۱۵ راهنمايي براي ساخت يك فيلم بلند كمهزينه
منتقدان بهترین دوستان شما هستند / نام‌خانوادگی شما کاپولا نیست
هنر و تجربه – رضا حسینی: متن زیر به جریان ساخته شدن اولین فیلم بلند یک کارگردان تازه‌کار را می‌پردازد که بدون هیچ رابطه‌ای فیلم کم‌هزینه‌اش را ساخت و روانه‌ی اکران سینماها کرد. «همان طور که در بهشت هست» (As It Is In Heaven) فیلم بلندی است که توسط جاشوا اوربِی در کنتاکی کارگردانی شده است. او که فیلمش را به صورت ویدئویی و دیجیتال فیلم‌برداری کرده است در این متن او درباره این موضوع نوشته است که چه‌گونه به عنوان یک فیلم‌اولی موفق شده است فیلم کم‌هزینه‌اش را تولید کند و آن را روانه‌ی سالن‌های سینما کند.
مثل هر دانشجوی رشته‌ی کارگردانی دیگری که از مدرسه فیلم‌سازی فارغ‌التحصیل می‌شود،یک هدف مشخص و جاه‌طلبانه در ذهن داشتم: ساختن یک فیلم بلند آبرومند در اولین فرصت ممکن. یک فیلم‌نامه‌ی خوب که دو سال رویش وقت گذاشته بودم، یک ایده‌ی تجاری، گروهی از سینماگران متعهد، برآورد یک بودجه کم اما معقول که پروژه را بسته به نیازش جلو ببرد (در مورد من، نهصدهزار دلار) و رابطه‌های لازم را داشتم. روی کاغذ و طبق قواعد همه چیز برای دستیابی ما به موفقیت مهیا بود. حتی فیلم‌نامه را بر این اساس نوشته بودیم که فعلاً علاقه‌مان برای ساخت فیلم شخصی را کنار بگذاریم و در عوض روی موضوع و فیلمی تمرکز کنیم که می‌تواند به نقطه‌ی حرکت‌مان تبدیل شود. با این وجود، پس از دو سال ملاقات‌های بی‌شمار، تماس‌های تلفنی بی‌پایان، هزاران ایمیل، سفرهای متعدد به نشویل و لس‌آنجلس، بازنویسی‌های مکرر و… نتوانستیم یک سکه‌ی ده‌سنتی هم سرمایه جذب کارمان کنیم.ناگهان آرمان‌گرایی‌ام به چالش کشیده شد و این سؤال‌ها در ذهنم به چرخش افتادند: تمام ازخودگذشتگی‌های همسرم برای فارغ‌التحصیل شدن من از مدرسه فیلم‌سازی بیهوده بود؟ آیا به خاطر یک رؤیای مضحک خودم را سال‌ها زیر قرض برده‌ام؟ می‌دانم خیلی‌ها تلاش می‌کنند ولی فقط چند نفر موفق می‌شوند. شاید قرار نیست من به موفقیت برسم. کاملاً امیدم را از دست داده بودم.
اما حالا تقریباً سه سال از آن زمان می‌گذرد و فیلمم با عنوان «همان طور که در بهشت هست» ساخته شد و در مکان‌های مختلفی در سراسر آمریکا به نمایش درآمد. حتی نقد مثبتی هم بر فیلم‌مان در «هالیوود ریپورتر» منتشر شد. سؤال این است که ما سرانجام چه‌طور موفق به انجام این کار شدیم؟ در زیر فهرستی از پانزده کاری را آماده کرده‌ام که به ساخته شدن فیلم ما کمک کرد. بی‌تردید به موارد خیلی بیش‌تری می‌توان اشاره کرد اما به نظرم این اصول برای ساخت یک فیلم موفق کم‌هزینه حیاتی‌ترند.
۱- واقعاً تصمیم بگیرید و دست به کار ساختن یک فیلم شوید
اگر بخواهید فیلمی را بدون سرمایه‌ی لازم بسازید، ناامیدی و بی‌صبری سراغ شما می‌آید. اما بهتر است این حالت‌ها را با این واقعیت‌های مهم ترکیب کنید: اول این‌که نام‌خانوادگی شما «کاپولا» (یا هر نام بزرگ دیگری) نیست که فیلم کوتاه‌تان در جشنواره ساندنس مورد توجه ویژه قرار بگیرد و دوم این‌که اقوام ثروتمندی ندارید که بتوانند سرمایه‌گذار شما باشند. پس باید برای هدف‌تان خیلی خیلی تلاش کنید و این موضوع را هم در نظر داشته باشید که در نهایت هم باید فیلم‌تان را با بودجه‌ی محدودی بسازید.
