
هنر و تجربه: عصر امروز، دهم اردیبهشت و در ششمین روز جشنواره بینالمللی فیلم فجر نشست منتقدان سینمای ایران و سه منتقد خارجی، با شرکت دبیر جشنواره فیلم فجر و جمع بسیاری از منتقدان در سالن نشست پردیس سینمایی ملت برگزار شد.
اجرای این نشست را کیوان کثیریان بر عهده داشت و در ابتدا از ولفگانگ هابل منتقد مجله اشپیگل، خواست تا در خصوص سینمای ایران و منتقدان ایرانی سخن بگوید. منتقد اشپیگل با بیان این که تا کنون حدود ۲۰ فیلم از سینماگران ایرانی در جشنوارههایی مثل کن تماشا کرده است و در میان فیلمسازان ایرانی کیارستمی را میشناسد، افزود: «متاسفم که اطلاعات زیادی درباره سینمای ایران ندارم. همواره احترام زیادی برای سینماگران ایرانی چون کیارستمی قائل هستم به همین دلیل است که به جشنواره آمدم تا با سینمای ایران بیشتر آشنا شوم».
هابل همچنین در پاسخ به یکی از حاضران نشست مبنی بر این که نظر منتقدان آلمانی نسبت به سینمای ایران چیست، چنین پاسخی داد: «مهمترین ویژگی فیلمهای ایرانی جنبه شاعرانه آنهاست. مردم آلمان اینگونه فیلمها را دوست دارند. گرچه که جنبه سیاسی – اجتماعی این فیلمها نیز ما را جذب میکند، چون علاقهمندیم بدانیم در ایران چه میگذرد.»
منتقد آلمانی سپس در خصوص نوع نگاه منتقدان در آلمان به رسانههای اینترنتی و کاغذی توضیح داد: « متاسفانه در سالهای اخیر نشریههای کاغذی با بحران شدیدی روبرو شدهاند و با آمدن نشریههای دیجیتال و اینترنتی، تیراژ نشریه اشپیگل هر ساله کاهش مییابد و قرار است اشپیگل۲ نیز تا آخر امسال بسته شود. امروزه اگر شما نقد یک فیلم را در اینترنت منتشر کنید به مراتب با بازخوردهای بیشتری مواجه میشوید.»
در میانههای این نشست دو منتقد دیگر به جمع اضافه شدند. «میشل لنزه» منتقد مجله فیلم دینست و «باربارا لوری» منتقد ارشد فیپرشی در ادامه نشست به بحث درباره نقد در رسانههای خودشان پرداختند. لوری با بیان این که منتقدان متنوعی در فرانسه وجود دارد، گفت: «منتقدانی وجود دارند که فقط در مورد فیلمهایی که برای تودهها ساخته میشود مینویسند. همه چیز به این بستگی ندارد در مورد چه چیزی مینویسید و در کجا با چه تیرازی به چاپ میرسد.»
باربارا در ادامه در خصوص انجمن منتقدان فرانسه صحبت کرد: «هر انجمنی در فرانسه منتقدان خودش را دارد. آنها هرکدام فرهنگ خود را دنبال میکنند. فیپرشی از این جهت برای مخاطبانش جذابیت دارد که فرهنگهای مختلف در کنار هم قرار میگیرند و با هم تبادل نظر میکنند».
در ادامه میشل لنزه فضای نقد و رفتار مخاطبان را در کشور خود این گونه توصیف کرد: «در دهه ۶۰ و ۷۰ نظر منتقدان نقش مهمی داشت و نقدهای خوبی نوشته میشد. مردم این نقدها را دنبال میکردند و براساس آن تصمیم میگرفتند به سینما بروند یا نه. اما حالا وضعیت تغییر کرده و در سینما و روزنامهها بحرانی به وجود آمده است. شرمآور است که مردم آلمان درباره اپرا و ادبیات بیشتر از سینما صحبت میکنند و فیلم وسینما هنوز آن جایگاه مناسب را ندارد. تعریف هنر در آلمان متفاوت از فرانسه است. افرادی که به سینما میروند گاهی تا مقابل سینما نمیدانند برای دیدن چه فیلمی میروند و قرار است چه چیزی را تماشا کنند. باید یاد بگیریم چگونه یک فیلم را تجزیه و تحلیل کنیم تا تصویر درستی ارائه دهیم. رویکرد کارشناسی در این زمینه محو شده است و این تهدیدکننده است. در بخش چاپی نیز منتقدان جایگاه خود را از دست دادهاند.»
لنزه همچنین با بیان این که در آلمان مجلات تخصصی بسیاری وجود دارد، گفت: «به طور مثال فقط درباره موسیقی مینویسند و فعالیتهای خوبی انجام میدهند. به طور مثال یک مجله تنها در حوزه فیلمبرداری کار میکند. در ادامه باربارا نیز با اشاره به این که در فرانسه نیز مجلات سینمایی تخصصی شدهاند، اضافه کرد: مجلاتی وجود دارد که فقط در مورد فیلمهای مطرح کار میکند.»
باربارا لوری منتقد فرانسوی هم افزود: «عصبانی بودن در نقد خیلی راحت است اما این فرصت وجود دارد که حتی در اینترنت هم دیدگاه کارشناسی را حفظ کرد و امیدوارم برخی منتقدان بدون پول هم جایگاه خود را بدست بیاورند.» این منتقد همچنین درباره شکاف میان منتقد و تولیدکننده توضیح داد:« به طور کلی در فرانسه سینمای سرگرمکننده کیفیت بالاتری دارد. همه مردم مخاطب این فیلمها هستند و بنابراین شکاف بزرگی بین منتقدان و تهیه کنندگان وجود دارد. »
او در ادامه به این نکته اشاره کرد: «متاسفانه بین آنچه مخاطب دوست دارد و آنچه منتقد میگوید تفاوت وجود دارد و گاه پیش میآید که فیلمهای مضحکی میبینیم که مورد علاقه منتقدان است.»
او در پایان و در پاسخ به سوال مجری برنامه مبنی بر این که آیا در دوره بعدی جشنواره بینالملل از فیپرشی داوری خواهیم داشت، گفت: «من به عنوان یک ناظر اینجا هستم تا شرایط موجود در جشنواره و فیلمها را در قالب یک گزارش به هیات مدیره گزارش دهم و تصمیم نهایی بامدیران فیپرشی است».
به گزارش هنر و تجربه در این نشست تعداد زیادی از منتقدان و نویسندگان سینمای ایران نظیر روبرت صافاریان ، مهرزاد دانش ، سحر عصر آزاد ،رامتین شهبازی، محسن بیک آقا ،مازیار فکری ارشاد، رضا درستکار ،شاهرخ دولکو ،شاپور عظیمی، محسن آزرم، پوریا ذوالفقاری، مهندس دهکردی ،اسماعیل میهندوست ، شاهین امین و …حضور داشتند.