«خانه پدری» یکی از پرفراز و نشیب‌ترین فیلم‌های کیانوش عیاری است که بالاخره به سالن سینما می‌آید. فیلمی که تا آستانه توقیف دایم رفت اما حالا می‌تواند در سالن سینما پیش روی تماشاگران سینمای ایران قرار گیرد و مورد قضاوت مخاطبان ایرانی‌اش قرار گیرد. این خبر را امیرحسین علم‌الهدی، اعلام می‌کند و می‌افزاید: «این فیلم بدون هیچ تغییری در تمام سالن‌های گروه سینمایی هنر و تجربه در سراسر کشور همچون گرگان، اصفهان و مشهد اکران خواهد شد».
اعتماد| در حالی که زمزمه‌های رفع توقیف فیلم «خانه پدری» ساخته کیانوش عیاری و صدور پروانه نمایش این اثر، تنها با اصلاح یک سکانس به گوش می‌رسید؛ این فیلم بدون هیچ گونه تغییری از هشت دی ماه در گروه سینمایی هنر و تجربه روی پرده‌های سینما می‌رود. «خانه پدری» یکی از پرفراز و نشیب‌ترین فیلم‌های کیانوش عیاری است که بالاخره به سالن سینما می‌آید. فیلمی که تا آستانه توقیف دایم رفت اما حالا می‌تواند در سالن سینما پیش روی تماشاگران سینمای ایران قرار گیرد و مورد قضاوت مخاطبان ایرانی‌اش قرار گیرد. این خبر را امیرحسین علم‌الهدی، دبیر اجرایی گروه سینمایی «هنر و تجربه» اعلام می‌کند و می‌افزاید: «این فیلم بدون هیچ تغییری در تمام سالن‌های گروه سینمایی هنر و تجربه در سراسر کشور همچون گرگان، اصفهان و مشهد اکران خواهد شد.»
اکران بدون هیچ تغییری
خبر اکران محدود و بدون ممیزی فیلم «خانه پدری» در گروه «هنر و تجربه» در حالی به گوش می‌رسد که کیانوش عیاری از اتفاقات پیش آمده برای فیلمش پس از چهار سال، چنان دچار دلزدگی شده بود که حتی نگارش فیلم جدید خود را هم رها کرده بود. «خانه پدری» همان فیلمی است که می‌گویند خشونت صحنه ابتدایی‌اش مانع از اکران آن شده ولی تقریبا واضح است که خشونت، تنها بهانه‌یی برای نمایش ندادن آخرین ساخته کیانوش عیاری بود و فیلم‌هایی از این دست به اهرم فشاری از سوی تندروها به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تبدیل شده‌ است.
در کنار فیلم‌های توقیفی که در سازمان سینمایی وزارت فرهنگ مانده‌اند، شاید بتوان وضعیت «خانه پدری» را کمی متفاوت‌تر از آثار دیگری مانند «آشغال‌های دوست‌داشتنی»، «گزارش یک جشن‌»، «خیابان‌های آرام» و… دانست.
این فیلم فقط به دلیل اینکه گفته می‌شود صحنه ابتدایی آن خشن است، موفق به دریافت مجوز اکران نشده، در حالی که با تغییر دولت و روی کار آمدن رویه اعتدال و تدبیر انتظار بر این بود که تمام فیلم‌های توقیفی از جمله «خانه پدری» زودتر امکان نمایش پیدا کنند.
اگر بخواهیم نگاهی کوتاه بر آنچه باعث توقیف «خانه پدری» شد داشته باشیم، شاید پیش از هرچیز باید به کنار کشیدن «ناجا»، که سرمایه‌گذار ساخت فیلم بود اشاره کرد؛ جایی که مسوولان «ناجی هنر» پس از نمایش فیلم در جشنواره ونیز و تحسین مدیر فستیوال، از حمایت این اثر به دلیل همان «خشونت» پا پس کشیدند و در نهایت سهم خود را واگذار کردند.
