نظام الدین کیایی» دوست سهراب شهید ثالث و« نقی معصومی » فیلمبردار فیلم «یک اتفاق ساده » نیز داشت .
«نظام الدین کیایی» که حالا از صدابرداران سرشناس سینمای ایران شده از همکلاسی های سهراب شهید ثالث بود و در سخنانش بر تفاوت نگاه این کارگردان و تأثیراتی که او در سینمای ایران داشت تاکید کرد. از نظر او «زنده یاد سهراب شهید ثالث تنها شخصیتی بود که لیاقت فیلمسازی در آن زمان را داشت » و آرزو کرد :« کاش شهیدثالث زنده بود و می دید که از سینمایی که با نگاه او پایه ریزی شده چه سینماگرانی بیرون آمدند؛ سینماگرانی که شاید امروز هم تحت تاثیر سینمای زنده یاد شهید ثالث باشند.»
کیایی در توصیف شهیدثالث گفت :« در زمانی که سهراب شهید ثالث شروع به فیلمسازی کرد کسی شبیه به سهراب پیدا نمی‌شد حتی زمانی که ما در دبیرستان بودیم با اینکه دانش‌آموزان همیشه شباهت‌های یکسانی دارند اما سهراب متفاوت بود و همیشه تمیز و ساکت حضور داشت بعدها در خارج از کشور نیز با هم همراه بودیم. »

کیایی خاطره جالبی را هم بیان کرد که از عدم علاقه شهیدثالث به شهرت سرچشمه می گرفت . او که در خارج از کشور نیز دوست خود را همراهی می کرده ، گفت :« روزی در خانه سهراب نشسته بودم به او گفتم که یک فیلم بساز که آلن دلون در آن بازی کند. آن روزها شرایطی فراهم بود که آلن دلون مدتی فقط فیلم‌های هنری بازی می‌کرد و به خاطر حضورم در تلویزیون آلمان و ارتباطاتی که داشتم ایده را به دفتر دلون رساندم اما در نهایت سهراب با آلن دلون کار نکرد زیرا فکر می‌‌کرد محو می‌شود و دیگر سهراب شهید ثالث نیست چون کم کم به شهرت نزدیک می‌شود.» به نظر می رسد این شهرت با ذات علاقمند به تنهایی این فیلمساز چندان نمی خوانده است . این نکته را می توان از سخنان کیایی دریافت که گفت :« زنده یاد شهید ثالث این شرایط را داشت که نه تنها در سینمای ایران بلکه در سینمای جهان هم به اوج فیلمسازی برسد اما او به دلیل تنهایی درونش رسیدن به چنین جایگاهی را نخواست.»
از نظر کیایی صدابرادر فیلمهای مشهور سینمای ایران هم چون اشباح، دونده :« شهید ثالث آدمی بود که همه دنیا را سیاه و سفید می دید. در واقع او بخشی از دنیا را سیاه و بخش دیگر را سفید می دید. این نگاه با نگاه مردم در آن زمان هماهنگ نبود و می توان بین نگاه او و مردم تضاد دید. در واقع بخشی را که مردم سفید می دیدند او سیاه می دید و بخشی را که سیاه می دیدند زنده یاد شهیدثالث سفید می دید. سیاه و سفید دیدن نشات گرفته از صفات زنده یاد شهید ثالث بود.» در منحصر به فرد بودن شهید ثالث بسیار هم عقیده اند، همان طور که کیایی نیز سخنانش را با این جملات به پایان رساند :« به همین دلیل است که پس از ۱۴ سال که از فوتش گذشته همچنان آنقدر طرفدار دارد و با اینکه ۴۰ سال از آخرین فیلمش گذشته است ولی خیلی ها آثار او را می شناسند و امروز برای او گرد هم آمده اند.»
«امید روحانی» سخنانش را با یادآوری این نکته آغاز کرد که ‌از ابتدای حضور سهراب در سینما با هم بود ند هم به عنوان دستیار در زمینه فیلمنامه‌نویسی و هم کارگردانی . از نظر این منتقد شناخته شده سینما فیلم «یک اتفاق ساده» یکی از مهم‌ترین آثار سینمای ایران است که «آغازگر یک جنبش سینمایی است اما یکی از قدر ندیده‌ترین آثار تاریخ سینما است چون بعد از ساخته شدن در قفسه‌ها خاک خورده است. من امیدوارم این فیلم روی دی وی دی بیاید تا دیده شود. این فیلم یک فیلم تئوریک است و ما در ساخت آن نگاه تئوریک داشتیم و می‌خواستیم یک تئوری را با فیلم ثابت کنیم این مسئله به این دلیل بود که می‌خواستیم زمان سینما را به زندگی مردم نزدیک شود . این باعث شد فاصله‌ها برداشته شود که بعدها چنین روندی را در «یک داستان واقعی» ابوالفضل جلیلی و آثار عباس کیارستمی دیدیم. این راه را ادامه دادند و توسط آنها پیگیری می‌شد.»

