هنر و تجربه – امیر محقق: هوشنگ گلمکانی سردبیر مجله فیلم، از منتقدان برجسته سینما و عضو شورای سیاست‌گذاری گروه هنر و تجربه است. او سابقه عضویت در هیئت داوری جشنواره فیلم فجر را هم دارد. با گلمکانی گفت‌وگوی کوتاهی در مورد مجزا شدن بخش بین‌الملل جشنواره فجر و حضور بخش «هنر و تجربه» در آن داشته‌ایم.
ارزیابی شما از حضور بخش هنر و تجربه در بخش بین‌الملل جشنواره بین المللی فیلم فجر چیست؟
فکر می‌کنم نگاهی از جنس هنر و تجربه به یک گرایش عمومی در سینمای دنیا و سینمای ایران تبدیل شده، به شکلی که در سینمای بدنه و جریان اصلی هم به نوعی شاهد رویکردی هم‌سو با هنر و تجربه هستیم و این نگاه دارد خودش را به سینمای دنیا تحمیل می‌کند. نگاه «هنر و تجربه» جای خود را در سینمای دنیا هم پیدا کرده و این حاصل دوران تازه‌ای است که به‌خصوص تحولات تکنولوژیک در ایجاد آن نقش اساسی داشته است.
به نظرتان، دیده شدن فیلم‌های تجربی خارجی توسط فیلم‌سازان ایرانی، چه تاثیری می‌تواند بر روی آنها داشته باشد؟
تماشای هر جور فیلم خوبی می‌تواند تاثیرگذار باشد. تماشای فیلم‌های جدید که قواعد نویی را به سینما معرفی می‌کنند، باعث می‌شود افق دید فیلم‌سازان باز شود. بحث سینمای کلاسیک جداست و فرمول‌ها و قالب‌های مشخصی دارد. در جهان امروز، روایت‌های نو، تنوع در ساختار و قالب است که طرفدار بیشتری دارد و نگاه‌ها را به سمت خود می‌کشاند. تماشای فیلم‌های مختلف تجربی می‌تواند نشان دهد که مرزهای تخیل بی‌انتهاست.
فکر می‌کنید مجزا شدن بخش بین‌الملل، می‌تواند برای سینمای ایران اعتبار جهانی بیاورد؟
الان با فراغت بیشتری فیلم‌های خارجی را می‌توان دید. در گذشته طی یازده روز برنامه فشرده در دهه فجر، بخش بین‌الملل در سایه فیلم‌های ایرانی قرار می‌گرفت چون بیش‌تر تماشاگران و رسانه‌ها تمایل دارند روی فیلم‌های جدید ایرانی متمرکز شوند و به بخش بین‌الملل چندان توجهی نمی‌شد. حالا این مشکل اصلی رفع شده است.
آیا این اتفاق پتانسیل آن را دارد که با توجه به حضور فیلم‌های ایرانی در بخش بین الملل، کار فیلم‌سازان داخلی در سطح جهانی دیده شود؟
اگر فیلم‌های ایرانی قابلیت دیده شدن داشته باشند، بله. جشنواره فیلم فجر در گذشته هم بخش بین الملل داشته و اتفاق تازه‌ای به حساب نمی‌آید. همه چیز به خود فیلم‌ها و فیلم‌سازها برمی‌گردد و این موضوع ربطی به جدا شدن بخش بین‌الملل ندارد.
نکته خاص بخش بین الملل از نظر شما چیست و آیا فکر می‌کنید این روند ادامه پیدا کرده و بعد از این هم شاهد اجرای این بخش به صورت جداگانه خواهیم بود؟
نکته اصلی این است که بخش بین‌الملل جشنواره فجر نباید شبیه به دیگرجشنواره‌های فیلم منطقه یا دنیا باشد. باید معنا و نگاه دیگری باشد. هویت خاص خود، تمایز و تشخص داشته باشد و فیلم‌هایی در آن ببینیم که بعدها بگویند این‌ها فیلم خاص جشنواره فجر است. مثلاً جشنواره ساندنس که در قلب سینمای تجاری دنیا برگزار می‌شود را در نظر بگیرید. چرا این جشنواره این قدر متفاوت است و همه جا از آن اسم برده می‌شود؟ به نظرم جشنواره فجر هم باید این گونه باشد و نگاه خاصی برای خود داشته باشد تا تماشاگرش بگوید به جشنواره فجر می‌رویم تا فلان جور فیلم ها را ببینیم.
پیش بینی می‌کنید که تفکیک کردن بخش بین الملل موفق خواهد شد و سالهای بعد هم به این شکل برگزار می‌شود یا به رسم سالهای پیش، دوباره با بخش سینمای ایران ادغام می‌شود؟
من پیشگو نیستم؛ ضمن این‌که حوادث غیرقابل پیش‌بینی در سرزمین ما زیاد اتفاق می‌افتد. خیلی چیزها به شیوه اجرای جشنواره بستگی دارد و به البته مقداری هم به اتفاق‌های بیرون جشنواره.
