
هنر و تجربه :نشست خبری دبیر و مدیر بخش بینالملل جشنواره فیلم فجر صبح روز یکشنبه ۳۰ فروردین در محل موزه سینما برگزار شد. در این نشست، علیرضا رضاداد به عنوان دبیر جشنواره، آرش امینی به عنوان مدیر بخش بین الملل جشنواره و سیداحد میکائیل زاده مدیر ارتباطات و اطلاع رسانی جشنواره حضور داشتند و برنامههای جشنواره و اسامی داوران دو بخش سینمای جهان و جلوهگاه شرق را اعلام کردند.
علیرضا رضاداد برگزاری بخش بینالملل در یک موقعیت تفکیکشده از بخش سینمای ایران را یک فرصت خواند و گفت نوعی بلاتکلیفی در برگزاری بخش بینالملل وجود داشت. مجموعه این مباحث تقریبا همه را به این جمع بندی رساند که باید تغییراتی هم در بخش ملی و هم در بخش بینالملل انجام شود. رضاداد به این مساله اشاره کرد که بخش بینالملل جشنواره فجر تا زمان مرحوم سیفالله داد به شکل غیررقابتی بود و گفت: «در بازنگری ها به این نتیجه رسیدیم که اگر می خواهیم در حوزه بین الملل به شکل کج دار و مریز رفتار کنیم، اتفاق خاصی برای سینمای ایران جز آنچه در سی و دو دوره قبل رخ داده نمی افتد.»
رضاداد همچنین درمورد انتخاب فیلمها گفت: «ما فیلم ها را با دقت بسیار بیشتری انتخاب کردیم و واقعا درصد زیادی از فیلم ها نیازی به ممیزی نداشتند.» همچنین اسامی اعضای هیات داوران بخش سینمای جهان و جلوهگاه شرق اعلام شد که هردو هیات داوری مرکب از ۵ داور خارجی و ۲ داور ایرانی است.
توجه اهالی سینما و جامعه رسانهای به سمت فیلمهای داخلی بود
رضاداد در ابتدای نشست با اشاره به اینکه امسال برای اولین بار بخش بینالملل در موقعیت زمانی تفکیک شده نسبت به جشنواره برگزار میشود، گفت: برگزاری اینگونه بخش بینالملل میتواند همانطور که برای ما تهدید باشد، فرصت هم به شمار آید. همکاران من در سازمان جشنوارهها، سازمان سینمایی و بخش بینالملل از نیمه دوم سال گذشته که چنین تفکیکی در برگزاری جشنواره جمعبندی شد، تلاش خود را آغاز کردند تا بتوانند بخش بینالملل را برگزار کنند. همچنین دوستان فعال در بخش ملی از ۲۳ بهمن ماه فعالیت خود را در حوزه بینالملل آغاز کردند.
وی با اشاره به اینکه از سوی رسانه این انتظار وجود دارد که دلایل چنین تفکیکی بیان شود، توضیح داد: به این نتیجه رسیدیم که اگر میخواهیم در بخش بینالملل همچنان کژدار مریض رفتار کنیم، هیچ اتفاق خاصی جز آنچه که طی ۳۲ سال گذشته در جشنواره فیلم فجر رقم خورد، رخ نمیدهد. جشنواره فیلم فجر تا دوره مدیریتی زندهیاد سیفالله داد به صورت غیررقابتی و مرور آثار بزرگان سینمای جهان برگزار میشد. در آن زمان دسترسی به فیلمهای خارجی بسیار کم بود و شبکه نمایش خانگی نسبت به امروز، فعالیت کمتری داشت و مجموعه منابع مالی که در دست بود، شرایطی را به وجود میآورد که چندان به بخش خرید و پخش سینمای خارجی پرداخته نشود که البته این مساله هنوز هم در سینمای ایران وجود دارد.
