هنر و تجربه: فیلم «همشهری کین» ساخته اورسون ولز از سال ۱۹۶۲ میلادی تا سال ۲۰۰۲ صدرنشین فهرست ده فیلم برتر سینمایی‌نویسان مجله معتبر و قدیمی سایت‌اندساوند بود. مقامی غبطه‌برانگیز که بعید است بعد از این هم برای فیلمی تکرار شود.جالب اینجاست که رقبای همشهری کین هم همگی از فیلم‌های شاخص دوران خود بودند تا این که بالاخره در سال ۲۰۱۲ «سرگیجه» شاهکار آلفرد هیچکاک جانشین همشهری کین شد و این فیلم به رتبه دوم فهرست انتقال یافت. به بهانه نمایش همشهری کین در گروه «هنر و تجربه»، مروری داریم بر فهرست‌های سایت اندساوند از آغاز تا سال ۲۰۱۲ و هم‌چنین نگاهی به فیلم‌هایی که طی این سال‌ها رقیب همشهری کین بودند.

۱۹۵۲: زیر سایه نئورئالیسم
اولین رای‌گیری مجله سایت‌اندساوند که در آن منتقدان کشورهایی چون انگلستان، آمریکا، فرانسه، آلمان و سوئد شرکت داشتند، در این سال انجام شد. رای‌گیری زمانی صورت گرفت که هنوز نئورالیسم سینمای ایتالیا به‌عنوان زنده‌ترین نهضت سینمایی جهان مطرح بود و شاید به همین دلیل «دزد دوچرخه» به عنوان مانفیست نئورالیسم رای اول را آورد و بهترین فیلم تاریخ سینما شد. اما جالب‌ترین نکته که البته در سال‌های بعد جبران شد، راه نیافتن همشهری کین به ۱۰ فیلم اول فهرست بود. فیلم ولز فقط یکی دو رای برای رسیدن به پانتئون منتقدان کم آورد. هنوز  همشهری کین میان منتقدان همه‌گیر نشده بود و باید چند سالی می‌گذشت تا اولین ساخته اورسن ولز کشف شود.

۱۹۶۲:آغاز صدرنشینی همشهری کین
همشهری کین در این دوره صدرنشینی‌اش را در جدول بهترین‌های تاریخ سینما آغاز می‌کند. با گذشت یک دهه منتقدان کشف مهم و تاریخ‌شان را رومی‌کنند. در حالی‌که اورسن ولز بعد از همشهری کین، همه فیلم‌هایش را به سختی ساخته و هالیوود نابغه‌اش را طرد کرده، منتقدان از همشهری کین به عنوان بهترین فیلم دوران یاد می‌کنند. دزد دوچرخه فیلم اول دهه ۵۰ تا رتبه ششم سقوط می‌کند. در ابتدای دهه ۶۰ منتقدان شیفته میکل آنجلو آنتوتیونی شده بودند، پس فیلم «ماجرا»‌ به‌عنوان نماینده سینمای هنری و مدرن اروپا، در رتبه دوم قرار می‌گیرد. «قاعده‌بازی» هم نسبت به یک دهه قبل رای بیشتری می‌آورد. توجه به سینمای ژاپن هم مثال زدنی است، چنان‌که اوگتسو مونوگاتاری دل بسیاری از منتقدان را می‌برد. در این میان حضور «ایوان مخوف» به عنوان یکی از آغازگران نئورالیسم، نشان می‌دهد، منتقدان هنوز فرمالیسم روسی را دوست دارند.
۱۹۷۲:ورود فیلم دیگری از ولزبه فهرست
همشهری کین هم چنان به جایگاه نخست تکیه زده و پای فیلم دوم ولز «خانواده باشکوه آمبرسون» هم به فهرست بازشده است. فیلمی که برخی از منتقدان آن‌را به‌مراتب غنی‌تر ازهمشهری کین می‌دانند. قاعده‌بازی، به‌عنوان یکی از پیچیده‌ترین و دیریاب‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما هم‌چنان درگذر زمان از پله‌های فهرست بالا می‌آید و این‌بار انتخاب دوم منتقدان است. «هشت‌و نیم» شاهکار تثبیت شده سینمای مدرن اروپا در این دوران هم به فهرست راه می‌یابد .در آن سال‌ها برگمان به همراه ولز تنها کارگردانی است که دو فیلمش به فهرست ده فیلم برتر منتقدان راه یافته، انتخاب «پرسونا» و «توت‌فرنگی‌های وحشی» نشان می‌دهد، منتقدان در ابتدای دهه ۷۰، هم‌چنان سینمای هنری و واجد مفاهیم روشنفکرانه را ارج می‌نهند.

