نویسنده: بهمن عبداللهی

علاقه مندان جدی سینما به خوبی می دانند که سینما تنها وجه سرگرم کنندگی ندارد و در روی دیگر سکه محملی برای هنرمند معنا می شود که به دنبال خلاقیت های تازه است، همچنان که در جای دیگری مجسمه ساز از سنگ پیکره ای ماندگار بیرون می کشد. از بدو تولد سینما نیز همواره دو وجه تجاری و خلاقانه سینما به موازات هم طی طریق کرده اند. محافلی همچون سینما تک ها، نمایش های فیلمخانه ای و نیز اکران های خصوصی در وجه دوم سینما تعریف می شوند و همواره عاشقان هنر هفتم را گرد هم آورده اند. اکران فیلم های متفاوت در قالب «گروه سینماهای هنر و تجربه» آخرین رویکرد متولیان سینما در این حوزه است که از اوایل شهریور در تهران و مشهد آغاز شده است. به همین بهانه، طرح اکران فیلم های مخاطب خاص را بررسی کرده ایم که می خوانید.

طرحی در دولت جدید
سازمان سینمایی از ۱۴ تیرماه امسال با انتشار فراخوانی از سازندگان فیلم هایی که در تعریف این گروه از سینماها می گنجند، دعوت کرد تا آثار خود را به دبیرخانه گروه سینماهای هنر و تجربه ارائه دهند. بر اساس فراخوان گروه سینماهای «هنر و تجربه»، «فیلم هنری» به اثری سینمایی – در هر قالب زمانی کوتاه و بلند و داستانی و مستند و انیمیشن و… – گفته می شود که فرم و محتوای آن تمایلات و حساسیت ها و کنجکاوی های زیبایی شناسانه تماشاگران را برانگیزد و ذوق و سلیقه بصری آنان را ارتقا دهد. «فیلم تجربی» نیز به اثری گفته می شود که شیوه های تازه ای در بیان و روایت سینمایی در آن تجربه شده باشد که سینمای تجاری و عامه پسند به سوی آن نمی رود. البته برخی از فیلم های متفاوت و برتر سینمای بدنه هم که حاوی جنبه های هنری و تجربی هستند و به دلیلی امکان این را دارند که جایی در اکران سینمای بدنه پیدا کنند، می توانند در چارچوب این طرح نیز به نمایش درآیند.
سه ماه پس از فراخوان گروه سینمایی هنر و تجربه یعنی از ۱۳ مهر ماه درسینماهای آزادی، کوروش، موزه سینما، خانه هنرمندان و سینما هویزه مشهد نخستین مجموعه فیلم ها به نمایش درآمد و با استقبال نسبی تماشاگران مواجه شد تا آنجا که مدیر پردیس آزادی اعلام کرد«ماهی وگربه» دومین فیلم پرفروش این سینما شده است.

شیوه نمایش و اکران
بر اساس گفته امیرحسین علم الهدی مسئول این طرح؛ فیلم ها در این برنامه به سه دسته آ، ب و ث تقسیم شده است که هر ۲۰ روز فیلم گروه « آ» نمایش داده می شود.هر ۲۵ روز فیلمی از گروه «ب» و هر ۳۰ روز یکبار فیلم های «ث» نمایش داده خواهد شد.مستندها نیز به دوگروه الف و ب تقسیم بندی شده است که به این ترتیب مستندهای گروه «الف» هر ۳۰ روز یکبار و مستندهای گروه «ب» هر ۴۵ روز نمایش داده خواهد شد. وی اعلام کرده؛ با برنامه ریزی های انجام شده می توان فیلم ها را در طولانی مدت در اکران سینماها داشت، چرا که این فیلم ها در طولانی مدت می توانند مخاطبانشان را حفظ کنند.برنامه حمایتی برای فیلم ها نیز مشخص شده است که بر اساس آن فیلم های گروه «آ» تا سقف ۶۰ میلیون تومان، فیلم های گروه «ب» تا سقف ۴۰ میلیون تومان و فیلم های گروه «ث» تا سقف ۲۰ میلیون تومان حمایت از طرف دولت خواهند شد، همچنین صد درصد فروش فیلم ها نیز به مالکان فیلم ها تعلق می گیرد.

داستان یک دوران سپری شده
اکران فیلم های مخاطب خاص مقوله و بحث تازه ای در سینمای ایران نیست.
نگاهی گذرا به دوران ۱۰ ساله گذشته نشان می دهد که بحث اکران فیلم های غیرتجاری، تجربه گرا و خلاقانه تحت عناوینی همچون «اکران فیلم های مخاطب خاص»، «اکران فیلم های آسمان باز» و غیره همواره مطرح بوده است. اما هیچ یک از این چالش ها، یا طرح ها و برنامه ها به نتیجه و روش روشنی ختم نشده است.
از سال گذشته که دولت یازدهم روی کار آمد و متعاقباً دکتر ایوبی در راس سازمان سینمایی قرار گرفت، امید به بهبودی اوضاع در هم ریخته و آشفته سینما هم رنگ گرفت و نشاط به فضای عمومی سینما بازگشت. مدیران جدید با دست های پر از طرح و برنامه آمدند تا ساختارهای سینما را از ریشه و اساس تغییر دهند.
یکی از این طرح ها راه اندازی «گروه سینماهای هنر و تجربه» بود که برای کارگردانان جوان، فیلمسازان تجربه گرا و تمام کسانی که سینما را به عنوان هنری تاثیرگذار تلقی می کنند خبر خوشی بود.
این ایده اگرچه در ظاهر همان قاعده و شکل طرح های پیشین را در بردارد، اما تا اینجای کار – حداقل در تدوین برنامه و روش های اعلام شده و نیز اجرا در یک ماه گذشته – قابل دفاع به نظر می آید.

انتظارات نه چندان بزرگ
طرح اکران فیلم های گروه هنر و تجربه تازه یک ماه از اجرای خود را پشت سر گذاشته است، طرحی که گر چه با اطلاع رسانی وسیعی همراه نیست و گستره سینمایی بزرگی را در بر ندارد، اما در عین حال نقاط قوت زیادی دارد.
با همه این تفاسیر نمی توان به طور دقیق قضاوت کرد که این طرح به چه راهی کشیده خواهد شد، باید به انتظار ماند تا زمان بیشتری از این ماجرا بگذرد تا به قضاوت دقیق تر بنشینیم، اما قدر مسلم می توان ادعا کرد طرح هایی از این دست نیازمند حمایت سه جانبه مسئولان، مدیران سینما و منتقدان است.
صدا و سیما هم به عنوان رسانه ملی و نهادی که داعیه فرهنگی دارد، می تواند در تبلیغ و اطلاع رسانی این طرح نقش موثری ایفا کند.
منبع ایران . صفحه ۷ روز ۱۰ آبان ۱۳۹۲ – شماره ۵۷۸۲