ماهنامه هنروتجربه – علی افتخاری: فیلم علمی – تخیلی و ترسناک «موجود» (The Thing) که این روزها در سینماهای «هنر و تجربه» روی پرده است، یکی از فیلمهای مهم کارنامه جان کارپنتر، کارگردان آمریکایی است که علاقهمندان سینما او را بیش از همه با فیلمهایی چون «هالووین»، «فرار از نیویورک» و «مرد ستارهای» میشناسند. «موجود» (۱۹۸۲) هشتمین فیلم بلند داستانی کارپنتر و اولین همکاری او با یک استودیو مهم (یونیورسال استودیوز) بود. عنوان فیلم که کرت راسل نقش اصلی آن را بازی کرد، به ضدقهرمان اصلی آن اشاره دارد؛ یک موجود فضایی انگلی که خود را با موجودات زنده دیگر وفق میدهد و از آنها تقلید میکند. این موجود در یک ایستگاه تحقیقاتی در قطب جنوب نفوذ میکند و در بدن محققان آن وارد میشود. به این ترتیب، فضایی پارانویایی، گروه را در بر میگیرد.
«موجود» از روی رمان کوتاه «چه کسی آنجا میرود» (۱۹۳۸) نوشته جان دبلیو کمبل جونیر ساخته شد. این کتاب در ۱۹۵۱ مبنای ساخت فیلم «موجودی از دنیای دیگر» به کارگردانی کریستین نایبی شد که فیلمنامه آن را چارلز لدرر، هوارد هاکس و بن هکت با اقتباس آزاد از کتاب کمبل نوشتند. فیلمنامه «موجود» را بیل لنکستر، پسر برت لنکستر بازیگر، در ۱۹۸۱ نوشت. موسیقی فیلم را انیو موریکونه، آهنگساز ایتالیایی، ساخت که اتفاقی نادر در سینمای کارپنتر است، چرا که او عموماً موسیقی فیلمهایش را خودش میسازد. «موجود» در نزدیکی شهر کوچک استوارت، در شمال بریتیش کلمبیای شمالی، فیلمبرداری شد. ایستگاه فضایی استفادهشده در فیلم در فصل تابستان ساخته، اما فیلمبرداری در زمستان و در سرمای شدید و طاقتفرسا انجام شد. تنها حضور زنانه در فیلم کارپنتر، صدای یک بازی شطرنج کامپیوتری (با صدای آدرین باربو، یکی از همکاران ثابت کارپنتر که آن زمان همسر او هم بود) و همینطور شرکتکنندگان زن اپیزودی از «بیا قرارداد ببندیم» است که برنامه آنها در یک نوار ویدئویی ضبط شده است.
فیلمبرداری «موجود» بهجز بریتیش کلمبیای شمالی در شش استودیو در لس آنجلس هم انجام شد، آن هم در شرایطی که بسیاری از بازیگران و اعضای گروه در سرما کار میکردند. «موجود» بعد از «هالووین»، «مه» و «فرار از نیویورک» چهارمین تجربه همکاری کارپنتر با دین کاندی بود. کارپنتر همچنین در «موجود» با کرت راسل همکاری کرد. آنها بعداً در دو فیلم «دردسر بزرگ در چین کوچک» و «فرار از لس آنجلس» نیز با هم کار کردند. بخش زیادی از جلوههای ویژه ترسناک «موجود» را راب بوتن و گروه او طراحی و خلق کرد، بهجز مخلوق سگ که استن وینستن آن را طراحی کرد. تاد سی رمزی، تدوینگر، در مستند «موجود؛ وحشت شکل میگیرد» (۱۹۹۸) میگوید او به کارپنتر پیشنهاد کرد که «موجود» به دلایل خاص، یک پایان «خوش» داشته باشد و این در حالی بود که راسل در دسترس بود. کارپنتر قبول کرد و صحنهای را فیلمبرداری کرد که در آن مکردی (با بازی راسل) نجات پیدا میکند و بعد از آزمایش خون مشخص میشود که آلوده نیست و همچنان یک انسان است. رمزی در ادامه میگوید: «موجود» دو نمایش آزمایشی داشت، اما کارگردان نیویورکی در هیچ یک از دو نسخه از آن سکانس استفاده نکرد. کارپنتر در مقام کارگردان حس کرد پایان نهیلیستی فعلی مناسبتر است. نسخه دیگر که در آن سالم بودن مکردی ثابت میشود هنوز نمایش داده نشده است.