۲- دست از نگرانی درباره نوشتن فیلم‌نامه‌ای که بفروشد ،بردارید
فیلم‌نامه‌ای بنویسید که کاملاً آن را می‌فهمید و برای‌تان اهمیت دارد. اولین فیلم‌نامه ما برای یک فیلم ترسناک بود چون قابلیت عرضه در بازار را داشت و با ایده‌ی تجاری‌مان جور بود. حالا که به گذشته نگاه می‌کنم فکر می‌کنم اگر جرج کلونی را هم در اختیار داشتیم باز نمی‌توانستیم هیچ سرمایه‌ای را جذب کنیم. هیچ کس ما را نمی‌شناسد و ما در این صنعت حضور و جایگاهی نداریم. پس باید در انتظارهای‌مان تجدید نظر کنیم. بنابراین ما رفتیم سراغ فیلم بسیار کم‌هزینه و شخصی خودمان. باید فیلمی باشد که حاضرید برایش بمیرید!
۳- با دوستان صمیمی‌تان کار کنید، به‌خصوص آن‌هایی که بی‌رحمانه صادق هستند
قصد اغراق ندارم اما ساختن اولین فیلم بلند، پرتنش‌ترین کاری است که به آن دست زده‌اید؛ و هرچه پول‌تان کم‌تر باشد، کارتان سخت‌تر خواهد بود. در این شرایط باید با کسانی همکاری کنید که شما را به چالش می‌کشند و از رک بودن ابایی ندارند؛ و البته باعث می‌شوند کارتان بهتر شود. در ضمن با کسانی کار کنید که کاملاً به‌شان اعتماد دارید و تعهد به کار بهتر در اولویت‌شان قرار دارد. اصلاً موضوعی که یک گروه را کنار هم نگه می‌دارد، اعتماد متقابل و تعهد به انجام هر کاری برای ساختن بهترین فیلم ممکن است. اگر چنین گروهی تشکیل شد هرگز آن را از دست ندهید چون خیلی نادر است!
۴- برای اولین و آخرین بار در زندگی‌تان سرمایه‌گذاری گروهی را تجربه کنید!
ما (تهیه‌کننده‌ها و من) بخش اعظمی از هزینه‌ی تولید فیلم را با درخواست‌های مکرر در صفحه‌های فیس‌بوک و توییترمان تأمین کردیم. شبکه‌های اجتماعی فرصت منحصربه‌فردی را برای شما فراهم می‌کنند تا با همه‌ی آدم‌های گذشته و حال زندگی‌تان در ارتباط باشید. اگر فرد خوشنامی باشید از میزان استقبال و کمک دوستان‌تان غافل‌گیر خواهید شد. اما به خاطر داشته باشید که این جور جذب سرمایه فقط یک بار درست‌وحسابی جواب می‌دهد چون معمولاً سخت است که بیش از یک بار شامل لطف دوستان‌تان شوید!
۵- بودجه‌تان را برای پس‌ازتولید هم نگه دارید
با این‌که پول لازم برای تولید فیلم را جمع‌آوری کردیم اما نتوانستیم از پس هزینه‌های پس‌ازتولید به طور کامل بربیاییم. هر کاری که از دست‌تان برمی‌آید انجام دهید تا بتوانید یک تدوین‌گر و ترکیب‌کننده/ تدوین‌گر صدا برای فیلم‌تان استخدام کنید. خودتان این کارها را انجام ندهید چون فیلم ضربه خواهد خورد. علاوه بر این، باید برای حضور در جشنواره‌های مختلف هم پول داشته باشید. من در کارگاه‌های «مِین مدیا» با مورین راین دیدار کردم که تهیه‌کننده مستند مردی روی سیم (جیمز مارش) و پروفسور دانشگاه کلمبیا است. او بلافاصله به من نصیحت کرد که حواسم به حضور در جشنواره‌های مختلف در سطح‌های متفاوت باشد: سطح بالا (بین‌المللی)، سطح عادی (ملی) و سطح پایین (منطقه‌ای). پس باید برای شرکت در هر سه گروه از این جشنواره‌ها هم پولی ته جیب‌تان مانده باشد. اگر همه پول‌تان را صرف حضور در جشنواره‌های سطح بالا کنید، خطر بزرگی کرده‌اید و ممکن است دست‌تان به هیچ چیزی نرسد. جشنواره‌های منطقه‌ای و ملی می‌توانند برای شما نقد و نظرهای مختلف را به همراه بیاورند و موجبات آشنایی شما با برنامه‌ریزان، خبرنگاران و سایر فیلم‌سازان را فراهم کنند که هر کدام نفعی برای‌تان خواهند داشت.
