هنر و تجربه – زهرا عزیزمحمدی: معمولا برای فیلم‌های کوتاه، اکران، مفهومی دست نیافتنی و دور از ذهن است به همین دلیل شاید بخشی از فیلمسازان فیلم کوتاه کمتر به این مقوله فکر می‌کنند و کمتر معیارهای آن را هنگام ساخت فیلمشان درنظر می‌گیرند.بنابراین گروهی از این فیلمسازان، به طور طبیعی در روند تولید فیلم‌هایشان معیارها و استانداردهایی را مورد توجه قرار می‌دهندکه با رعایت آن‌ها بتوانند فیلمشان را هر چه بهتر در جشنواره‌های داخلی و خارجی به موفقیت برسانند. آن‌ها حتی برای بازگشت احتمالی سرمایه فیلم کوتاه هم اغلب به جوایز نقدی جشنواره‌ها چشم می‌دوزند؛ همان طور که برای دیده شدن و موفقیت هنری فیلمشان هم.
اما اکران فیلم‌های کوتاه در گروه سینمایی هنر و تجربه فرصتی تازه و متفاوت را برای مواجهه با فیلم کوتاه به سازندگان و تماشاگران آن دادهاست؛ این فرصت انگیزه‌ای جدید را در فیلمسازان جوان به وجود آورده که همان محک زدن توانایی برقراری ارتباط اثرشان با مخاطبی نامحدود و انتخاب نشده است. هرچند بعد از گذشت سه دوره ازنمایش فیلم‌های کوتاه در دو قالب «فیلم‌های کوتاه روز» و «فیلم‌های کوتاه تجربی روز» (که عنوان اولی به فیلم‌های حرفه‌ای‌تر و فیلمسازان باسابقه‌تر تعلق دارد) هنوز برای ارزیابی تاثیرات نمایش فیلم کوتاه بر روند کاری فیلمسازان جوان زود است اما از خلال صحبت‌های آن‌ها همزمان با اکران فیلم‌هایشان می‌توان به ایجاد کنجکاوی‌های تازه در آن‌ها برای شناخت مخاطبشان و همچنین تغییر و تحولاتی که فیلمسازان کوتاه برای ساخت فیلم‌های بعدی خوددر سر دارند پی برد.
محمد زارع، کارگردان انیمیشن کوتاه «دخترک آت و آشغالی» در این رابطه به سایت هنرو تجربه می‌گوید:«باعث خوشحالی من و امثال من است که چنین فرصتی فراهم شده است تا فیلم‌های تجربی‌مان اکران شود و مخاطب بیشتری پیدا کند. در جشنواره‌هایی که تا به حال شرکت کرده‌ام عمده مخاطبان خود شرکت‌کنندگان در جشنواره‌ها هستند و کمتر با مخاطبان عام مواجه شده‌ام. این اتفاق از این جهت خوب است که فیلم مخاطب عام نیز پیدا می‌کند و این باعث انگیزه بیشتری برای فیلمساز جوانی مثل من می‌شود تا بعد از این نیز به فیلم‌سازی ادامه دهم.»
احسان محمدی،کارگردان فیلم کوتاه «دیروز را بکش»مشاهدات و نتیجه‌گیری‌های خود را از تجربه اکران فیلمش در گروه هنر و تجربه اینطور ارزیابی می‌کند:«بیش‌تر از آن‌چه فکر می‌کردم از فیلم‌ام استقبال شد. این که مخاطبان با سنین و سلایق مختلف پای فیلم بنشینند و لذت ببرند برایم در اولویت است. حالا هم به دنبال این هستم که برای فیلم‌های بعدی‌ام نقص‌هایم را برطرف کنم.اکران در گروه هنر و تجربه انگیزه‌های بسیاری به فیلمساز می‌دهد. برای خود من البته شرایط را سخت‌تر کرده است. چرا که باید در کارهای بعدی‌ام دقت بیشتری به خرج دهم و حرفه‌ای‌تر به قضیه نگاه کنم.» او درباره این تغییر نگرش می‌گوید:«وقتی شروع به ساختن فیلمی می‌کنیم، از قبل به این فکر کرده‌ایم که فیلم یا جایزه می‌گیرد، یا نمی‌گیرد. اما حالا هنر و تجربه محفل ارزشمندی شده است برای اکران فیلم‌های کوتاهی که می‌سازیم و دیگر می‌توان علاوه بر شرکت در جشنواره‌ها، به اکران نیز فکر کرد.»