روحانی از تفاوت نظرش در این سالها هم گفت :« به نظرم آن زمان ریتم فیلم خیلی کند بود که البته اصرار ما کُند بودن فیلم بود. اما الان فکر می‌کنم از لحاظ ریتم خیلی تند باشد.»
امید روحانی به بخشی از فیلمسازی شهیدثالث نیز اشاره کرد . این فیلمساز اثر «آیا…؟» را در پاسخ به پرسش های ذهن خود ساخته بود. روحانی ادامه داد :« سهراب خیلی زود به اوج رسید و فیلم «طبیعت بی جان» را ساخت، فیلمی که در آن جان طبیعت دیده می شود. شهید ثالث بعد از فیلم «طبیعت بی‌جان» به آلمان رفت و در آنجا کارش را ادامه داد. اما هیچ کدام از آثارش به اندازه این دو فیلم ماندگار نشد. او یک فیلمساز اجتماعی بود نه یک فیلمساز سیاسی، همانطور که جعفر پناهی هم یک فیلمساز اجتماعی است نه یک فیلمساز سیاسی.»
اما این مراسم سخنران دیگری نیز داشت : «نقی معصومی» که فیلمبرداری «یک اتفاق ساده» را بر عهده داشته است. او خیلی کوتاه سخن گفت و جالب اینجا بود که از «امید روحانی » خاطره ای را نقل کرد و گفت :« روحانی زمانی که فیلم را برای اولین بار در بندر ترکمن دید، گفت این بهترین فیلم رنگی است که من تا به امروز دیده ام. اینکه چرا روحانی یک فیلم سیاه و سفید را بهترین فیلم رنگی دانسته است باید از خودش پرسید.»

او با اشاره به زمان ساخت فیلم و یادآوری یک نکته از آن دوران گفت :« در وزارت فرهنگ و هنر آن دوران فیلمبردارهای فیلم های مستند حق داشتند سه برابر فیلمبرداران فیلمهای معمولی نگاتیو مصرف کنند که البته این بیشتر از ۳۰ دقیقه نمی شد. سهراب از من خواست که ۳۰ دقیقه فیلم بگیرم و گفت که این ۳۰ دقیقه را به ۹۰ دقیقه تبدیل می کند»

نقی معصومی که از روند فعالیتهای حرفه ای خود رضایت داشت گفت :«من تا به امروز حدود ۳۰ فیلم مستند کار کرده ام که همه آنها موفق بوده است. » پس از آن نمایش فیلم «یک اتفاق ساده » در سالن موزه سینما آغاز شد . این مراسم با هدف معرفی این سالن، به عنوان یکی از سالنهای سینمای طرح هنر و تجربه برگزار شده بود . در حاشیه مراسم نیز پوستر فیلم «یک اتفاق ساده» به عنوان یادگار از سوی سینماگران حاضر امضا شد.

 

نظام الدین کیایی
امید روحانی
کیوان کثیریان
علی کریم
نقی معصومی
همایون اسعدیان
جعفر پناهی