۶- سفر و اقامت موقت را هم در بودجه لحاظ کنید
بعضی از جشنواره‌ها این هزینه‌ها را پوشش می‌دهند ولی نمی‌توانید روی این موضوع حساب کنید. اگر در نمایش فیلم‌تان حضور نداشته باشید، فرصت خوبی را از دست می‌دهید و اصلاً تجربه‌ی حضور جشنواره‌ای را بی‌معنی می‌کنید. اگر در خانه بنشینید نمی‌توانید کاری برای فیلم‌تان انجام دهید. ما تابستان گذشته فیلم‌مان را در شیکاگو، لس‌آنجلس، نیویورک سیتی و سیاتل نمایش دادیم ولی به خاطر نداشتن پول کافی همگی نتوانستیم در نمایش‌های حاضر شویم.
۷- در یک مدرسه‌ی سینمایی تدریس کنید
بعد از فارغ‌التحصیلی در عوض نقل مکان به لس‌آنجلس، تصمیم گرفتم کار متفاوتی را انجام دهم: تدریس. چهار سال بعد معلوم شد که این بهترین تصمیمم بوده است. من به جای انتقال خانواده‌ام به شهری که هزینه‌های زندگی در آن بالا است و دائم باید برای پرداخت مخارج جان کند، ثبات مالی و امنیت را انتخاب کردم. خیلی از دوستانم بعد از فارغ‌التحصیلی به لس‌آنجلس نقل مکان کردند ولی هیچ‌کدام هنوز نتوانسته‌اند فیلم بلندی بسازند. دلیل این موضوع نداشتن استعداد، تدبیر یا استراتژی نیست بلکه فکروذکر آن‌ها درگیر تقلای روزانه برای بقا در لس‌آنجلس است. علاوه بر این، تدریس ذهنم را آزاد گذاشت تا بهتر روی حرفه‌ام متمرکز شوم. در ضمن خود فعل تدریس، مهارت‌های فیلم‌سازی‌ام را بهبود بخشید چون باید به‌روز می‌بودم و ارتباط نزدیکم با سینما را حفظ می‌کردم؛ و البته اگر معلم خوبی باشید دانشجویان هم از کمک به شما در ساختن فیلم‌تان لذت می‌برند. در کنار این‌ها، این امکان برایم مهیا شد که فصل تابستان را صرف فیلم‌سازی کنم. تابستان آینده سومین فیلم بلندم را خواهم ساخت.
۸- قدردان همکاران‌تان باشید
شما همه‌ی دارایی‌تان را صرف ساختن اولین فیلم‌تان می‌کنید. دوستان و همکاران‌تان هم بدون چشم‌داشتی انرژی و وقت‌شان را می‌گذارند تا کار شما به سرانجام برسد. شما باید از خودتان بپرسید که این تجربه چه سودی برای آن‌ها دارد؟ اگر می‌خواهید بهترین فیلم ممکن را بسازید و در این کار همه کاملاً در خدمت‌تان باشند باید قدردان وقت و انرژی باشید که دیگران صرف کار شما می‌کنند. پس هر جور که می‌توانید از خجالت همکاران‌تان دربیایید و ارادتمندی‌تان را به آن‌ها نشان دهید.
۹- از محدودیت‌ها استقبال کنید
حتماً تا حالا شنیده‌اید که می‌گویند محدودیت خلاقیت می‌آورد. دلیلش ساده است چون شما مجبور می‌شوید برای رسیدن به نتیجه مورد نظرتان خلاقیت به خرج دهید و راه مناسبی را پیدا کنید. پس بهتر است از همان ابتدا به محدودیت‌های‌مان به عنوان فرصت‌هایی برای محک زدن خلاقیت‌مان و واکنش به مشکل‌ها نگاه کنیم. یکی از محدودیت‌ها این است که مجبورید به یک لوکیشن یا لوکیشن‌های محدود بسنده کنید تا بودجه کم نیاورید.