محمد نجاریان که اولین تجربه فیلم کوتاه خود یعنی فیلم «فردا صبح» را در هنر و تجربه محک زده معتقد است: «این حرکت، امید را در فیلمسازان جوان بیش‌تر و برای ما جوان‌ها جایی برای عرضه آثار باز کرده‌است. فیلم‌های ما دیگر می‌تواند جدای از نمایش در جشنواره‌ها تماشاگران بیشتری را داشته‌باشد.»
سارا طبیب‌زاده سازنده انیمیشن کوتاه «خانم گل میخکی» هم امیدی که اکران فیلم برای بازگشت سرمایه در او ایجادکرده را این‌گونه توصیف می‌کند:«تا این‌جای کار که شگفت‌زده شده‌ام. تشکیل این گروه برای من که با خون دل توانستم هزینه این کار را که در واقع پایان‌نامه‌ام بود جمع کنم، خیلی دل‌گرم‌کننده است. حالا که می‌بینم با فرصت اکران می‌توانم به نوعی برگشت مالی نیز داشته باشم، بسیار خوش‌حالم.»
کاظم ملایی هم یکی از دلایل سختی کارهای تجربی در بودجه و محدودیت امکانات آن را عدم امنیت سرمایه گذاران و تهیه‌کنندگانی می‌داند که با این پروژه‌ها خطر برگشت ناپذیری سرمایه خود را متحمل می‌شوند:«به علت شرایط اقتصادی و تولیدات ناموفق فیلمسازان جوان، تهیه‌کننده‌ها چشم‌شان ترسیده است.»
انتخاب آگاهانه تماشاگر
هنگامی که یک فیلمساز یا هنرجوی فیلم‌سازی با این سوال مواجه می‌شود که فیلمش را کجا و چکونه خارج از حیطه اکران خصوصی برای همکلاسی‌ها و هم‌صنفی‌هایش یا نهایتا دوستان و آشنایان خود نمایش دهد، به اکران عمومی آن به عنوان یک فرصت استثنائی برای داشتن تماشاگران ناشناسی (هرچند اندک) که با انتخاب آگاهانه و اختیار خود به تماشای فیلم‌های کوتاه می‌نشینند، فکر می‌کند. عاطفه خادم الرضا کارگردان فیلم کوتاه «طنین» ضمن تاکید بر این نکته که تلویزیون امکان پخش فیلم‌های کوتاه تجربی را نمی‌دهد، می‌گوید:«خیلی خوش‌حالم که گروه هنر و تجربه به وجود آمده است. خوشحال از این که این گروه فیلم‌های کوتاه تجربی را در کنار یک‌دیگر پخش می‌کند. باید بگویم برای کسانی که به صورت تجربی فیلم کوتاه می‌سازند و در این حیطه فعالیت می‌کنند فرصت بسیار خوبی فراهم شده است. این اتفاق در سینمای تجربی ایران حقیقتا قدمی رو به جلو به حساب می‌آید. ما از خیلی سال قبل‌تر برای داشتن چنین گروهی تلاش کرده‌ایم تا روزی آن را داشته باشیم. حالا که این اتفاق رخ داده است به عنوان یک فیلمساز واقعا احساس خوب و خوشایندی دارم. تشکیل گروه هنر و تجربه برای هرفیلم‌سازی، خصوصا فیلمسازان تجربه‌گرا امکان بزرگی است.»
پیدا کردن نبض مخاطب فیلم‌های کوتاه
یکی از دغدغه‌هایی که امکان اکران یک فیلم می‌تواند در فیلم‌سازش ایجاد کند، چکونگی جذب مخاطب آگاه و علاقه‌مند است. کاظم ملایی کارگردان فیلم کوتاه «دیلیت» پس از تماشای فیلمش در کنار آثار کوتاه دیگر به این نتیجه رسیده است:«به نظرم بهتر است فیلم‌های تجربی با قهرمان‌های منفعل که دغدغه دراماتیک ندارند، ساخته نشود. این آثار مثل قرص خواب می‌ماند و برای سینمای ما تنها وجه تخریبی دارند و سینما را ترسو و بزدل می‌کنند. خوش‌بختانه امروز فیلم‌هایی ساخته می‌شوند که دارند شهامت و شجاعت را وارد سینما می‌کنند و نتیجه‌اش را به زودی خواهیم دید.»
