هنر و تجربه: صنعت فیلم‌سازی کشور همسایه ما ترکیه، برای مخاطبین ایرانی با دو شاخه متفاوت شناخته شده است. یک شاخه سریال‌های عامه‌پسند تلویزیونی با مخاطبانی در منطقه و شاخه دیگر سینمای هنری و روشنفکرانه‌ای که در سال گذشته به جایزه نخل طلای کن هم رسید. هردو شاخه ریشه در گذشته سینمای ترکیه دارند. سینمای عامه‌پسند ترکیه از الگوهای سینمای فیلمفارسی در قبل از انقلاب بود و سابقه سینمای هنری ترکیه به جایزه اول جشنواره فیلم برلین در ۱۹۶۴ برمی‌گردد.
از خرس طلایی چهاردهمین جشنواره برلین با فیلم «تابستان خشک» متین ارکسان تا نخل طلای جشنواره کن در ۱۹۸۲برای فیلم راه بیست سال فاصله افتاد. سینمای هنری ترکیه در این سال‌ها با داستان‌های روستایی و مضامین چپ‌گرایانه و سیاسی شناخته می‌شد. تابستان خشک داستان ارباب زمین‌داری است که برای آبیاری زمین‌های خودش جلوی مسیر رودخانه را گرفته است. وقوع کودتای نظامی ۱۹۸۰ و سرکوب شدید ناشی از آن افکار عمومی غرب را متوجه ترکیه کرد و در این حالت فیلم یول/راه از ییلماز گونی در کن مورد توجه قرار گرفت. ییلماز گونی در زندان بود و شریف گورن فیلم را تکمیل کرد و به کن ارسال شد.
سینمای عامه‌پسند ترکیه اما در دوره کشاکش‌های سیاسی و کودتا رونق اقتصادی فراوان داشت. سینمای ترکیه در اواخر دهه هفتاد میلادی و اوایل دهه هشتاد بیش از صد فیلم در سال تولید می‌کرد . اما تولید به تدریج کاهش پیدا کرد تا در ۱۹۹۷ به ۲۶ فیلم در سال رسید و سینما در آستانه ورشکستگی قرار گرفت. نوزایی سینمای ترکیه در اواخر دهه نود در هردو شاخه هنری و عامه‌پسند اتفاق افتاد. پرفروش ترین فیلم سال گذشته ترکیه ، یک فیلم دنباله‌دار بود که بیش از ۷ میلیون نفر را به سینما کشاند در حالی که پرفروش‌ترین فیلم خارجی هابیت بود که ۱٫۳ میلیون تماشاگر داشت. البته موفقیت اقتصادی بزرگ‌تر در تلویزیون اتفاق افتاد .
در دهه نود با حمایت مالی دولت و حتی نهادهای خصوصی و بنیادهای خارجی، نسل جدیدی از فیلم‌سازان موفق شدند فیلم اول خود را بسازند و سینمای ترکیه پوست انداخت. در این دوره سینماگران بیشتر دنبال ساخت آثار شخصی بودند و از سینمای سیاسی فاصله گرفتند. نوری بیلگه جیلان، یشیم اوستا اوغلو و سمیح کاپلان اوغلو در همین سال‌ها نخستین فیلم بلند خود را ساختند و به جشنواره‌ها راه پیدا کردند. همزمان جریان دیگری نیز بین مهاجرین ترک در کشورهای اروپایی ایجاد شد و توفیک یاشار و بعدها فاتح آکین در آلمان و فرزان اوزپتک در ایتالیا فیلم‌های موفقی ساختند.
ترانه مادرم / ارول مینتاش
هشت فیلم انتخاب شده برای بخش چشم‌انداز سینمای ترکیه از میان فیلم‌های نسل جدیدتر فیلم‌سازان ترکیه‌ای انتخاب شده‌اند. شش فیلم از این میان اولین ساخته کارگردانان‌شان هستند. «پیش از طلوع» ساخته مورات اروغلو، «نفس معشوق» از مورات پای ، «سیواس» ساخته کاآن موژده‌جی، «دزدان برفی» فاروق حافیظ اوغلو، «ترانه مادرم» از ارول مینتاش و «تا وقتی نفسم بند بیاید» امینه امل بالجی اولین ساخته کارگردانان‌شان هستند. پرداختن به تنش‌های قومی/فرهنگی/جنسیتی، مصایب زندگی مدرن در شهرها به خصوص تنهایی انسان معاصر و هویت باختگی از مضامین اصلی این فیلم‌هاست. از میان فیلم‌های منتخب این بخش آیدین سایمان و مورات دوزگون اوغلو در ترکیه نام‌آشناتر هستند. مورات دوزگون اوغلو پیش از این سریال می‌ساخته و اکنون دومین فیلم بلندش را ساخته است.
درویش زعیم
سرشناس‌ترین فیلم‌ساز در میان فهرست انتخابی «درویش زعیم» است. درویش زعیم پنجاه ساله در بخش ترک‌نشین قبرس متولد شده و سهمی عمده در سینمای هنری نوین ترکیه دارد. زعیم در کنار نوری بیلگه جیلان، سمیح کاپلان اوغلو، یشیم اوستا اوغلو ، رها اردم و دمیر کوبوز کارگردانان شاخص سینمای هنری ترکیه هستند. محبوبیت او میان تماشاگران و منتقدان داخلی ترکیه بیشتر از بیلگه جیلان و سایر فیلم‌سازان موفق در جشنواره‌های جهانی است. اکتای عزت اوغلو منتقد و روزنامه‌نگار ترک در این‌باره می‌نویسد: «برخی از چهره های شاخص دهه نود برخلاف بیلگه جیلان برای تماشاگر آشنا نیستند. مانند رها اردم یا زکی دمیرکوبوزکه برخلاف بیلگه جیلان به روابط عمومی و حضور گسترده در جشنواره های بین‌المللی اهمیت نمی‌دهند و از این رو سینمادوستان و منتقدان غیرترک آنان را خیلی دیر کشف می‌کنند. در حالی‌که ساخته‌های‌شان برخلاف آثار بیلگه جیلان از سوی منتقدان و تماشاگران داخلی بیشتر درک و تحسین می‌شود».
