نشست نقد و بررسی ” از ایران یک جدایی”در خانه هنرمندان برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی گروه هنر و تجربه، نشست نقد و بررسی فیلم “از ایران یک جدایی”  جمعه ۳ بهمن ماه با حضور آزاده موسوی و کوروش عطایی دو  کارگردان این فیلم، شاهین امین منتقد سینمایی و کیوان کثیریان مدیر سینماتک خانه هنرمندان برگزار شد.

در ابتدای نشست شاهین امین از چرایی جذابیت فیلم ” جدایی نادراز سیمین” در مستند ” از ایران یک جدایی گفت و بیان کرد: این مستندبه این موضوع بیشتر پرداخته است که چرا فیلم ” جدایی نادر از سیمین ” به کارگردانی اصغر فرهادی فیلمی جذابی است.در سکانسی ازفیلم آقای کریمی می گوید این فیلم از یک جایی به بعد برای مردم ساخته شده است. در این فیلم مستند به این ماجرا  به این چالش ها پرداخته که چرا این فیلم طیف گسترده مختلفی از مردم را با خود همراه می کند.

وی در ادامه گفت:اینکه موضوع این فیلم مستند، موضوع جامعه می شود، در سینما ی ما قابل اهمیت است. همانطور که می بینیم، آدم ها در این فیلم دروغ  می گویند؛ همه ماجرا فیلم از اتفاقات جامعه ای که ما در آن رندگی می کنیم،بوجود می آید و این فیلم اشاره مستقیم به زندگی دو تا آدم در همین جامعه امروز ما است. به همین دلیل این فیلم فارغ از همه جایزه ها و تحسین ها مورد علاقه مردم است.تماشاگر که بحث ساختار و تحلیل فیلم ندارد، اما راضی از دیدن این فیلم از سالن سینما خارج می شود.  این بحث ها در مستند “از ایران یک جدایی” هم مطرح می شود.

این منتقد سینما در ادامه گفت:این فیلم سراغ آدم هایی می رود که از طیف های مختلف جامعه هستند. از آدم های متوسط و معمولی تا کارشناسان مختلف امثال آقای فکوهی و صادق زیبا کلام و عبدی… حتی سینماگر و یا غیر سینماگربه نوعی همه را شریک می کند که چه طور می شود مهم ترین موضوع فیلم “از ایران یک جدایی” به عنوان  یک اثر سینمایی، بخش زیادی از مردم با آن همدلی و همراهی پیدا می کنند. یا موضوع مهم جامعه امروز ما فیلمی می شود که مردم را با خود درگیر می کند.  به هر حال هر فیلمی که مردم موضوع آن شوند، اتفاق غریب و شگفت آوری است.  این موضوع هم مربوط به بخش جوایز و این ها نیست. حتی این فیلم مستند هم داستان ” جدایی نادر از سیمین” را معطوف به جایزه های جهانی آن نکرد. اگر چه بهانه این فیلم اسکار و بردن جایزه مهم سینمایی دنیا است و باز هم می گویم مهمترین نکته درباره این مستند پرداختن به این موضوع است که چرا فیلم ” جدایی نادر از سیمین”  به تنهایی برای مردم جذابیت دارد.

امین با اشاره به انتقادی درباره این مستند عنوان کرد:البته درباره این مستند، یک انتقاد وجود دارد و آن هم درباره حضور منتقدان در این فیلم است که ای کاش از هر طیف منتقدان را در این فیلم مستند می دیدیم و این موضوع برای من کمی غریب است که تنها نام یک منتقد مخالف فیلم می آید، همه مسعود فراستی را می بینند. منتقدان دیگری هم بودند که نسبت به این فیلم نقدهای دیگری هم داشتند.

کثیریان درباره منتقدان این فیلم نیز عنوان کرد: البته چهره موجهی که از مخالفان ومنتقدان این فیلم باشند، نداشتیم.

امین در ادامه صحبت های کثیریان گفت: عده ای نقد ساختاری داشتند.  به هر حال این فیلم می توانست نظر هر  طیف از منتقدان را به معرض تماشا بگذارد. فیلم ” از ایران یک جدایی” یک فیلم منصفانه تری می شد و آن نگاه جانبدارانه هم تعدیل می شد.

آزاده موسوی کارگردان  فیلم درباره این بحث عنوان کرد: در این فیلم نقد مثبت هم نمی بینیم. پیش از این هم گفته بودیم که این فیلم تبدیل به پدیده اجتماعی شده است؛ بخشی که به سراغ مسعود فراستی می رویم، هدف  من کارگردان این بوده که کدهایی رابه مخاطب بدهم که نگاه صدا وسیما به این ماجرا چگونه است. و در واقع مسعود فراستی برای ما، منتقد فیلم نبوده است.

