
۱۰ توصیه از معلم بزرگ فیلمنامهنویسی ویلیام زینسِر
متفکری با ذهن پریشان نمیتواند متن خوبی بنویسد / به واژهها احترام بگذارید
هنر و تجربه-رضا حسینی:ویلیام زینسرِ مؤلف، که دوازدهم ماه گذشته میلادی (مه) در ۹۲ سالگی در خانهاش واقع در منهتن درگذشت، یکی از آثار کلاسیک در زمینهی راهنمای فیلمنامهنویسی را از خود به جا گذاشته است: کتابی با عنوان «در باب نگارش درست» (On Writing Well).از این کتاب از زمان اولین انتشارش در سال ۱۹۷۶ تا امروز بیش از یکونیم میلیون نسخه به فروش رسیده است و زینسر بارها آن را بهروز کرد. او از انقلابی که در نویسندگی بهواسطهی ابداع رایانه به وجود آمد به عنوان معجزه نام میبرد. در ادامه میتوانید ده توصیه از نصایح پرشمار او را برای بهبود سبک نگارش و نویسندگیتان بخوانید:
۱– واژهها را از سر تنبلی دنبال هم ردیف نکنید: «هرگز به نویسندهی صاحب امضایی بدل نخواهید شد مگر اینکه به واژهها احترام بگذارید و کنجکاو معانی دقیقشان شوید؛ به عبارت دیگر کلمهها باید فکر و ذکر شما باشند. زبان انگلیسی هم مانند اغلب زبانهای زنده دنیا، غنی است و مملو از واژههای پرمایه و متنوع و انعطافپذیر. برای یافتن کلمههای مورد نظرتان زمان مناسبی را صرف کنید.»
۲– از سوی دیگر، از کلمههای قلنبهسلنبه و نامفهوم پرهیز کنید: «تفکر معقول و صریح به متنی گویا و روان میانجامد؛ وجود این دو لازمهی یکدیگر است. متفکری با ذهن پریشان هرگز نمیتواند متن خوبی بنویسد.»
۳– نویسندگی یعنی سختکوشی: «یک جمله واضح و کامل تصادفی خلق نمیشود. جملههای کمی همان دفعهی اول، یا حتی در سومین دفعه، درست شکل میگیرند؛این موضوع را در لحظههای ناامیدی به یاد داشته باشید. اگر به این مسأله پی بردید که نویسندگی کار دشواری است، در واقع واقعیت امر را درک کردهاید.»
۴- به صورت اول شخص بنویسید: «نویسندگی یک تبادل و رابطهی صمیمی بین دو نفر است که روی کاغذ پیش میرود؛ و تا جایی خوب و موفق است که انسانیتش را در بر بگیرد.»
۵- هرچه بیشتر به صورت اول شخص کار کنید و با خودتان صادق باشید و واقعیت را بپذیرید، زودتر سبکتان را پیدا میکنید: «خودتان را ارائه بدهید تا سوژهتان جذابیت ویژه خودش را پیدا کند. به هویت فردی و عقایدتان باور داشته باشید. نویسندگی کنش خویشتن و منیت است؛ و شما هم باید این موضوع را بپذیرید.»
۶- نپرسید تماشاگرانتان چه کسانی هستند… خود شما تماشاگر هستید: «شما در وهله اول مینویسید که خودتان را راضی کنید و لذت ببرید. پس اگر با هدف لذت بردن سراغ این کار بروید، خوانندگانی را که ارزش دارند برایشان بنویسید هم سرگرم خواهید کرد.»
۷– آثار اساتید را مطالعه کنید اما در کنارش نویسندههای معاصر را هم فراموش نکنید: «نویسندگی با تقلید فرا گرفته میشود. اگر کسی از من بپرسد که چهطور آموختم بنویسم، میگویم با خواندن آثار مردان و زنان یاد گرفتم که مطابق میل و سلیقهام مینوشتند و سعی کردم بفهمم که آنها چهطور این کار را انجام میدادند.»
۸– بله، «فرهنگ واژگان» (بهخصوص واژههای مترادف) دوست شماست: «فرهنگ واژگان برای شما همان حکمی را دارد که فرهنگ قافیهپردازی برای یک ترانهسرا دارد؛ و به شما همه انتخابهایتان را یادآوری میکند. پس باید با حسی از احترام و سپاسگزاری از آن استفاده کنید. اگر با دو واژه «scalawag» (آدم بیسروپا/ که در ایالات آمریکای جنوبی پس از جنگهای داخلی به معنی «نوکر شمالیها» هم بوده است) و «scapegrace» (آدم فرومایه و رذل) برخورد کردید، باید بدانید که چه تفاوتی با هم دارند و برای این کار باید از فرهنگ لغات استفاده کنید.»
۹- هر چیزی را که مینویسید با صدای بلند بخوانید تا ببینید چه ریتم و آوایی دارد: «نویسندگان خوب صاحب نثر باید تا حدی شاعر هم باشند، همیشه به آنچه آنها مینویسند گوش فرا دهید.»
۱۰– و هرگز گمان نکنید که شما اثری کامل خواهید نوشت: «تصمیم بگیرید که از کدام بخش سوژهتان میخواهید شروع کنید و به آن بپردازید؛ سپس به این قناعت کنید که همین زاویه از سوژه را بهخوبی پوشش دهید.»