هنر و تجربه- امیر محقق: نشست نقد و بررسی فیلم «فردا» روز گذشته در خانه هنرمندان ایران با حضور مهدی پاکدل و ایمان افشاریان دو کارگردان فیلم، علی علائی منتقد و سام بهشتی مجری مراسم و مشاور رسانه‌ای فیلم برگزار شد.

در ابتدای این مراسم سام بهشتی از چگونگی شکل‌گیری ایده «فردا» از کارگردانان فیلم پرسید که مهدی پاکدل ایده فردا را حاصل چندین سال رفاقتش با ایمان افشاریان در فضای تئاتر و مشترک بودن مباحث مورد علاقه‌‌شان دانست: «طی صحبت‌هایی که با ایمان داشتیم فهمیدیم به حکایات مولانا علاقه مشترک داریم. این بود که سعی کردیم برداشتی شخصی از اشعار این شاعر داشته باشیم که این اتفاق با همکاری خانم شرحی همسر آقای افشاریان میسر شد.»به گزارش سایت هنر و تجربه پاکدل در مورد روند نوشته شدن فیلم‌نامه هم توضیح داد:« قبل از  نوشتن سناریو، با یکدیگر به سفر رفتیم  و از جنگل و مرداب و مناطق دیگری که مد نظرمان بود عکس گرفتیم. فیلم‌نامه را هم در همین‌جاها نوشتیم و خلاصه سکانس‌ها را برای خود یادداشت می‌کردیم. پروسه‌ای که حدوداً ۳ الی ۴ ماه طول کشید». در ادامه صحبت‌ها در مورد فیلم‌نامه افشاریان اضافه کرد: «تمام تلاشمان را کردیم تا به شالوده‌ای از حکایات مولانا برسیم. سفر مشترک و با هم نوشتن، تنها به فیلم‌نامه منتهی نشد و ما همزمان تمام صحنه‌ها را دکوپاژ می‌کردیم. خودمان  به دفعات جای بازیگرها برای خودمان بازی و تجربه می‌کردیم و اتود می‌زدیم . اصلاً به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا فیلم را به صورت مشترک کار کنیم چون به ذهنیت مشترکی در مورد فیلم رسیده بودیم».

ایمان افشاریان :تمام تلاشمان را کردیم تا به شالوده‌ای از حکایات مولانا برسیم. سفر مشترک و با هم نوشتن، تنها به فیلم‌نامه منتهی نشد و ما همزمان تمام صحنه‌ها را دکوپاژ می‌کردیم.

علی علائی، منتقد جلسه در شروع صحبت‌هایش در مورد فردا، در باره نام فیلم و تم آن توضیحاتی داد. علائی شرح داد که برای فیلم‌هایی از این دست، کلیدهایی برای درک بهتر وجود دارد که اولین آن، نام فیلم است: «این‌که چرا اسم فیلم فردا است تم اصلی قصه را مشخص می‌کند. فیلم شامل سه اپیزود است که هرسه از دیروز و امروز بهره می‌برد اما فردا پر از ابهام است و مملو از ندانستن. از این جهت فیلم پیوند خوبی با اسمش دارد و مخاطب را دعوت می‌کند به فردا». منتقد برنامه نقد خود به فیلم را از موضوع محوری فیلم یعنی «مرگ»، و نحوه روایت آن شروع کرد: «روایت فیلم بر مبنای خرده پیرنگ یا خرده روایت است. همین‌جا مرز خطر برای فیلم پیش می‌آید. ما با تکه پاره‌هایی از روایت مواجه می‌شویم که تحت تأثیر علت و معلول جلو می‌روند. از نظر من دو کارگردان فیلم، برای فیلم اول دست به خودزنی زده‌اند. استادان بزرگ فیلم سازی می‌گویند که برای فیلم اول شخصیت‌های زیادی را در داستانتان جا ندهید و حداکثر دو کاراکتر داشته باشید. اما فیلم فردا هم روایت‌ غیرخطی دارد هم موازی هم دایره‌ای و هم از چندین شخصیت بهره گرفته. همه و همه اینها در یک فیلم اول، کار را برای این دو فیلم‌ساز بسیار مشکل کرده است و هر کدامشان به تنهایی برای سخت کردن یک فیلم کافی هستند». علائی البته فیلم را ستود: «با نگاه منصفانه در کار اول، این اثر نمره قبولی می‌گیرد اما در لحظاتی دچار گسست می‌شود و مخاطب می‌تواند خط روایت را گم کند. اگر درام محوری فیلم قوی‌تر بود فقط وجه تماتیک آن مورد توجه قرار نمی‌گرفت و در  لحن و به لحاظ ارگانیک هم فیلم خوبی از آب درمی‌آمد. اما پیوند خرده پیرنگ‌ها، فردا را فقط به لحاظ تماتیک به اثر درخور توجهی تبدیل کرده». علائی در ادامه میزانس‌های سینمایی و پرهیز موکد فیلم در ارائه نماهای تلویزیونی را تحسین کرد.