۱۰- با همه قرارداد ببندید و آن‌ها را سفت‌وسخت تنظیم کنید
با این‌که با دوستان و افراد مورد اعتمادتان همکاری می‌کنید اما برای این‌که مشکلی ایجاد نشود باید با همه عوامل‌تان قراردادهای محکمی ببندید تا پیش از تولید، کار و مسئولیت هر فردی به‌درستی مشخص شود. فیلم‌سازی با بودجه کم تنش و اضطراب زیادی را به همراه می‌آورد که محک جدی برای همه‌ی دوستی‌ها و رفاقت‌ها است. پس اگر با دوست صمیمی‌تان، که قسم خورده تا پایان کار همراه‌تان خواهد بود، به بن‌بست و مشکل جدی بخورید چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا آن‌ها در قرارداد هم موظف به همراهی و همکاری تا پایان پروژه شده‌اند؟ آیا عواقبی متوجه آن‌ها خواهد بود؟ شاید این حرف‌ها بدبینانه به نظر برسند اما شما باید بدترین احتمال‌ها را هم در نظر بگیرید؛ چون می‌خواهید کارتان به سرانجام برسد و این موضوع از هر چیز دیگری مهم‌تر است. بنابراین قراردادهای قانونی محکمی تنظیم کنید تا اعضای کلیدی گروه تولید ملزم به انجام تعهدات‌شان شوند. اگر آن‌ها در امضا کردن چنین قراردادهایی تردید دارند این می‌تواند نشانه خطر باشد. اگر نمی‌توانید کسانی را پیدا کنید که برای همکاری با شما چنین قراردادهایی را امضا کنند، پس هنوز آمادگی لازم برای ساختن اولین فیلم‌تان را ندارید.
۱۲- حضور یک ناظر پس‌ازتولید ضروری است
اگر به عنوان نویسنده و کارگردان و تهیه‌کننده‌ی فیلم‌تان فعالیت می‌کنید لازم است که کسی را به عنوان ناظر پس‌ازتولید به کار بگیرید. شما نباید تنها فردی باشید که اتمام پروژه یا خروجی گرفتن از همکاران‌تان را در موعدهای مقرر زیر نظر دارد و پیگیری می‌کند. اگر همه چیز دست خودتان باشد آن وقت ممکن است موعدهای مقرر را برای بهتر شدن کار به تأخیر بیندازید. فراموش نکنید که بدون موعد مقرر یا همان ضرب‌الاجل ممکن است هرگز فیلم‌تان به پایان نرسد.
۱۳- شاید جشنواره مورد نظرتان راه پیدا نکنید
هر روز سه بار صبح و سه بار قبل از خواب این موضوع را به خودتان یادآوری کنید که هیچ جشنواره‌ای ملزم به پذیرفتن فیلم شما نیست. هر جشنواره‌ای سیاست‌های خودش را دارد و طبق آن رفتار می‌کند. تازه هیأت انتخاب هم سلیقه‌ی خودش را دارد.
۱۴- تا جایی که می‌توانید برای فیلم‌تان نقد جمع کنید
به عنوان فیلم‌ساز مستقلی که فیلم کم‌هزینه‌ای ساخته، منتقدان بهترین دوستان شما هستند. آن‌ها این قدرت را دارند که سروصدا و جو مثبتی برای فیلم‌تان ایجاد کنند و به شما کمک کنند تا توجه پخش‌کننده‌ها را جلب کنید. در جریان جشنواره‌ها می‌توانید با آن‌ها آشنا شوید تا شاید به تماشای فیلم‌تان بنشینند. بعد از آن همه چیز به فیلم شما بستگی دارد و این‌که چه‌قدر مورد توجه نویسندگان و منتقدان قرار بگیرد. ما با هر منتقدی که می‌شناختیم ملاقات کردیم و در نهایت نقدی در هالیوود ریپورتر بر فیلم‌مان منتشر شد. خوش‌بختانه آن‌ها فیلم‌مان را دوست داشتند و این نقد باعث شد تا بتوانیم با پخش‌کننده‌های دیگری صحبت کنیم و فیلم‌مان به نمایش‌ها و جشنواره‌های دیگری راه پیدا کند.
۱۵– به کارتان ادامه دهید
زیبایی فیلم‌سازی کم‌هزینه این است که به‌راحتی می‌توانید موفقیت فیلم اول‌تان را دنبال کنید. جذب سرمایه برای دومین فیلم‌تان به‌مراتب راحت‌تر است چون دست‌تان پر است. فراموش نکنید که بهترین زمان برای جذب سرمایه‌ی فیلم بعدی‌تان موقع تولید و ساخت فیلم فعلی‌تان است.
منبع: ایندی‌وایر