رضاداد گفت: در طول سالها برگزاری جشنواره فیلم فجر، توجه اهالی سینما، منتقدان و جامعه رسانهای بیشتر به سمت و سوی تولیدات فیلمهای داخلی بود. این در حالی است که مسئولان برگزاری جشنواره فیلم فجر در طول سال تلاش میکردند تا بهترین فیلمهای سینمایی را در سینمای جهان شناسایی کنند اما حاصل این تلاشها چندان مورد استفاده قرار نمیگرفت. دهه ۸۰ که آغاز تحولات مختلفی در صنعت سینما و فضای مجازی به شمار میرفت، شرایطی را فراهم کرد تا دسترسی به فیلمهای خارجی برای علاقهمندان به این سینما راحت باشد. همین مساله شرایطی را به وجود آورد که جشنوارههای مختلف بینالمللی از جمله جشنواره فیلم فجر برای نمایش فیلمهای خارجی به تکاپو افتد.
رضاداد با اشاره به اینکه از جشنواره سی و دوم به دنبال جداسازی بخش بینالملل از بخش ملی بودیم، بیان کرد: با توجه به اینکه نمیخواستیم جداسازی این دو بخش در جشنواره سی و دوم شتابزده انجام شود، تصمیم گرفتیم تا با برنامهریزی مناسب، این اتفاق و چنین تغییر بزرگی در جشنواره سی و سوم صورت گیرد.
دبیر سی و سومین جشنواره بینالمللی فیلم فجر با اشاره به اینکه برای چنین تغییری، جلساتی برگزار شد و کار پژوهشی روی ۳۲ دوره قبل جشنواره فجر انجام شد، توضیح داد: سینمای ایران از دهه ۶۰ حضور جهانی خود را آغاز کرده و در میانه دهه ۷۰ و ۸۰، ظرفیتهای خوبی را ایجاد کرد و موفق به دریافت جوایز جهانی مختلفی شد و این مساله نشان داد که سینمای ایران با ظرفیتهای وسیعی روبرو است. سینمای ایران نشان داد که با نامزدی در اسکار و بعد دریافت جایزه، از آکادمی اسکار توسط اصغر فرهادی، ظرفیتهای قابل توجهی در سینمای ایران وجود دارد. چنین موفقیتهایی سبب شد تا افرادی که میگفتند ظرفیتهای سینمای ایران در بخش بینالملل تمام شده است، به این نتیجه برسند که استعدادهای جدیدی در حوزه سینمای ایران و در بخش بینالملل وجود دارد؛ به همین دلیل بخش بینالملل جشنواره فیلم فجر نیازمند تغییرات اساسی است.
شجاعت رئیس سازمان سینمایی به ما قدرت ریسک داد
وی بیان کرد: میدانیم که دیده شدن در بخش بینالملل میتواند یک ریسک بزرگ باشد اما چنین تغییری برای سینمای ایران یک نیاز بود و برای این تغییر همه کسانی که در بخش بینالملل سینمای ایران فعال بودند، با شجاعتی که حجتالله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی به ما میداد، تصمیم گرفتیم که چنین ریسک بالایی را بپذیریم و بخش بینالملل را از بخش ملی جدا کنیم و آن را در زمان دیگری برگزار کنیم.
ظرفیت انسانی سینمای ایران میتواند در منطقه به کار گرفته شود
رضاداد گفت: این جشنواره با هدف توفیقات سینمای ایران در سینمای جهان با اولویت سینمای منطقه برگزار میشود. درواقع ما اگر از محیط اطراف خود آغاز نکنیم، به یک وسعت مناسب دست پیدا نمیکنیم و شاید به یک شلختگی در توفیقات سینمای ایران دست یابیم.