درویش زعیم در انگلیس درس سینما خوانده و در ۱۹۹۶ اولین فیلمش «پشتک زدن در تابوت» را ساخت که در چند جشنواره جهانی جایزه گرفت. مضمون عمده کارهای او درباره موضوعات محلی ترکیه، مفهوم قبرسی بودن، مسائل زیست محیطی و هنرهای سنتی است. درویش زعیم بعد از ساختن فیلم سیاسی «فیل‌ها و چمن» لقب کاستا گاوراس سینمای ترکیه را گرفت. فیلمی که درباره ارتباط سیاه بین سیاست‌مداران، مجریان قانون و جنایات سازمان‌یافته در ترکیه دهه نود است. زعیم برای این فیلم جایزه پرتقال طلایی جشنواره آنتالیا را گرفت که بیشتر جشنوا‌ره‌ای داخلی در ترکیه محسوب می‌شود. دیگر فیلم او که این جایزه را دریافت کرده است فیلم «نقطه» درباره هنر خوشنویسی است.
جالب این‌جاست که فیلم فیلم‌ها و چمن را نوری بیلگه جیلان و فیلم نقطه را فاتح آکین تهیه‌کرده‌اند. در جشنواره بین‌المللی فجر فیلم «ماهی» از زعیم به نمایش درمی‌آید که درباره یک مساله اجتماعی و زیست محیطی است.
فیلم‌های شرکت کننده در بخش چشم‌انداز سینمای ترکیه به شرح زیر هستند:
تا وقتی نفسم بند بیاید
امینه امل بالجی / ۹۴ دقیقه / ۲۰۱۵
سراب که در یک تولیدی پوشاک کار می‌کند با خواهر بزرگش و شوهر او زندگی می‌کند. تنها چیزی که او را سرپا نگه‌می‌دارد امید به زندگی مستقل با پدرش است اما پدرش راننده کامیون است و توجهی به این مساله ندارد
ترانه مادرم
ارول مینتاش / ۹۰ دقیقه / ۲۰۱۴
فیلم درباره مساله کرد و مهاجرت اجباری است. علی با مادرش در محله عمدتا کردنشین تورلاباشی در مجاورت میدان تقسیم استانبول زندگی می‌کند. آن‌ها به علت تخلیه اجباری روستای‌شان در شرق ترکیه مجبور به مهاجرت به استانبول شده‌اند. او همزمان درگیر مشکلات اقتصادی، بیماری مادرش و آبستنی نامزدش شده است.
انسان درونم
آیدین سایمان / ۱۰۴ دقیقه / ۲۰۱۴
نوری روزنامه‌نگار و نویسنده به شهرستان زادگاهش برمی‌گردد تا زمینی که به ارث رسیده را بفروشد. آن‌جا با رفتار سرد یکی از دوستان قدیمی روبرو می‌شود و ناخواسته درگیر مسائل او می‌شود. طرح داستانی فیلم بی‌شباهت به آثار بیلگه جیلان و کاپلان اوغلو نیست.
سیواس
کاآن مژده‌جی / ۹۷ دقیقه / ۲۰۱۴
رابطه بین پسری یازده ساله با یک سگ جنگی که پس از شکست در مسابقه جنگ سگ‌ها زخمی بوده و او نجاتش داده است.
پیش از طلوع
مورات اروغلو / ۷۰ دقیقه / ۲۰۱۴
فیلمی با ساختاری شبه مستند درباره مسائل جامعه کارگران ترکیه و با طرحی که بی‌شباهت به دزدان دوچرخه ویتوریو دسیکا نیست. مرد کارگری و پسرش با چرخ دستی سبزیجات حمل می‌کنند و یک شب این چرخ دستی دزدیده می‌شود.
دزدان برفی
فاروق حافیظ اوغلو / ۹۰ دقیقه / ۲۰۱۵
داستان بزرگ شدن و بلوغ ناگزیر سه پسر نوجوان بعد از کودتای ۱۹۸۰٫ فیلم در ولایات شرقی ترکیه و فضایی برف‌گیر فیلم‌برداری شده و مثل خیلی دیگر از فیلم‌های روشنفکرانه سینمای ترک روی مسائل مربوط به جامعه عمدتا فقیر کردها در شرق کشور متمرکز شده است.
نفَس معشوق
مورات پای / ۸۷ دقیقه / ۲۰۱۴
تلفیقی از سینمای مستند و داستانی که درباره تمایل یک دانشجوی موسیقی به شناخت بیشتر گونه‌ای از موسیقی مذهبی است که با نام مولودی در ایران می‌شناسیم.
ماهی
درویش زعیم / ۸۰ دقیقه / ۲۰۱۳
فیلمی در ارتباط با استفاده از مواد شیمیایی برای صید ماهی‌های بیشتر. نخستین نمایش ماهی در جشنواره داخلی آدانا بوده است و گرچه جایزه‌ای برنده نشد اما منتقدان آن را به عنوان فیلمی از سینمای مستقل که در ترکیه با نام «باشکا سینما/ سینمای دیگر» شناخته می‌شود ستودند. فیلم داستان ماهیگیری است که به شختی تلاش می‌کند تا دخل و خرج خانواده‌اش را به تعادل برساند ودختر مریضی در خانه دارد.