۱۹۸۲ : حذف فیلم‌های برگمان
راس هرم فهرست بدون تغییر باقی می‌ماند. به نظر می‌رسد گذر زمان، جایگاه همشهری کین را به ‌عنوان بهترین فیلم تاریخ سینما بیشتر تثبیت می‌کند. مقام دومی نیز هم‌چنان در اختیار قاعده‌بازی است. با کنار رفتن اوگتسو مونوگاتاری، «هفت سامورایی» به فهرست ۱۰ تایی راه می‌یابد تا سینمای ژاپن در فهرست بهترین‌های منتقدان نماینده داشته باشد.
۱۹۹۲: سرگیجه وارد می شود
در عصری که تماشای فیلم‌ها با آمدن ویدئو راحت‌تر و دسترسی به آثار قدیمی بیشتر شده، سینمای مدرن اروپا با چهره‌های شاخصش (فلینی و آنتونیونی) کنار می‌روند و در عوض «سرگیجه» تا پله چهارم بالا می‌آید و «جویندگان»جان فورد به فهرست بهترین‌ها راه پیدا‌می کند. اساتید سینمای کلاسیک آمریکا، جای هنری‌سازان اروپایی را می‌گیرند. اگرچه راس هرم هم‌چنان دست‌نخورده باقی می‌ماند. همشهری کین مقام اولی‌اش را حفظ می‌کند ولی دیگر از خبری از خانواده باشکوه آمبرسون نیست. وکوروساوا جای خودش را به رقیب هم‌وطنش اوزو می‌دهد که داستان توکیو او را منتقدان تازه کشف کرده‌اند. بازگشت «آتلانت» و «مصائب ژاندارک» به فهرست را هم باید مدیون ویدئو دانست که امکان تماشای فیلم‌های قدیمی را بسیار راحت‌تر از قبل کرده است. استنلی کوبریک با شاهکار فلسفی‌اش انتخاب دهم فهرست است. «۲۰۰۱: یک اودیسه فضایی» شروعی برای حضور کارگردانان جوان‌تر هم می‌تواند ارزیابی شود.

۲۰۰۲: ورود پدرخوانده‌ها
سینما در ابتدای هزاره سوم، در دسترس‌تر از همیشه شده، حالا با کنار رفتن نوارهای ویدئو، نوبت به تکنولوژی دی‌وی‌دی رسیده‌است که با کیفتی برتر و امکانات بیشتر، امکان کشف و شهود بیشتری به منتقدان می‌دهد. فیلم صامت «طلوع »ساخته مورنا کشف تازه منتقدان در این دوران است که تماشای نسخه با کیفیتش روی دی‌وی‌دی خیلی‌ها را شگفت‌زده می‌کند. در حالی‌که همشهری کین هم‌چنان اول است، «قاعده‌بازی» پس از سه دهه یک پله پایین می‌آید و جای خود را به «سرگیجه» می‌دهد.«رزمناو پوتمکین»،«هشت و نیم» و «آواز در باران» پس از یک دهه غیبت، بازگشت دوباره‌شان به فهرست بهترین‌ها را جشن می‌گیرند. اودیسه فضایی کوبریک هم چند پله‌ای بالا می‌آید. جز صعود سرگیجه در جدول بهترین‌ها، آمدن «پدرخوانده‌ها» هیجان‌انگیزترین اتفاق برای سال ۲۰۰۲ به شمار می‌آید.
۲۰۱۲: چگونه «سرگیجه» همشهری کین را کنار زد؟
پس از نیم قرن یکه تازی در رتبه نخست رده‌بندی برترین فیلم‌های تاریخ سینما، جایگاه « همشهری کین » به طور غبطه برانگیزی تهدیدناپذیر به‌نظر می‌رسید. البته می‌توانید‌این را خوشحالی ناشی از ناراحتی دیگران هم بپندارید، ولی می‌توان از سقوط فیلمی‌که به طور قراردادی سمبل برترین برترین‏‌ها نام گرفته بود، لذت برد. البته صعود «سرگیجه» به رتبه نخست را نمی‌توان به یک کودتا تشبیه کرد. شاهکار هیچکاک از سال ۱۹۷۲ در رتبه دوم جا خوش کرده‌‏بود وطی سه دهه حرکتی تدریجی به سوی قله داشت و در سال ۲۰۰۲ آشکار بود که وارث مقام همشهری کین می‌شود. حتی طرفداران اورسن ولز هم باید از‌این جابه‌جایی کوچک (همشهری کین فقط یک پله پایین آمده) خوشحال باشند، تنها به‌این دلیل که نشان می‌دهد، هنوز نسل عاشقان سینما منقرض نشده‌است.
در واقع‌این دو فیلم که در فاصله زمانی ۱۷ سال در کالیفرنیا ساخته شدند، توانسته‌اند بالاترین رتبه بهترین‌های سینما را به طور شگفت‏‌آوری در اختیار بگیرند، هرچند شاید برخی‌این هم‌زمانی را اتفاقی بدانند.درواقع رقابت ‌این دو فیلم برای کسب رتبه بهترین، بهانه‌ای است برای موشکافی دو افسانه سینما. در یک جمله، همشهری کین‌ ایده سینمای کامل را به ذهن می‌رساند. کین برای سینماگران جوان کعبه آمالی دائمی‌است.

منبع:سایت‌اندساوند