کوروش عطایی دیگر کارگردان فیلم ” از ایران یک جدایی” در ادامه صحبت های موسوی بیان کرد: ما دنبال این موضوع نبودیم که تحلیل کنیم که آیا فیلم ” جدایی نادر از سیمین ” فیلم خوبی است یا خیر؟  از مسعود فراستی در این فیلم به  این دلیل استفاده کردیم که مردم مسعود فراستی را بارها در تلویزیون دیده اند. چرا که ما خود را از زاویه  و دید مردم می بینیم. . آن تحلیل هم به دلیل پخش از رسانه ملی و این که مردم می بینند، از آن استفاده کردیم. به هر حال می شد تحلیل های مثبت  از منتقدان گذاشت اما هدف ما مردم بود.

کثیریان در ادامه بیان کرد: اما در طول فیلم هم به سراغ بعضی منتقدان می روید.

عطایی در ادامه بیان کرد:  در رابطه با اسکار موضوع کمی فرق می کند.  در بخش دوم فیلم  تحلیلی انجام داده ایم. در واقع درصحبت های سعید عقیقی باز هم از زاویه اجتماعی صحبت می کند.  در آن سکانس هم عقیقی درباره تصویری که جامعه ایرانی از فیلم ” جدایی نادر از سیمین” ارائه داده، صحبت می شود. باز هم یک بعد اجتماعی را انتخاب کرده ایم و نه تحلیل ساختاری این فیلم را که  بخواهیم درباره مشکلات فیلمنامه این فیلم و دیگر مسائل صحبت کنیم.

امین درادامه صحبت های عطایی بیان کرد: در همان برنامه های تلویزیونی هم منتقدانی بودند که درباره این فیلم گفته اند، به عنوان نمونه رضا درستکار مقابل مسعود فراستی نشسته  است اما شما حرف های فراستی را در فیلم آورده اید؛ پس این برنامه و انتخاب این صحنه هم همان حس را می دهد. این توضیح درستی است که شما نگاه رسمی صداو سیما را در این فیلم پخش می کنید اما این صحنه ها در طول فیلم این حس را نمی دهد؛ باید همه طیف منتقد در این فیلم حضور می داشتند.

کثیریان  در ادامه این نشست گفت: شما معتقدید که نگاه جانب دارانه این  مستند سازان بیش از حد در این فیلم مشهود است. این ها نکات مثبت فیلم است که بازتاب جامعه را خیلی عریان نشان می دهند.

امین در ادامه گفت: باید در این گونه فیلم ها با دقت پیش برویم که حس تحقیر آدم ها در این فیلم برای مخاطب بوجود نیاید. به هر حال فیلم، فیلم خوبی از آب درآمده و اثر تاثیرگذاری خواهد بود.  به همین دلیل کاش نقاط ضعف فیلم گرفته می شد.

موسوی بیان کرد: اما مسئله ای که موضوع و نقاط ضعف فیلم را کمرنگ می کند، حضور خود ما در این فیلم است. یعنی  از ابتدای فیلم نشان می دهیم که ما کسانی هستیم که در صف ایستاده ایم و کسانی هستیم که کل آن شب برای جایزه اسکار بیدار مانده ایم و  حتی خودمان را به عنوان طرفدار نشان می دهیم نه به عنوان فیلمساز که بی طرف است. فکر می کنم حضور خود ما تا حدی مبنی بر طرفدار بودن این جریان است.

درادامه یکی از تماشاگران در سالن درباره زمان این فیلم پرسید که چرا  زمان بیشتری برای مصاحبه ها و حضور اصغر فرهادی بعد از اسکار و حواشی آن نپرداختید؟

موسوی در ادامه بیان کرد: اولین جایی که این فیلم پخش شد، تلویزیون فرانسه بود و در اولین روز از جشنواره فیلم کن که ما با یک محدودیت زمانی روبرو بودیم. بعد هم ضربه های مختلفی از زمان بندی این فیلم خوردیم  چرا که به دلیل افزایش زمان، این فیلم در بعضی از جشنواره ها حضور نداشتیم.

وی در ادامه گفت: در بخش اسکار خیلی با وسواس خاصی صحنه ها را انتخاب کردیم .  هم  به دنبال مصاحبه و تحلیل این بخش بودیم و هم باید فضا کل فیلم را حفظ می کردیم.

عطایی بیان کرد: ما خیلی مصاحبه از مردم  داشتیم، اما ریتم فیلم برای ما قابل اهمیت بود و سعی کردیم ریتم یک دستی داشته باشد. چرا که درباره فیلم های مستند یک جبهه گیری وجود دارد. مسئله مخاطب برای ما خیلی مهم بود که فیلمی باشد که مخاطب از ابتدا تا انتها خسته نشود و با فیلم ارتباط برقرار کند.

کثیریان درباره فیلم های مستند بیان کرد: البته بیشتر فیلم های مستند بر گرفته از مشکلات جامعه است که نمایان می شود. کمتر مستندی دیده اید که درباره طنز باشد و مخاطب را بخنداند.  فیلم مستند خودبه خود سند تاریخی می شود.

