
رضا درستکار :
هنر و تجربه فرار از سینمای کلیشهای است / این گروه به سینمای بدنه هم کمک میکند
هنر و تجربه : رضا درستکار منتقد سینما و عضو هیات انتخاب بخشهای رقابتی سی و سومین جشنواره بینالمللی فیلم فجر ، برگزاری مستقل بخش بینالملل جشنواره را نوعی آزمون و خطا تلقی کرد و گروه هنر و تجربه را مهمترین دستاورد دولت در حوزه فرهنگ دانست.
این منتقد سینما در گفتوگو با خبرنگار هنر و تجربه، وجود گروه هنر و تجربه را امری واجب برای سینمای ایران دانست و گفت: «این گروه حتی میتواند به سینمای بدنه اصلی و سرگرمکننده نیز کمک کند. چرا که سینمای بدنه میتواند به مرور زمان تکراری و قالبی شود. سینمای هنر و تجربه باید بیاید و فرمها و فضاهای جدیدی را پیشنهاد کند. این سینما باید سعی کند گرفتگیها را باز کند و سینما را از کلیشه در بیاورد».
درستکار به وجود این نوع از سینما در سایر کشورها نیز اشاره کرد و گفت: «در سینمای مثل سینمای آمریکا تکنیکها و صنعت ویژوال به داد سینمای این مملکت میرسد. اما در سینماهای دیگر دنیا، همین تجربهگرایی در آزمودن فرمها و مفاهیم تازه است که گرفتاری سینمای سنتی را برطرف میکند. در همه جای دنیا این وجود دارد جز در کشور ما سینمای سنتی ما فیلم خارجی، جشنواره بینالملل، سینمای هنر و تجربه و هر عادتشکنی را دشمن خود میپندارد. باید توجه داشت که ۹۰ درصد جشنوارههای بینالمللی روی ریل فیلمهای هنری خود حرکت میکنند و جشنوارههای انگشتشماری نظیر جشنواره برلین هستند که در حوزه فیلمهای جریان اصلی هم فعالیت دارند.»
عضو هیات انتخاب بخش های رقابتی بین الملل سی و سومین جشنواره بینالمللی فیلم فجر از اظهار نظر مستقیم در خصوص فیلمهای راهیافته به بخش هنر و تجربه این دوره از جشنواره خودداری کرد و در عین حال افزود: «از آنجایی که خودم عضو انتخاب بودهام بهتر است درباره این انتخابها اظهار نظر نکنم. هرچند انتخاب این فیلمها مشورتی بوده است اما به طور کلی تعریف سینمای هنر و تجربه در فضایی هماکنون در آن هستیم کمی گل و گشاد است و به قولی هرکسی از ظن خود شد یار من است. به همین خاطر است که میبینیم اسم هر فیلمی را میگذارند هنر و تجربه.» از نظر این منتقد فیلمهای هنر و تجربه فیلمهایی هستند که روی دستور زبان و گرامر سینما بیشتر باید متمرکز شوند.
او سپس درباره تنوع انتخاب در آثار راهیافته به خصوص فیلمهای بخش هنر و تجربه صحبت کرد: «انتخابهای جالب و متنوعی هستند. یکی از خصیصههای این نوع سینما فراوانی تنوع کشورها است و هیچ فیلمی را شبیه هم نمیبینیم. در سینمای سنتی مرسوم یا سینمای جریان اصلی اگر پنج دقیقه کار تازهای انجام بگیرد، اثر خود را میگذارد و فیلم ارزشهای خودش را پیدا میکند. این درحالی است که در سینمای هنر و تجربه شاهدیم که یک فیلم از ابتدا تا انتهایش خرق عادت است.» درستکار در ادامه صحبتهایش از دو فیلم هنر و تجربه نیز یاد کرد: «به طور مثال فیلم هومن سیدی –اعترافات ذهن خطرناک من- و فیلمهای امیرحسین ثقفی رسما خرق عادت است و از اول تا آخر آن تصاویر جدید دیده میشود.»
او همچنین در بخشی از گفتوگو در خصوص بخش بینالملل سی و سومین جشنواره فیلم فجر نیز سخن گفت و افزود: «این دوره جشنواره به نوعی آزمون و خطا هم هست. معتقدم این جشنواره در سالهای بعد رونق میگیرد و خودش را پیدا میکند. مطمئنم با توجه به خواستی که در جامعه ایران برای تفکرات جدید دیده میشود، رفته رفته جای خودش را باز خواهد کرد.»
او در ادامه بار دیگر هنر و تجربه را راه برونرفت از مشکلات سینمایی عنوان کرد: «این دعوا و کشمکش میان جبهه سنتی سینمای ما و جریان تازه سینمای ایران در گرفته است به این خاطر است که با هر خرق عادتی دشمن هستند. در حالی که سینمای هنر و تجربه فرار از گرفتاری سینمای کلیشهای است.» او سپس گفت: «این یک پیشنهاد تازه بوده است و برای بار اول است که در جشنواره دیده میشود. بر اساس فیلمهای که رسیده بود دیدیم که این فیلمها در جریان طبیعی جای نمیگیرند و تعدادشان به قدری هست که بتوان از دل آنها فیلمهای خوبی را انتخاب کرد.»
درستکار در پایان با اشاره به این که تنها توانسته است چند فیلم گروه هنر و تجربه در اکران عمومی را تماشا کند، اضافه کرد: «با این حال همیشه میگویم که مهمترین دستاورد دولت در این چند سال اخیر در حوزه فرهنگ، همین تشکیل گروه هنر و تجربه است. اگر دولت یا یک سیستم سینمایی به این سینماگران امکان بروز و نمایش ندهد، خودش زیان میکند. چرا که نسل جدید دیگر حوصله فیلمهای کلیشهای را ندارند و به مدل دنیای امروز فکر میکنند. این سینما برخواسته از شرایط امروز جهان است و نمیتوان آن را نادیده گرفت.»