علی علائی :فیلم فردا هم روایت‌ غیرخطی دارد و هم از چندین شخصیت بهره گرفته.  همه اینها در یک فیلم اول، کار را برای این دو فیلم‌ساز بسیار مشکل کرده است

به گزارش سایت هنر و تجربه مهدی پاکدل در واکنش به ریسک‌هایی که با توجه به استفاده از روایت‌های پیچیده در یک فیلم اول، متقبل شده‌اند گفت: «سینما را جنون می‌سازد نه کلمه‌های ثقیل و پیچیده. کار هنری نوعی دیوانگی است و تلاش بی‌وقفه می‌خواهد و ما این کار را در حد توانمان کردیم». این بازیگر- کارگردان از مصائب ساخت فیلمش و اریجینال بودن موضوع آن هم سخن گفت: «مسئولین دولتی هیچ کمکی به ما نکردم و بدون حمایت یک ریالی دولت، فردا را ساختیم. در جشنواره و رساندن فیلم به آن هم خیلی اذیت شدیم. نخواستیم ادای کسی را دربیاوریم یا با تقلید از اصغر فرهادی، فیلم‌های آپارتمانی بسازیم و برای کارمان ریسک کردیم.»

علائی از بهره گیری فیلم از عنصر تصادف دفاع کرد و آن را ترفند خوبی دانست.  او معتقد بود که «فردا» بر عنصر تصادف تکیه می‌کند و نسبتاً در کار خود از این حیث موفق می‌شود. علائی همچنین هشدار داد که نباید در سینما همه چیز را به صورت منطقی دید و می‌توان با عنصر تصادف به نتایج خوبی رسید.

شروع گفت و گوی حضار جلسه با فیلم‌سازان با یک از مخاطبین شروع شد که معتقد بود فیلم به شدت تصویری است و محتوا ایجاد نمی‌کند، تنها داستانهایی را الصاق می‌کند و در تولید معنا ناموفق عمل می‌کند و توهم‌زایی ضعیفی دارد. افشاریان در پاسخ به این نظر بحث استفاده از رئالیسم جادویی را مطرح کرد: «در خواندن حکایت‌های مولانا فهمیدیم که رئالیسم جادویی بکری در آنها وجود دارد که موضوع مورد علاقه ما بود. ما قصد نداشتیم وهم فیلم را زیاد کنیم. اتفاقهای رئالی وجود دارند که با یک مسئله کوچک به جادو تبدیل می‌شوند. سعی کردیم برداشت خودمان را از داستان‌های مولانا را برسانیم و انتقال روح و محتوای آنها به بهترین شکل باشد». مخاطب دیگری این سوال را مطرح کرد که آیا نباید خرده پیرنگ‌های سوار بر هسته اصلی داستان باشند ؟ که مهدی پاکدل با تشریح کلیت سه اپیزود فردا پاسخ داد:« فیلم تنها سه داستان را به صورت مجزا تعریف می‌کند و این‌که قصه از نقطه A به B برسد را مد نظر نداشتیم». علی علائی در این بین فیلم را واجد شرایط بحث به لحاظ مقوله‌های پدیدار شناختی دانست و اذعان کرد که می‌توان از دید فلسفی نیز فیلم را مورد برسی قرار داد.

مهدی پاکدل :سینما را جنون می‌سازد نه کلمه‌های ثقیل و پیچیده. کار هنری نوعی دیوانگی است و تلاش بی‌وقفه می‌خواهد و ما این کار را در حد توانمان کردیم

مهدی پاکدل در اواخر جلسه در مورد تربیت مخاطب مسائلی را مطرح کرد و گلایه‌هایی را نسبت به اکران برخی فیلم ها داشت:«امروز به برکت گروه هنر و تجربه فیلم  فردا اکران شده است ، اگر نبود این گروه ما باید فیلم‌مان را در خانه‌هایمان نمایش می‌دادیم .متاسفانه ظاهرا مدت‌هاست در سینما این‌گونه تصور شده که سینماگر از مخاطب جداست ،ولی این سینماگر است که مخاطب را تربیت می‌کند. مدت‌هاست تنها به این فکر می‌شود که چگونه جیب مخاطب را خالی کنیم. الان حتی فیلم‌های جریان ساز و کالت هم نمی‌فروشند. همین فیلم «باشو غریبه کوچک» دیگر در اکران مجدد فعلی نمی‌فروشد ولی همین فیلم در زمان اکران اصلی خود با صف‌های طولانی مردم را به سینما کشاند. دلیلش این است که روند سینما سال‌هاست به شکلی شده که اغلب مخاطبان دیگر نمی‌خواهد در ذهنشان کنکاش کنند و تمایلی به فکر کردن ندارند.»

ایمان افشاریان هم به عنوان بحث پایانی مراسم از لزوم اقتباس از داستان‌های کهن و معروف با لحن جذاب و امروزی گفت و توضیح داد که با وجود بستر غنی ادبیات، می‌توان روح و جان این ادبیات را به صورت جذاب روابت کرد و نباید این نوع اقتباس‌ها را فراموش کرد.

صحبت در مورد اختصاص دادن عواید فروش فیلم فردا به احمدرضا اسعدی، بازیگر با سابقه کشورمان که هفته پیش خبرهایی در مورد وضعیت نامناسب مالی او منتشر شده بود نیز بحث‌هایی را بین حضار سالن و عوامل فیلم به پیش کشید که سام بهشتی، مشاور رسانه‌ای فردا ضمن تاکید بر رسانه‌ای شدن احوال احمدرضا اسعدی قبل از اقدام عوامل فیلم فردا، توضیحاتی در مورد چند و چون تصمیم گرفته شده تیم فیلم فردا ارائه داد.

«فردا» از ۱۹ خرداد در گروه سینمایی هنر و تجربه اکران شده است.