هنر و تجربه/ عاطفه محرابی: شبکه نمایش خانگی مدت‌هاست جای خود را در بین خانواده‌ها باز کرده‌است و تبدیل به ادامه جریان اکران فیلم‌ها شده است و به همین دلیل فاصله اکران فیلم‌ها در سینماها و توزیع آن در شبکه نمایش خانگی روزبه روز به هم نزدیک‌تر می شود. اتفاقی که همیشه تهیه کنندگان سینما به عنوان یکی از راهکارهای سوددهی و کمک به چرخه اقتصاد سینما از آن یاد می‌کردند. در این میان اگرچه فیلم‌های خانوادگی و آثاری که بازیگران و کارگردان چهره‌تری دارند، شانس بیشتری برای دیده شدن پیدا می‌کنند و موسسه‌های مختلف نمایش خانگی هم تمایل بیشتری برای خرید و ارائه آن ها دارند اما هستند مخاطبینی که در فیلم‌های شبکه نمایش خانگی هم به دنبال تجربه های تازه و اتفاق‌های نو می‌گردند و دوست دارند فیلم‌های تجربه‌گرایی که روی پرده سینما دیده‌اند، را آرشیو کنند. حتی گروهی از آن‌ها تمایل به خرید فیلم‌های مستند و کوتاه هم دارند. در این میان موسسه‌های نمایش خانگی چقدر تمایل به خرید و ارائه این آثار دارند و تهیه کنندگان فیلم‌های تجربه‌گرا تا چه اندازه به این شیوه ارتباط با مخاطب توجه می‌کنند. سعی کردیم در گزارش پیش رو به این سوالات پاسخ دهیم.
از میان فیلم‌هایی که طی یکی دو سال اخیر به شبکه نمایش خانگی وارد شد و با وجود تفاوت در روایت و ساختار توانست فروش مناسبی داشته‌باشد، فیلم «آفریقا» به کارگردانی هومن سیدی است که در سی‌امین جشنواره فیلم فجرهم به نمایش درآمد. این فیلم توسط موسسه ریزموج ارائه شد. علی الموتی مدیرعامل این موسسه که به جزفیلم آفریقا، مستند «تهران انار ندارد» به کارگردانی مسعود بخشی را در شبکه نمایش خانگی ارائه کرده، درباره استقبال مخاطبین از فیلم های مستند و تجربی عنوان می کند:«به نظر من صرفا نگرش نو و تجربی داشتن یک فیلم باعث موفقیت آن نمی شود. مثلا نکته‌ای که باعث موفقیت و استقبال از فیلم «آفریقا» شد این بود که کارگردانی و عوامل و بازیگران خوبی داشت. شهاب حسینی بازیگر اصلی این فیلم بود و ایشان آنقدر نزد مخاطبین محبوبیت دارند که در هر کاری حضور پیدا کنند، مخاطبین شبکه خانگی آن را خریداری می‌کنند. اما در کنار این موضوع از اهمیت کارگردانی و ساختار متفاوتی که این فیلم داشت هم نمی‌توان به سادگی گذشت. با وجود این‌که ما این فیلم را دوسال پیش توزیع کردیم ولی هم‌چنان هم متقاضی داشته و از آن استقبال بسیار خوبی می‌شود.» او در ادامه صحبت هایش به استقبال مردم از فیلم های کوتاه و مستند در شبکه های اجتماعی اشاره می کند:«به نظر من رویکرد تجربی یک فیلم ساز در فیلم‌های کوتاه بیشتر از فیلم‌های بلند می‌تواند به مخاطبین عرضه شود. مردم این روزها استقبال زیادی از فیلم‌های کوتاهی می‌کنند که در شبکه‌های اجتماعی ارائه می شوند. گمان می کنم اگر این گونه فیلم ها به همراه فیلم‌های بلند سینمایی در یک بسته ارائه شود، تماشاگران حتما از آن استقبال می کنند.»