امین هم درباره ریتم در سینمای ایران گفت: ریتم، آفت مستند و فیلم های سینمای ایران است.  اما من هم معتقدم که در این فیلم اتفاقات بیشتری را می توانستیم ببینیم. ریتم  بعضی وقت ها با دو دقیقه در طول فیلم از جریان می افتد. ریتم مرز باریکی برای بعضی فیلم ها است.  در بخش ریتم این مستند، سازندگان فیلم موفق بودند و فیلم را سرحال و زنده نگه داشتند.

وی در ادامه بیان کرد: فیلم “از ایران یک جدایی” یک سند اجتماعی است. جدا از ماجرا ها و حواشی این فیلم، حتی بعد از تولید  و نظرات متفاوت و همه گیر شدن بحث فیلم و حتی دریافت جایزه اسکار،  این ها  یک ماجرا است که بازتاب دهنده اجتماع است. مهم این است که این فیلم درایران ساخته شده و و با تمام شرایط و ضوابط در دولت ما، این فیلم اکران شده است.

کثیریان در ادامه این نشست با اشاره به این موضوع که فیلم ” جدایی نادر از سیمین” تنها فیلمی است که موفق به دریافت جایزه اسکار شده است بیان کرد:  فیلم ” جدایی نادر از سیمین” اتفاقا ماجراهای زیادی چه پیش از ساخت و چه بعد از موانعی که برای ساخت فیلم پیش آمد، روبرو شد و بعدها بیانیه های مختلفی هم برای این فیلم منتشر شد اما این  دوره از زمان را در فیلم نداریم و این ایراد به فیلم وارد است که تقصیر کارگردانان این اثر هم نیست که اگر در کلیت بعد ها بخواهیم  به فیلم “جدایی نادر از سیمین ” نگاه کنیم، این اطلاعات را باید از جای دیگری بگیریم. به هر حال یک نقل تاریخی باید تکمیل باشد.

عطایی درباره  سند تاریخی بودن این فیلم بیان کرد:خیلی به این موضوع فکر کردیم و سعی کردیم به این ماجرا وفادار باشیم. موضوعاتی  که اطراف فیلم ” جدایی نادر از سیمین” است، خیلی گسترده بود.  بعضی مسائل سیاسی و اتفاقات دیگر در این فیلم دخیل بودند. اگر قرار بود به همه این موضوعات بپردازیم این فیلم به نمایش در نمی آمد.
امیر اثباتی طراح صحنه و لباس ازجمله مهمانان این نشست  بود که در جمع تماشاگران سالن نقد این فیلم را دنبال می کرد. اثباتی درباره این فیلم مستند گفت:من با سند تاریخی فیلم های مستند موافق هستم. اکران این فیلم که گروه ” هنرو  تجربه” باعث و بانی آن شده، نمایش طبیعی این مستند نیست.  این فیلم باید برای مردم به صورت گسترده نشان داده شود. اما در همین مرحله و درباره فیلم ” جدایی نادر از سیمین ” و بحث جایزه اسکار اتفاق دیگری هم در زمان تولید هم در زمان برگشت کارگردان از اسکار در آن شب افتاد.

وی در ادامه بیان کرد:بحث سیاسی، بحث فرهنگی و بحث اجتماعی آن هم ابعاد مختلفی است که در همان مقطعی که خانه سینما تعطیل بود و فعالیت های صنفی به دلیل سیاست های دولت آن زمان (معاونت سینمایی) محدودیت ها وچالش صنفی در آن دوره داشتیم،آن هم گره خورده بود که به نظر من ارزش ثبت این اتفاقات به عنوان سند تاریخی را دارد هر چند الان قابل نمایش نباشد.  بعد از مدتی ما هم فراموش می کنیم که آن شب مثلا بعد از برگشت آقای فرهادی از فرودگاه چه اتفاقی افتاد و دوست داشتیم مراسمی برای این کارگردان برگزار کنیم اما  منحل می شد و این ها بخشی از قصه این فیلم بوده است.

اثباتی در ادامه موفقیت کارگردان های سینما را با موفقیت تیم ملی فوتبال در سطح جامعه مقایسه کرد و  درباره ااستقبال مردم گفت:همیشه برای من این سئوال است که چرا فوتبال انقدر مهم است اما بازگشت اصغر فرهادی باید تبدیل به معضل شود؟ چرا بازگشت عباس کیارستمی بعد از دریافت جایزه اش با حواشی روبرو است؟ فکر می کنم این مسئله بسیارمهم است به لحاظ جامعه شناسی به خصوص در عرصه فرهنگ، که با آن روبرو می شویم. در جامعه ما چرا موفقیت هنرمندان با مظلومیت برگزار می شود اما در عرصه های دیگر این طور نیست.

در انتها امین بیان کرد: من معتقدم که موفقیت های بعضی از آدم ها چه فرهنگی و چه سیاسی در ایران متفاوت است. بعضی موفقیت ها از قبیل موفقیت فیلم ها حس یک بلوغ دارد چرا که با اندیشه همراه است. درباره اصغر فرهادی هم این جنس متفاوت بود.
عکاس: میلاد بهشتی