به این ترتیب در دولت دهم مدیران سینمایی وقت اعلام کردند که باید صحنه‌های ابتدایی فیلم حذف شود تا مجوز نمایش صادر شود، اما این اتفاق نیفتاد تا به دولت یازدهم رسیدیم.
تاثیرات دیدار «مرد مهربان»
در همان ماه‌های اول فعالیت مدیران جدید، کیانوش عیاری با رییس سازمان سینمایی یا به قول خودش «مرد مهربان» دیدار کرد و این استنباط برایش ایجاد شد که حجت‌الله ایوبی با «خانه پدری» مشکلی ندارد، اما انگار ماجرا پیچیده‌تر از چیزی بود که تصور می‌شد، چرا که او مدتی قبل اعلام کرد با «صحنه بسیار خشن فیلم مشکل دارد و قرار نبوده باب خشونت در سینما باز شود.»
به گزارش ایسنا این نکته را هم باید خاطرنشان کرد که در تمام چند سالی که از ساخت این فیلم می‌گذرد، برداشت‌های مختلفی، از سیاسی گرفته تا مذهبی، نسبت به «خانه پدری» مطرح شده است. در حالی که عیاری بارها و بارها تاکید کرد، دغدغه طرح این آسیب اجتماعی را، که هنوز هم در گوشه و کنار این مملکت شاهد آن هستیم، از ٣٠ سال پیش تاکنون داشته و به هیچ‌وجه قصد سیاه‌نمایی نداشته است.
البته اگر «خشونت» را هم بخواهیم جدی بگیریم باید این نکته را مدنظر داشت که پیازداغ این داستان به قدری زیاد شده که احتمالا کسانی که فیلم را ندیده‌اند، از «خانه پدری» تصور «اره»‌یی تیزتر دارند ولی قطعا وقتی فیلم را ببینند متوجه خواهند شد که این فیلم هیولایی که به نظر می‌رسد، نیست؛ مخصوصا اینکه بارها از تلویزیون صحنه‌های به مراتب خشن‌تر پخش شده است و خود عیاری هم تاکید دارد که وجود صحنه‌ ابتدایی فیلم با تمام شوکی که به تماشاگر وارد می‌کند، برای درک آرامش ادامه فیلم ضروری است.
داستان‌های کیانوش عیاری
زمانی که کیانوش عیاری کلید ساخت «خانه پدری» را زد، شاید خودش هم فکر نمی‌کرد که این فیلم به یکی از دردسرسازترین فیلم‌های کارنامه کاری‌اش تبدیل شود. کارگردانی که واقع‌گرایی را اساس فیلمسازی‌اش قرار داده، طبیعی است تا جایی که توان دارد پای فیلم‌هایش بایستد. کیانوش عیاری کارگردانی است که این ویژگی را دارد و فیلم‌هایش داستان‌هایی را روایت می‌کند که در جامعه شاهد آن هستیم.
او کارگردانی را از سال ١٣۵٨ و با ساخت فیلم «تازه نفس‌ها» آغاز کرد و امروز بعد از ٣٣ سال فعالیت در عرصه سینما و تلویزیون تنها ساخت ١۴ اثر را در کارنامه کاری خود دارد. این گونه فیلمسازی محدود و دست به عصای عیاری نشان‌دهنده این است که کیفیت را فدای کمیت نکرده است. اما از آنجایی که علاقه این کارگردان به طرح موضوعات اجتماعی است، فیلم سینمایی «بیدار شو آرزو» که درباره زلزله بم ساخته بود، نتوانست راهی به اکران عموم پیدا کند و تنها دلیلش هم تلخی و نمایش عریانی از واقعیت‌های اتفاق افتاده در زلزله بم بود. این فیلم بعد از گذشته چند سال، چندی پیش و به مناسبت زلزله تبریز برای نخستین‌بار از تلویزیون پخش شد. علاوه بر اینها مجموعه تلویزیون «روزگار قریب» عیاری نیز این روزها از شبکه چهارم سیما باز پخش می‌شود. سریالی که هنوز هم بالاترین سطح کیفی را در مقایسه با دیگر مجموعه‌های تلویزیونی دارد.