دبیر سی و سومین جشنواره بینالمللی فیلم فجر ادامه داد: در چنین شرایطی میتوانیم از ظرفیتهای مختلفی در سینمای ایران استفاده کنیم که از آن جمله میتوان به ظرفیتهای انسانی در سینما از جمله کارگردانی، بازیگری و خلق ایده در حوزه نیروی انسانی استفاده کنیم. یکی از برجستهترین موارد در استفاده نیروی انسانی در سینما، استفاده از تفکر خلاق به شمار میرود. درست است که ظرفیت تولید در سینمای ایران محدود است، اما این تفکرات و خلق سوژه میتواند به کشورهای منطقه منتقل شود. ظرفیت بعدی که در بخش بینالملل وجود دارد، کارنامه بینالمللی سینمای ایران است که در جهان شناخته شده است.
وی توضیح داد: سینمای جهان همیشه سینمای ایران را رصد میکند و جشنوارههای مختلفی هستند که اگر نتوانند از فیلمهای ما استفاده کنند، اما همیشه این فیلمها را مورد توجه و رصد قرار میدهند.
دبیر سی و سومین جشنواره بینالمللی فیلم فجر با اشاره به مقررات بخش بینالملل، گفت: مقررات بخش بینالملل جشنواره فیلم فجر بازیابی شده است که در گذشته، کلیات و بعد از آن جزئیات این مقررات را اعلام کردیم.
وی با اشاره به اینکه برخی از افراد سئوال میکنند که نام جشنواره تغییر میکند یا خیر؟ گفت: بحثهای مختلفی در این زمینه صورت گرفت اما ما فکر میکردیم این کارنامه ۳۲ ساله جشنواره فیلم فجر، کارنامه درخشانی است و نیازی نیست که آن را قطع کنیم. این جشنواره هم همانند اتفاقات دیگری که با نام «فجر» در زمانهای دیگری برگزار میشود، میتواند همچنان با همین نام برگزار شود.
رضاداد با اشاره به اینکه در این دوره از جشنواره حدود ۳۰۰ فیلم سینمایی تقاضای حضور داشتند، بیان کرد: ما از میان این ۳۰۰ فیلم آثاری انتخاب کردیم که نیاز به حذف و ممیزی نداشته باشد. ما اگر بتوانیم شناخت خود از سینمای جهان را گسترش دهیم می توانیم فیلمهای مناسب با سیاست های جشنواره فیلم فجر پیدا کنیم البته در این میان ممکن است برخی از کارگردانان با جشنواره ما آشنا نباشند و ما باید در شناساندن جشنواره تلاش های لازم را انجام دهیم.
وی در ادامه تعدا فیلمهای بخشهای مختلف را چنین عنوان کرد: در بخش رقابتی با دو عنوان سینمای سعادت و جام جهاننما، ۱۴ فیلم شامل ۱۱ اثر خارجی و ۳ اثر ایرانی نمایش داده میشوند. در بخش غیررقابتی جلوه گاه شرق، ۱۱ فیلم خارجی و ۳ فیلم ایرانی نمایش داده خواهد شد. در بخش هنر و تجربه که شورای سیاستگذاری این گروه سینمایی جایزه ویژهای به برندگان اختصاص خواهد داد، ۱۲ فیلم غیرایرانی و ۲ فیلم ایرانی روی پرده میروند. آثار مطرح و کمتر دیده شده در جهان را هم برای بخش غیر رقابتی بینالملل جشنواره انتخاب کردیم. همچنین مرور آثار فرانچسکو رزی از کشور ایتالیا، مرور سینمای چین و ترکیه را نیز در این بخش داریم.
این مدیر سینمایی درباره انتخاب داوران ایرانی گفت: ما برای انتخاب داوران ایرانی بخش بینالملل محدودیتهایی داشتیم مثلا برخی از هنرمندان که می توانستند به عنوان داور در جشنواره حضور داشته باشند فیلمهایی را برای حضور در جشنواره داشتند به عنوان مثال لیلا حاتمی با فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟» در این جشنواره حضور دارد و به همین دلیل نمی توانست به عنوان داور هم باشد.
