هنر و تجربه: کارگاه «از نوشتار تا گفتار در فیلم مستند» این هفته نیز با برگزاری چهارمین جلسه‌اش ادامه پیدا کرد. در این جلسه شهرام درخشان با نمایش فیلم های «پرنیان» ساخته ارد عطارپور و «آقای هنر» رضا بهرامی‌نژاد به ادامه مباحث جلسات پیش پرداخت.
این جلسه از کارگاه از نوشتار تا گفتار دوشنبه ۲۸ اردیبهشت در سالن سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برگزار شد. شهرام درخشان در این کارگاه بین گفتار متن و تحقیق تفاوت قائل شد و گفت گفتار متن تحقیق نیست بلکه جان‌مایه گفتار متن از تحقیق آمده است.
شهرام درخشان که از سال ۶۷ در سینمای مستند فعال است و تاکنون فیلم های طب حاشیه، تاریخ اساطیر، خانه ام روی تپه هاست، بر کرانه های پارس، تمدن بازیافته، مردمی که همه چیز، همه چیز، همه چیز دارند و … را در کارنامه هنری خود به ثبت رسانده است، تبدیل تحقیق به گفتار متن را به چند شیوه بیان کرد: «نخستین مرحله این است که به شیوه اول شخص متن فیلم نوشته شود. شخصیتی مستقل و کامل که هویت دارد و در اکثر مواقع کارگردان از زبان خود گفتار را می‌نویسد. شکلی دیگری از نوشتار متن به شیوه دانای کل است که مصادیق آن در ادبیات بسیار دیده می شود و به نوعی سینما در این مرحله وام گرفته از ادبیات است. برای مثال شخصی که اسم و هویتی ندارد به بیان ماجرا و رخداد می پردازد مانند فیلم های اجتماعی، سیاسی و …»
درخشان با نمایش فیلم‌های «پرنیان» ساخته ارد عظارپور و «آقای هنر» از رضا بهرامی‌نژاد به یک نوع دیگر از گفتارمتن اول شخص اشاره کرد و گفت: «در فیلم پرنیان هم گوینده اول شخص است با این تفاوت که متن از زبان کارگردان بازگو نمی شود بلکه شخصی در فیلم حضور دارد و گفتار را می نویسد. برای مثال دکتر یغمایی در فیلم «پرنیان» گفتار را با کمک نویسنده نوشته و خود آن را بازگو می کند.»
شهرام درخشان در ادامه خطاب به هنرجویان گفت: «هنگام نوشتن گفتار متن سعی کنید سینمایی بنویسید، سینما متفاوت از قطعات ادبی و مقاله است. همیشه متن شاعرانه را برای فیلم انتخاب نکنید زیرا شاعرانه نوشتن الزام و ضرورت نیست. هنگام نوشتن گفتار متن فیلم مستند نباید انتقاد داشته باشید، زیرا شما منتقد نیستید مگر اینکه ساختار فیلم منتقدانه باشد. سعی کنید مشاهده گر باشید و کمتر قضاوت کنید زیرا اگر در فیلم مستند قضاوتی داشته باشید باید برای اثبات آن مدرک و دلیل ارائه دهید. موقع نوشتن متن فیلم، مخاطب را موجودی حقیر تلقی نکنید بلکه هم اندازه زاویه دوربین باشید.»
این مستندساز در ادامه اذعان داشت: «نوشتار فیلم مستند بر پایه تحقیق و موضوع فیلم استوار است و هر دو این موارد برای اینکه به شکل نوشتار در بیایند باید با خلاقیت همراه شوند. آن زمان است که نویسنده گفتار متن اگر چه از تحقیق استفاده می کند اما مولف است.»
پایان صحبت‌های این مستندساز همراه با دو توصیه دیگر برای فیلم‌سازان جوان بود. این‌که در به کار بردن کلمات خساست داشته باشند و سعی کنند جملاتی کوتاه با بار معنایی بالا بنویسند. و دیگری این‌که از موسیقی حروف استفاده کنند، زیرا حروف زمانی‌که با هم ترکیب شوند خاصیت آوایی، عاطفی به وجود می‌آورند.
جلسه بعدی این کارگاه هم هفته آینده با حضور شهرام درخشان برگزار خواهد شد و به سرفصل‌های آموزشی تلخیص و تحقیق، صورت نوشتار، گستره و ژرفای متن، گزیده نویسی، پاراگراف در متن اختصاص خواهد داشت.