هنر و تجربه/بهزاد وفاخواه: حضور بازیگران حرفهای سینما در فیلمهای کوتاه چندسالی است که دیگر اتفاقی نادر نیست. در این دوره از اکران فیلمهای کوتاه در گروه سینمایی هنر و تجربه در میان اسامی بازیگران نامهای آشنایی چون «پانتهآ بهرام»، «فرهاد اصلانی»، «نوید محمدزاده»، «مجید بهرامی» و «مهرداد صدیقیان» به چشم میخورند. حضور این بازیگران به دیده شدن فیلمهای کوتاه کمک میکند. اما آیا همکاری بازیگران حرفهای با کارگردان های سینمای فیلم کوتاه فقط به خاطر دیده شدن این فیلمهاست یا اینکه دست اندرکاران سینمای فیلم کوتاه و بازیگران، هردو از این تجربه بهره میبرند؟
پرویز پورحسینی بازیگر نام آشنای سینما و تلویزیون، که در فیلم کوتاه «جعبهها» ساخته احسان جعفری،اقتباس از داستانی از ریموند کارور بازی کرده است، در گفتوگو با سایت هنر و تجربه با اشاره به این نکته که سالها پیش از این حضور در یک فیلم کوتاه را تجربه کرده است، میگوید:« اولین فیلم کوتاهی که بازی کردم سلندر به کارگردانی واروژ کریم مسیحی بود که براساس متنی از بهرام بیضایی ساخته شد. اوایل دهه شصت بود و سینما هنوز راه نیفتاده بود. فیلم خوبی بود. وآخرین فیلم کوتاهی که در آن حضور داشتم، جعبهها بود به کارگردانی آقای احسان جعفری که به همراه خانم ژیلا سهرابی در آن بازی کردیم. هدف من از بازی در فیلمهای کوتاه یاری رساندن به استعدادهای جوانی است که میخواهند وارد این عرصه شوند. بازی کردن در فیلمهای کوتاه برای بازیگران حرفهای لب مرزی است. چون که بعضیها ممکن است صرفا برای مطرح شدن کارشان از بازیگر حرفهای استفاده کنند تا ضعفهای کارشان را بپوشانند. ولی به هرحال معتقدم بازیگران حرفهای میتوانند با حضور در فیلمهای کوتاه جوانان بااستعداد را کمک کنند. در واقع اگر حس کنم آدمی هست که ظرفیت دارد فیلم ساز خوبی شود حتما با او کار میکنم. خودم با کار تجربی میانه خوبی دارم و در تئاتر هم معمولا به دیدن کارهای روتین نمیروم و برای دیدن یک نمایش سوال اصلیام این است که در آن چه کار جدیدی شده است.»
ماهایا پطروسیان به عنوان یکی از نخستین بازیگران حرفهای که بازی در فیلم کوتاه را تجربه کرده است، درباره این تجربه توضیح می دهد:« سال ۱۳۸۷ در فیلم کوتاهی از شهرام شاهحسینی بازی کردم و در آن زمان این یک اتفاق نادر در فیلم کوتاه کشورمان بود. اما خوشبختانه این روزها بازیگران مطرح سینما بیشتر از گذشته به سوی فیلم کوتاه آمدهاند.» پطروسیان مهمترین دلیل حضور بازیگران حرفهای را علاقه به تجربههای جدید و انجام کارهای متفاوت میداند: «چون متاسفانه در کارهای بلند و حرفهای نقشها بسیار یکشکل و خستهکننده شده است و در فیلم کوتاه میتوان نقشهای جدید را تجربه کرد و بازیگر حرفهای با ایفای نقش در فیلم کوتاه تازه میشود و از نو ساخته میشود.» هم چنین ماهایا پطروسیان کار با کارگردانان جوان را یکی دیگر از انگیزههای بازیگران ذکر میکند: « بازیگران حرفهای در این فیلمها با جوانهای خلاق و بااستعداد کار میکنند کسانی که آیندهسازان فیلمسازی کشور هستند و این بسیار به خلاقیت بازیگر کمک میکند»
علی سرابی بازیگر تئاتر و سینما که در تعدادی از فیلمهای سالهای اخیر کار بازیگردانی را هم برعهده داشته است در مورد تفاوتهای بازیگری در فیلم کوتاه با فیلم بلند و چرایی حضور بازیگر حرفهای در فیلمی کوتاه به سایت هنر و تجربه میگوید: «اولا بازیگر هر مدیومی را باید تجربه کند تا به نقاط قوت و ضعف خودش پی ببرد. فیلمهای کوتاه نسبت به بلند جای تجربهگری و ریسک بیشتری دارند. بازیگر میتواند کار متفاوتی ارائه بدهد و قابلیت دادن پیشنهادهای خلاقانهتری در طول کار دارد. بچههایی که فیلم کوتاه میسازند به خاطر جوانی و نوجویی و ویژگیهای مدیوم فیلم کوتاه، خلاقترند نسبت به فیلمسازان فیلم بلند. هنوز قدرت ریسک و تجربه ساختارهای نامعمول را از دست ندادهاند. در نوشتار فیلم کوتاه به خاطر این که باید در زمانی کوتاهتر تماشاگر را جذب کنند خلاقیت بیشتری اعمال میشود و همه اینها برای یک بازیگر جذاب است. خیلی از بازیگران به خاطر اینکه فیلمهای کوتاه کمتر دیده میشوند از آن برای تجربهگری و اتود زدن هم استفاده میکنند.» سرابی که خودش در فیلم کوتاه «پرتره» ساخته بهنام عبدی و سه فیلم کوتاه از امیراحمد انصاری فضای فیلم کوتاه را تجربه کرده است، انگیزه خودش از این حضور را در وهله اول تجربه بازی برای دوربین ذکر می کند و همچنین به شناخت خودش از تفاوت بازی برای دوربین و همراه با تقطیع سینمایی با بازی در صحنه تئاتر و حضور تماشاگر اشاره دارد: «من چون در تئاتر حرفهای حضور دارم، تلاش میکنم در تصویر هم حرفهای باشم و کار و زندگیام بازی است، پیشنهاد بازی در فیلم های کوتاه را قبول کردم تا تجربه بازی جلوی دوربین پیدا کنم. شخصیتهایی که بازی کردم هم جذاب و منحصر به فرد بودند. دوست دارم نیروی جوانی را که در سینمای فیلم کوتاه کار میکند را تشویق کنم . همین چند وقت پیش یکی از دوستان جوانی را به من معرفی کرد که میخواهد فیلمی بسازد و من برایش بازی کنم. به من گفتند یک ماه است به بازی شما فکر میکنم اما اطرافیانم میگفتند فلانی نمیآید. به این دوستمان هم گفتم اتفاقا حتی بیشتر از بقیه در فیلم کوتاه بازی کردهام.»