دبیر دو دوره اخیر جشنواره فیلم فجر با اشاره به تجربیات بخش ملی گفت: ما باید بدانیم اگر می خواهیم اقتصاد شکوفایی در سینما داشته باشیم بیش از اینکه نیازمند ایده باشیم باید به تولید مشترک فکر کنیم. تولید مشترک به این معناست که میتوانیم چند بازار بالقوه در جهان داشته باشیم. البته این مساله با اولویت منطقه صورت می گیرد چراکه ما با کشورهای منطقه اشتراکات فرهنگی و تاریخی داریم و باید تلاش کنیم از این پیله ای که دور خود بسته ایم خارج شویم.
وی با اشاره به برگزاری جلسات مدیران سازمان های سینمایی کشورهای مختلف در جشنواره فیلم فجر توضیح داد: یکی از پیشنهادات ما برای مدیران سینمایی کشورهای مختلف پایه ریزی و رفع موانع و ایجاد یک صندوق مشترک برای تولید مشترک است.
دبیر سی و سومین جشنواره بین المللی فیلم فجر در پاسخ به این پرسش که برخی از مهمانان خارجی برای حضور در این جشنواره درخواست پول کرده اند اما جشنواره به دلیل کمبود بودجه این مساله را نپذیرفته است، توضیح داد: کسانی که در این جشنواره فیلم دارند که براساس روال طبیعی جشنواره ها هزینه آنها در ایران تامین میشود البته حضور داوران در جشنواره فیلم فجر همیشه به صورت افتخاری بوده و هیچ هزینهای به عنوان دستمزد به آنها پرداخت نمیشده است بلکه ما تنها در پایان دوره داوری هدیههایی را به آنها اهدا می کردیم و همه از حضور در این جشنواره راضی بودند. البته من شخصا به بخشی از این ریخت و پاشها که برای حضور چهرههای خاص در جشنوارههای جهانی انجام میشود اعتقاد ندارم.
نمایش فیلم “محمد رسول الله (ص) ” برای مهمانان خارجی
وی با اشاره به فیلم “محمد رسول الله (ص)” گفت: با مجید مجیدی کارگردان و دفتر پخش کننده فیلم صحبت کردیم و قرار شد که این اثر سینمایی در یک نوبت برای مهمانان غیر ایرانی اکران شود چراکه بسیاری از مهمانان خارجی دوست داشتند که این فیلم سینمایی را ببینند. همچنین ۳۵ فیلم ایرانی در پردیس ملت برای مهمانان خارجی در هفت روز و هر روز در پنج نوبت نمایش داده میشود.
وی با اشاره به اینکه اگر انقلاب پیروز نمی شد سینمای ایران یک سینمای کاملا ورشکسته بود، توضیح داد: انقلاب اسلامی با شکل گیری جریانات فکری شکل جدیدی از سینمای ایران را بنیان نهاد که همین نوع از سینما باعث توجه جهان به آثار ایرانی شد.
رضاداد با اشاره به اینکه از دوم اردیبهشت ماه فروش بلیت در بخش بین الملل آغاز می شود، گفت: بعد از آغاز پیش فروش بلیت ها با بررسی ظرفیت متقاضیان این امکان وجود دارد که دو سالن از پردیس سینمای کوروش را برای نمایش فیلمها در نظر بگیریم البته چنین برنامهای در شرق تهران در نظر گرفته نشده است چراکه محل مناسبی مانند پردیس کوروش در شرق وجود ندارد.
رضاداد در پایان در پاسخ به اینکه آیا در سال های بعد زمان برگزاری بخش بین المللی جشنواره تغییر می کند؟ گفت: ازدیبهشت زمان مناسبی است زیرا از یک طرف فاصله کمی با برگزاری بخش ملی دارد و از طرف دیگر فاصله مناسبی با جشنواره فیلم کن دارد. البته در ابتدا در نظر داشتیم این بخش را دی ماه برگزار کنیم که با توجه به فصل تولید فیلم ها در کشور این زمان امکان پذیر نبود علاوه بر آن تعدادی از جشنواره های داخلی نیز در این ماه برگزار می شدند.