«موجود» در گیشههای فروش عملکردی ضعیف داشت. فیلم، ۲۵ ژوئن ۱۹۸۲ در ۸۴۰ سینما در ایالات متحده با درجه R روی پرده رفت. فیلم با بودجهای حدود ۱۵ میلیون دلار ساخته شد، اما در اولین آخر هفته اکران با ۳٫۱ میلیون دلار در رده هشتم جدول قرار گرفت. «موجود» در نهایت در بازار داخلی ۱۳٫۷ میلیون دلار به دست آورد. کارپنتر و دیگر نویسندگان این بحث را مطرح کردند که عملکرد تجاری ضعیف فیلم به خاطر اکران فیلم «ئی.تی.» به کارگردانی استیون اسپیلبرگ بود که دو هفته زودتر به نمایش درآمده بود و نگاهی خوشبینانهتر به حضور موجودات بیگانه روی زمین داشت («ئی.تی.» با درجه PG نمایش داده شد). «موجود» همان روزی اکران شد که فیلم علمی – تخیلی «بلید رانر»، ساخته ریدلی اسکات، روی پرده رفت. فیلم اسکات در رده دوم جدول فروش قرار گرفت. گروهی نیز شباهت آشکار «موجود» به «بیگانه» (۱۹۷۹)، فیلم قبلی اسکات، را دلیل موفق نبودن آن میدانند.
کارپنتر، خود درباره واکنش تماشاگران عادی و منتقدان سینما به «موجود» میگوید: «من هر شکستی را خیلی جدی میگیرم. شکستی که بیش از همه جدی گرفتم مربوط به «موجود» بود. اگر آن فیلم خیلی موفق از کار درمیآمد، موقعیت کاری من خیلی متفاوت میشد… خیلیها از فیلم متنفر بودند، حتی طرفداران فیلمها و داستانهای علمی – تخیلی. آنها فکر میکردند من از اعتمادشان سوء استفاده کردهام. تأکید بر این موضوع جنونآمیز بود. حتی کریستین نایبی، کارگردان فیلم اصلی هم از من انتقاد کرد.»
جلوههای ویژه نوآورانه فیلم نیز با واکنشهای متفاوت روبهرو شد. گروهی آن را تحسین کردند. گروهی نیز اعتقاد داشتند جلوههای ویژه فیلم عالی، اما به لحاظ تصویری منزجرکننده است. راجر ابرت، منتقد شیکاگو سان تایمز، جلوههای ویژه «موجود» را «یکی از پیچیدهترین، تهوعآورترین و ترسناکترین دستاوردهای نسل جدید جادوگران تصویری هالیوود» و خود فیلم را «یک پاکت تهوع عالی» نامید. او همچنین مشخص نبودن طرح داستانی فیلم را مورد انتقاد قرار داد و در نهایت به آن دو و نیم ستاره داد. از سوی دیگر، وینسنت کنبی، منتقد نیویورک تایمز، «موجود» را «یک فیلم احمقانه و افسردهکننده» نامید. ریچارد شیکل، منتقد مجله تایم هم، کار راب بوتن طراح را «بدیع و فراموشنشدنی»، اما به لحاظ احساسی «توخالی» توصیف کرد.
با وجود واکنشهای متفاوت منتقدان، «موجود» در وبسایت راتن تومیتوز، ۷۹ درصد آراء مثبت منتقدان را دارد و وبسایتهای «فیلمسایت» و «فیلم» به عنوان یکی از بهترین فیلمهای سال ۱۹۸۲ از آن یاد کردهاند. نیویورک تایمز در ۲۰۱۱ از فیلمسازان شاخص سینمای هراس خواست ترسناکترین فیلمهای عمر خود را انتخاب کنند. دو نفر از آنها، جان سیلز و ادگار رایت، از «موجود» نام بردند.