فرهاد اصلانی که با فیلم کوتاه «چراغ خورشیدی» ساخته آیدا پناهنده در این دوره از اکران فیلم کوتاه گروه هنر و تجربه حضور دارد، از بازیگرانی است که بازی در فیلمهای کوتاه را چند باری تجربه کرده است. اصلانی در گفتوگو با سایت پرده سینما در مورد انگیزهاش از حضور در سینمای کوتاه میگوید: « دوست داشتم همانطور که دیگران برای من فرصت مناسبی ایجاد کردند من هم بتوانم به زعم خودم با حضور در فیلم جوانترها اثرگذار باشم. فکر میکنم این لطف نیست بلکه وظیفه بازیگرانی است که به طور حرفهای کار میکنند. زمانی که خودم در ابتدای راه بازیگری بودم آرزو داشتم فیلم سازان حرفهای به من اعتماد کنند و فرصتی بدهندتا بتوانم خودم را نشان بدهم. الان که حرفهایتر کار میکنم وقتی به گذشته خودم رجوع میکنم و به یاد میآورم که چطور به این جایگاه رسیدهام، خودم را موظف به کار کردن با دوستان جوانتر میبینم.» فرهاد اصلانی موضوع فیلم را معیار خودش برای قبول یا رد پیشنهاد بازی در فیلم عنوان میکند: « اگر موضوع فیلم خوب باشد از آن استقبال میکنم. عوامل چندان اهمیتی ندارد چون به طور قطع کارگردانی که جوان و کمتجربه است با عواملی همردیف خودش کار میکند. نکته دیگر شیوه کارگردانی فرد است که باید با تعریف فیلم کوتاه هماهنگ باشد. فیلم نامه باید شخصیت فیلم کوتاه را داشته باشد و کارگردان هم بتواند در زمان کوتاهی که برای فیلم درنظرگرفته آن را به درستی به سرانجام برساند و نکته اصلی فیلم را مطرح کند. موجز بودن خصوصیت اصلی فیلم کوتاه است که باید در آن مدیوم حتما وجود داشته باشد اگر در کنار آن نوآوری هم باشد قابل تقدیر است.» اصلانی در ادامه یادآور می شود:« گروهی از بازیگران حرفهای از دیده نشدن فیلم کوتاه استفاده میکنند و برای تجربه اتودهای بازیگری در این مدیوم کار میکنند.من با این عمل مخالف هستم، چون فیلم کوتاه را مدیومی جدی و حرفهای میدانم.»
اما فیلم سازان سینمای کوتاه برای چه سراغ بازیگران بزرگ و حرفهای سینما و تئاتر میروند و چرا از سایر عوامل حرفهای مثل فیلمبردار استفاده نمیکنند؟ حسین شاعری فیلمساز جوان که فیلم او «نوار ویدئو» در گروه سینمایی هنر و تجربه درحال اکران است و در این فیلم از بازی «نوید محمدزاده» استفاده کرده، معتقد است به خاطر ساختار فیلمهایش با بازیگر حرفهای کار میکند: «کارهای من چون عمدتا از نماهای بلند و برداشتهای طولانی تشکیل شدهاند استفاده از بازیگر حرفهای تکرار در برداشتها را کاهش میدهد و هم به کیفیت فیلم کمک قابل توجهی میکند و هم هزینه و زمان تولید را پایین میآورد. به همین دلیل ترجیح میدهم اگر امکانش باشد از بازیگر حرفهای استفاده کنم. هر کارگردانی روی وجه خاصی از فیلم سازی حساسیت دارد و من روی دیالوگها و بازی حساسم. این نسخه من است و لزوما برای سایر فیلم سازان فیلم کوتاه صدق نمیکند.»
حضور بازیگران حرفهای در فیلمهای کوتاه دیگر یک اتفاق نیست و بازیگران نام آشنایی چون شهاب حسینی، نگار جواهریان، علی سرابی، افشین هاشمی، پریوش نظریه، هانیه توسلی و بابک حمیدیان حضور در فیلمهای کوتاه را تجربه کردهاند. که تعدادی از آنها تاکنون در گروه هنر و تجربه به نمایش در آمدهاند.ادامه این حضور میتواند کمکی برای رونق فضای فیلم کوتاه و افزایش کیفیت فیلمها و بازیگری باشد. سینمای کوتاه نیاز به هرچه بیشتر دیده شدن دارد و حالا که اکران عمومی بخشی از این فیلمها در گروه هنر و تجربه به دیده شدن این فیلمها کمک کرده، حضور بازیگران حرفهای میتواند آن را دوچندان کند.