ماهنامه هنروتجربه/هوشنگ گلمکانی:گروه سینماهای هنر و تجربه «Art et essai» در فرانسه نزدیک به شصت سال قدمت دارد؛ شیوه‌ای برای نمایش فیلم‌های خاص هنری و تجربی که در کشورهای دیگر مشابهی نداشته است.
در ژانویه ۱۹۵۵ پنج مدیر سینما و منتقد در پاریس دور هم جمع شدند و یک انجمن سینماهای هنر و تجربه را پایه‌گذاری کردند که ایده اولیه آن از «سینه‌کلوب»‌های پاریس الهام گرفته شده بود. در سال ۱۹۵۹ وزارت فرهنگ فرانسه که در آن زمان آندره مالرو وزیرش بود این انجمن را به رسمیت شناخت و کمک‌های دولتی برای آن در نظر گرفت. تا سال ۱۹۶۲ در پاریس ۲۴ سالن سینما و در شهرستان‌ها ۲۳ سالن به این گروه پیوسته بودند. در سال ۲۰۰۰ تعداد سالن‌های سینمای هنر و تجربه در کل فرانسه به ۱۱۳۰ سالن رسید که CNC (مرکز ملی سینما) به آنها کمک مالی می‌کند. در حال حاضر از ۵۳۸۰ سالن سینمای فرانسه، ۲۳۸۸ سالن نشان «هنر و تجربه» دارند.
مالک هر سینما می‌تواند از مرکز ملی سینما در خواست کند که به سینماهای «هنر و تجربه» بپیوندد. سپس باید برنامه‌هایش را در جهت هدف‌های این گروه اعلام کند. آن‌گاه کمیته‌ای از مرکز ملی سینما به بررسی این برنامه‌ها می‌پردازد و در صورت تأیید، نشان «هنر وتجربه» را به سینما اعطا می‌کند. سینماهای هنر و تجربه این نشان را باید جلوی ورودی خود یا نزدیک گیشه نصب کنند. این سینماها هر سال حدود صدهزار یورو کمک بلاعوض از دولت دریافت می‌کنند. تعدادی از پخش‌کننده‌ها در فرانسه فقط فیلم‌های «هنر و تجربه» را می‌خرند و پخش می‌کنند که فیلم‌هایشان در همین سینماها نمایش داده می‌شوند. بسیاری از فیلم‌های ایرانی پخش‌شده در فرانسه در همین رده قرار گرفته‌اند. اما البته فیلم‌هایی مثل «طعم گیلاس» و «جدایی نادر از سیمین»، غیر از این سینماها در سینماهای دیگر هم نمایش داده می‌شوند.
به‌تازگی چندین سالن کمپانی MK2 دارای نشان هنر و تجربه شده‌اند. این شرکت تولید و پخش فیلم جزو کمپانی‌های بزرگ و پرفروش فرانسوی است اما برنامه‌های نمایش فیلم‌ها را برای برخی از سالن‌های مولتی‌پلکس خود بر مبنای سایر سینماهای گروه هنر و تجربه تنظیم می‌کند تا از کمک‌های دولتی استفاده کند.

ویژگی‌های فیلم‌هایی که در سینماهای این گروه نمایش داده می‌شوند
– فیلم‌ها به زبان اصلی با زیرنویس فرانسوی نشان داده شوند.
– به‌جز فیلم‌های فرانسوی، محصول کشورهای دیگر، به‌جز آمریکا هم باشند. برای برخورداری از کمک مالی یاد شده باید حداقل ۶۰ درصد ظرفیت سالانه سینما برای فیلم‌های هنر و تجربه استفاده شود و این سینماها می‌توانند فیلم‌های دیگری – غیر از هنر و تجربه – هم نمایش بدهند.
– جایزه‌ای از جشنواره‌های مهم برده باشند.
– در جست‌وجوی زبان تازه‌ای در سینما باشند.
– فیلم تجاری یا شبیه آنها نباشند.
– تعدادی فیلم را مرکز ملی سینما به عنوان «هنر و تجربه» طبقه‌بندی کرده که این سینماها وظیفه دارند آنها را نیز نشان دهند.

نمایش فیلم‌ها ابتدا در چند سینما شروع می‌شود اما به‌تدریج که فروش فیلم پایین می‌آید، تعداد سینماها محدودتر و حتی تعداد سانس‌ها روزانه کم‌تر می‌شود تا این‌که حتی به یک سانس در هفته هم می‌رسد. اما گاهی پیش می‌آید که نمایش یک فیلم هنر و تجربه، فقط در یک سالن شروع می‌شود – مثل «خانه دوست کجاست؟»، «باشو غریبه کوچک»، «آن‌سوی آتش» و…

اما با افزایش ناگهانی و پیش‌بینی‌نشده فروش، تعداد سینماهای نمایش‌دهنده اضافه می‌شود. این اتفاق در مورد آثار کشورهای آمریکای لاتین هم زیاد پیش آمده است.
قیمت بلیت سینماهای هنر و تجربه ۹ یورو (برای دانشجویان ۷ یورو) است اما برخی از این سینماها کارت اشتراک دارند و مثلا یک سینما، کارتی برای تماشای ده فیلم را به مبلغ چهل یورو می‌فروشد که به این ترتیب تماشای هر فیلم چهار یورو تمام می‌شود. بلیت سینماهای بزرگ، خارج از گروه هنر و تجربه، بیش‌تر است و تا ۱۳ یورو هم می‌رسد. البته صبح‌ها، بلیت سینماها چهل تا پنجاه درصد ارزان‌تر است. برخی از کمپانی‌های بزرگ سینمادار که پخش‌کننده هم هستند (ام‌کادو، یو.ژ.س. و گومون که بیشتر سینماهای کشور متعلق به آنهاست) کارت‌های اشتراک سالانه درست کرده‌اند به مبلغ ۲۵۰ یورو که صاحب کارت در طول سال هر تعدادی که بخواهد می‌تواند فیلم ببیند. فروش فیلم‌ها به نسبت مساوی بین سینما و صاحب فیلم تقسیم می‌شود.
– گروه سینماهای هنر و تجربه فرانسه سایت اینترنتی هم دارد با نشانیwww.art-et-essai.org که می‌توانید برای دریافت اطلاعات بیش‌تر به آن مراجعه کنید. البته این سایت به زبان فرانسوی است.