در این باره تیام یابنده، کارگردان فیلم کوتاه impression-xps 160 هم می‌گوید:« می‌توان گفت با اکران فیلم‌ها در گروه هنر و تجربه سواد بصری مخاطبین تقویت می‌شود. استقبال گسترده مخاطبان از گروه هنر و تجربه نشان می‌دهد چقدر جای خالی ژانرهای مختلف در سینمای ما حس می‌شود. چیزی که در این میان بیش از هر موضوع دیگر به من انرژی داده جذب مخاطب به سینما برای دیدن ژانرهای مختلف است. متاسفانه تمرکز سینمای ایران بر روی درام‌های احتماعی باعث خستگی مردم شده است.»
ابراهیم ایرج‌زاد کارگردان فیلم «چند کیلومتر دورتر» در رابطه با سلیقه مخاطبان فیلم کوتاه اینطور فکر می‌کند:« فارغ از اینکه فیلم من در گروه هنر و تجربه حضور دارم یا نه فکر می‌کنم با این طرح سلیقه‌های مختلفی می‌توانند فیلم‌های مورد علاقه‌شان را ببینند و سینما از یکنواختی همیشگی بیرون می‌آید.»
او همچنین درباره شیوه مواجهه فیلمساران فیلم‌های کوتاه با مخاطبانشان می‌گوید:« در حال حاضر فیلم‌های کوتاه اغلب در سانس‌های مرده سینما و تنها چهار سانس در ماه به اکران درمی‌آیند. بهتر ایت از این به بعد فیلم‌های کوتاه در کنار فیلم‌های بلند اکران شوند یا سانس‌های شب هم به فیلم‌های کوتاه اختصاص داشته باشد.»
از یک فراخوان عمومی تا یک تماس
برای نمایش فیلم‌های کوتاه در گروه هنر و تجربه فیلمسازان فیلم کوتاه هم مثل هر فیلمساز دیگری فیلمشان را به دفتر هنرو تجربه می‌فرستند و پس از آنکه فیلم برای نمایش پذیرفته شد، برای ثبت آن در وزارت ارشاد و بستن قرارداد مالکیت با آن‌ها تماس گرفته می شود.
احسان محمدی کارگردان فیلم کوتاه «دیروز را بکش» درباره چگونگی پذیرفته شدن فیلمش برای نمایش در گروه هنر و تجربه می‌گوید:«فیلم من در لیست ابتدایی اکران گروه هنر و تجربه قرار داشت تا این که مدتی از همه چیز بی‌اطلاع بودم و در نهایت که در اوایل اسفند نسخه نهایی فیلم را از من خواستند خیلی خوشحال شدم که جزء ۹ فیلم بخش فیلم‌های کوتاه تجربی روز قرار گرفته است. اکثر کارگردان‌های این بخش از دوستان نزدیک و خوب من هستند.»
محمد نجاریان داریان سازنده فیلم کوتاه «فردا صبح» هم جزو اولین کارگردان‌هایی بوده که فیلم خود را برای اکران به گروه هنر و تجربه آورده‌است:«بدون اینکه از ماجرا خبر داشته باشم، یک روز پشت یک مجله آگهی فراخوان هنروتجربه را دیدم و بدون اینکه امیدی به این قضیه داشته باشم فیلم را فرستادم. هنوز که هنوز است باورش برایم سخت است که فیلم کوتاه من به اکران برسد. باید خیلی خوش‌شانس بوده باشم.»
سارا طبیب‌زاده هم درباره نحوه اقدام خود برای اکران فیلمش در گره هنر و تجربه می‌گوید:«فراخوان این گروه را در حاشیه جشنواره فیلم کوتاه دیدم و در همان هفته نیز درخواست اکران را فرستادم. فکر نمی‌کردم انیمیشن من بتواند به این گستردگی اکران شود. برای من که نه پارتی و نه رابطه‌ای دارم، وقتی از دفتر گروه هنر و تجربه تماس گرفتند برایم باورکردنی نبود.ذهن مخاطب نسبت به این گروه خیلی خیلی مثبت است. از صمیم قلب امیدوارم با اعتباری که این گروه دارد، هر فیلمی در آن به نمایش درنیاید و به این اعتبار خدشه‌ای وارد نشود.»