اما این روزها تنها دغدغه کیانوش عیاری سرنوشت نامعلوم تازه‌ترین اثر سینمایی‌اش بود. فیلمبرداری فیلم سینمایی «خانه پدری» با مشارکت ناجی هنر تابستان سال ٨٩ در سه اپیزود آغاز شد؛ فیلمی که آذر ٨٩ با پایان فیلمبرداری به مراحل فنی رسید.
مشارکت نیمه‌کاره
این فیلم با مشارکت موسسه ناجی هنر ساخته شدو به همین دلیل عیاری برای اکران علاوه بر جلب رضایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، باید رضایت ناجی هنر را هم به دست می‌آورد. داستان کیانوش عیاری و ناجی هنر بر سر اکران فیلم «خانه پدری»همچنان بی‌نتیجه ماند. از یک طرف ناجی هنر که سهمی در سرمایه‌گذاری این فیلم داشت، معتقد بود خروجی فیلم با سیاست‌های این موسسه منافات دارد. از طرف دیگر اصلاحاتی که وزارت ارشاد به فیلم وارد کرد، به‌طور کلی داستان را تغییر می‌داد و کارگردان دلیلی برای اعمال این اصلاحات نمی‌دید چرا که شاکله فیلم بر هم می‌‌خورد.
با همه اینها کیانوش عیاری در آخرین اظهارنظر خود به ایسنا گفته بود: «اکران فیلم «خانه پدری» در ایران به انجام پاره‌یی اصلاحات منوط شده است.»
او که اصلاحات این فیلم را نپذیرفته است، عنوان کرد: «این اصلاحات ویرانگر هستند و با اعمال آنها هستی فیلم «خانه پدری» زیر سوال می‌رود.»
داستان دردسرساز قجری
«خانه پدری» قصه اتفاق‌های یک خانه قدیمی را از سال ۱۳۰۸ (اواخر دوره قاجار) تا ۱۳۷۹ روایت می‌کند با بازیگرانی همچون مهدی هاشمی، شهاب حسینی و مهران رجبی، ناصر هاشمی، مینا ساداتی، نازنین فراهانی و… در چند اپیزود ساخته شده و مسائل و مشکلات زنان ایران را در٧٠ سال اخیر به تصویر کشیده است. در این فیلم ناصر هاشمی (نقش کودکی) و مهدی هاشمی (نقش بزرگسالی) ‌کاراکتر اصلی این فیلم را که روایت زندگی‌اش از ١۵ تا ٨٠ سالگی به تصویر کشیده شده، بازی می‌کنند.
فیلمی مورد تایید منتقدان سینما
فیلم «خانه پدری» پس از سه سال توقیف در جشنواره فجر ٣٢اکران شد و اکثر منتقدان آن را ستوده‌اند. حسین معززی نیا اعلام کرد که این فیلم یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران است. موحد منتقم درباره این فیلم گفت: عیاری در خانه پدری، روی فرهنگی زوم کرده است که همه جنایت‌ها و خشونت‌ها و گره‌های بعدی نیز از دل آن‌ زاده می‌شود. شخصیت‌های فیلم خانه پدری عامدانه در تلاش هستند تا دیگران متوجه کار آنها نشوند. خانه پدری یکی از بهترین‌های سینمای ایران در چند سال اخیر است که از هر نظر یادآور جدایی نادر از سیمین است که نشان‌دهنده بحران‌های اخلاقی و اجتماعی است که از پس یک صفت نکوهیده اجتماعی می‌آیند. «عالی» صفت ناقصی برای توصیف خانه پدری کیانوش عیاری است.
به هر ترتیب این فیلم قرار است با رعایت شرط سنی برای مخاطبان بالای ١۶ سال در پردیس‌های کوروش، آزادی، موزه سینما، خانه هنرمندان، هویزه مشهد، سوره اصفهان اکران شود.

منبع : اعتماد