الموتی هم چنین درباره ارائه فیلم‌های مستند در شبکه خانگی می گوید:«در مؤسسه ما تنها یک مستند وجود داشت که استقبال خیلی خوبی از آن صورت گرفت و آن هم مستند «تهران انار ندارد» بود. به جز آن باقی مستند‌هایی که مورد استقبال قرار گرفته‌اند، مستندهایی هستند که عنوان تجاری داشته‌اند اما مستندی که شاکله فرهنگی و هنری داشته باشد فقط همان یک مورد بود. فکر می کنم مخاطبین نمی‌توانند از دیدن پوستر وتبلیغات فیلم جذب یک فیلم مستند شوند. مخاطبان شبکه خانگی کارشناس فیلم نیستند و تصویری که بر روی پوستر می بینند به عنوان عامل محرک برای خریداری یک فیلم برایشان به حساب می‌آید. ولی فیلم‌های بلند تجربی بازار دارند. مثلا فیلمی مثل «ماهی و گربه» به دلیل موج بزرگی که در اکران به وجود آورده و جوایز مختلفی که تاکنون به دست آورده، کاملا میان مخاطبین شناخته شده است. یا بر فرض مثال فیلم «پرویز» به دلیل پوستر خوبی که دارد و اسم متفاوتی که برای اثر انتخاب شده است جای کار دارد و مخاطبین را به سمت خودش جذب می کند.»
سعید خندق آبادی مدیر عامل موسسه هنرهای تصویری سوره نیز در خصوص پخش فیلم‌های تجربی در نمایش خانگی نظر مشابهی با علی الموتی دارد. او بااشاره به این نکته که در شبکه نمایش خانگی این بازیگر است که باعث فروش یک فیلم می‌شود، توضیح می دهد:« البته فیلم‌های هنر و تجربه از این بحث متفاوت‌هستند و حوزه مشخصی دارند به این لحاظ که به قول اصغر فرهادی آدم وقتی وارد سینمای هنر و تجربه می‌شود دیگر تکلیفش با خودش روشن است چون می‌داند که آمده است یک فیلم متفاوت ببیند. ولی در شبکه خانگی ما کالایی را توزیع می‌کنیم که مخاطب آن، همه افراد حاضر در جامعه هستند. مثلا فیلم «از تهران تا بهشت» از میان فیلم‌های سینمای هنر و تجربه جزو فیلم‌هایی بود که بازیگر چهره داشت و مهناز افشار در آن بازی می‌کرد. همه موسسه‌ها داشتند با هم رقابت می‌کردند که این فیلم را بخرند. چون می‌گفتند ما روی بسته تبلیغی می‌توانیم عکس  این بازیگر مشهور را بزنیم  و این باعث می‌شود که مخاطب محصول را خریداری کند.»
او در ادامه یک پیشنهاد را مطرح می کند:«: فکر می‌کنم همان‌طور که الان یک سری از سینماها مختص این گونه فیلم‌ها در نظر گرفته شده‌اند، باید در شبکه خانگی نیز جاهایی را بتوانیم معرفی کنیم که صرفا مخاطبین این‌گونه فیلم‌ها، برای خرید این محصولات به آن مکان‌ها مراجعه کنند.»
خندق آبادی در خصوص توزیع فیلم‌های سینمای هنر و تجربه ابراز علاقه‌مندی کرده و گفت:«ما حاضریم این فیلم‌ها را توزیع کنیم ولی مشکل اصلی ما با تهیه کننده‌ها است. تهیه کننده در آغاز عقد قرارداد به ما می‌گوید به من ۲۰۰ میلیون تومان بدهید. من این پول را برای فیلم جدیدم لازم دارم. دیگر خودتان می‌دانید با این فیلم. اما در خصوص این گونه فیلم‌ها نباید چنین رفتاری صورت بگیرد، بلکه باید تهیه کننده‌ها این تعهد را به موسسات بدهند که ما از هر نسخه فروش رفته مبلغی را به موسسه شما می دهیم. اگر چنین سبکی برای توزیع این‌گونه فیلم‌ها رایج بشود، ما از پخش آن‌ها در شبکه خانگی استقبال خواهیم کرد.»