
نقد و بررسی «کیمیا» در مشهد
درویش: جنگ دغدغه من و امثال من بود / یشایایی: سینما وظیفه دارد دفاع مقدس را به تصویر بکشد
به مناسبت هفته دفاع مقدس ،روز شنبه ۲۸شهریور ماه، فیلم سینمایی «کیمیا» در پردیس سینمایی هویزه مشهد به نمایش در آمد و پس از آن جلسه نقد و بررسی این فیلم با حضور احمدرضا درویش( کارگردان) ،هارون یشایایی (تهیهکننده) ، علی علایی (منتقد) و مهدی رضائی(مجری) برگزار شد .
پیش از شروع جلسه ،فیلمی کوتاه که به معرفی احمدرضا درویش و فعالیت های فیلمسازی او از سالهای دور تاکنون می پرداخت به نمایش درآمد.در ابتدای جلسه احمدرضا درویش از حضور تهیه کننده فیلم کیمیا در جلسه ابرار خوشحالی نموده و از نقش پدرانه و همراه با شناخت و معرفت او در ساخت فیلم کیمیا قدردانی کرد .در ادامه هارون یشایایی در مورد اهمیت سینمای دفاع مقدس و همچنین شرایط خاص ایران در جنگ ۸ساله توضیحاتی ارائه نمود: « ما جانانه از کشورمان دفاع کردیم و بر خلاف بسیاری از جنگ های دیگر یک وجب از خاک کشورمان را هم از دست ندادیم و طبیعتا سینما وظیفه دارد این حماسه ملی را به بهترین شکل به تصویر بکشد».علی علایی نیز در صحبت مقدماتی اش گفت: «اجازه بدهید بنده نیز خرسندی خودم را از حضور جناب یشایایی در این جلسه ابراز نمایم. ایشان تهیه کننده بزرگی هستند و فیلمهای مهمی همچون “ناخدا خورشید”،”ای ایران” و “هامون” را در سینمای ایران تولید کردهاند. ایشان اولین تهیه کنندهای هستند که پس از انقلاب به سینمای کمدی ایران وجاهت دادند(تشویق حضار).ایشان تهیه کنندهای هستند که نشان دادند در سینمای ایران وسترن هم میتوان ساخت با فیلم “در مسیر تندباد” به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی .آقای یشایایی کارنامه درخشانی دارند و امیدوارم سایه ایشان سالهای سال بالای سر سینمای ایران باشد.» در ادامه مهدی رضائی از علی علایی خواست تا در مورد چگونگی بوجود آمدن سینمای دفاع مقدس و جایگاه فیلم کیمیا در این نوع از سینما در ایران توضیحاتی ارائه نماید .علایی در پاسخ گفت:« ما در این سالها با آن روبرو هستیم این است که ما برای ژانر جنگ یک نام بومی انتخاب کردیم . جنگی که به ما تحمیل شد با جنگهای دیگر دنیا تفاوتهایی داشت .در دفاع ما ارزشهایی مطرح شد که ما دیگر نمیتوانستیم فیلمهای مربوط به آن را صرفا ژانر جنگی بنامیم.در طول هشت سالی که ما درگیر جنگ بودیم بخش حماسی و حتی پروپاگاندای جنگ برای ما اهمیت داشت. ما از الگوی فیلمهای جنگی دنیا پیروی کردیم و فیلمهایی چون “عقابها” را ساختیم.این فیلم فروش بالایی داشت.فیلم “کانی مانگا” که اتفاقا آقای درویش فیلمنامه آنرا نوشته بودند نیز فروش خوبی داشت. بعد از پایان جنگ و ساخته شدن فیلمهایی همچون «دیده بان» و «مهاجر» نوعی نگاه اشراقی یا عرفانی وارد سینمای جنگی ایران شد.از اینجا به بعد نام فیلم جنگی به سینمای دفاع مقدس تغییر پیدا کرد و این باعث شد که فیلم هایی ساخته شوند که آرام آرام فاصله شان از ژانر جنگی زیاد شود و کار به جایی رسید که فیلم هایی مهمی همچون “آژانس شیشهای” ساخته شوند که دیگر از جنگ در آنها خبری نیست.در این فیلمها آدمهای مربوط به جنگ حضور دارند و نه خود جنگ .در مورد سینمای آقای درویش باید بگویم که ایشان فیلمسازی هستند با دیدگاه سیاسی اجتماعی و فیلم های دفاع مقدسی ایشان منحصر به قواعد ژانر جنگی نیستند . اتفاقا ایشان در فیلمهایی که به جنگ پرداختهاند به خوبی از ژانر ملودرام بهره گرفتهاند.از نظر بنده فیلم کیمیا بیشتر یک فیلم ملودرام است تا جنگی.آقای درویش به درستی قواعد ژانر ملودرام را رعایت کردهاند.در واقع کیمیا یک فیلم موفق است که از تلفیق دو ژانر ملودرام و جنگی ساخته شده است و گذشت زمان نشان داده که این فیلم جزء آثار ماندگار سینمای ایران است».
در ادامه رضائی در مورد دلیل انتخاب زوج شکیبایی،فرهی که یادآور فیلم هامون است و همچنین چگونگی شکل گیری فیلمنامه کیمیا پرسید و در درویش در پاسخ گفت: «خب خسرو شکیبایی و بیتا فرهی در هامون فیلمی که آقای یشایایی تهیه کرده بودند موفق بودند و برای این فیلم نیز انتخاب شدند . البته این دو بازیگر بازی به کل متفاوت و البته موفقی را در این فیلم ارائه دادند و نتایج جشنواره فجر آن سال به خوبی این مسأله را تأیید میکند. ایده فیلم کیمیا هم از یک تجربه شخصی شکل گرفت.من در ابتدای جنگ که خرمشهر اشغال شده بود به اتفاق دوستان با اسلحههایی که از انقلاب در دسترس مردم بود و با ماشینهایی از قبیل جیپ و آهو و …عازم خرمشهر شدیم.وقتی به آنجا رسیدیم و شرایط واقعی جنگ را دیدیم همه مان شوکه شده بودیم.صدای انفجار آن چیزی نبود که در فیلمها شنیده بودیم.جنگ آن چیزی نبود که تصور میکردیم .شرایط به قدری سخت و دردناک بود که تصورش را هم نمی کردیم.در این شرایط که از زمین و آسمان گلوله میبارید من زنی را دیدم که در یک ماشین در حال وضع حمل بود و همین تصویر شاید جرقهای شد برای نوشتن فیلمنامه کیمیا». در ادامه حضار نیز سوالهایی مطرح نمودند و درویش در پاسخ یه یکی از این سوالها گفت :«شما میخواهید بدانید در شرایط امروز نسل جدید چگونه باید به سینمای دفاع مقدس بپردازد و من می گویم آنگونه که دغدغه شماست.در آن سالها جنگ دغدغه من و امثال من بود ، ما باحسی که نسبت به مقوله جنگ داشتیم فیلم میساختیم.شما نیز باید همین شیوه را دنبال کنید.البته من در اینجا نسبت به سینمای دیجیتال و به طور کلی دنیای دیجیتال هشدار می دهم.دیجیتال کار را برای عکاسان و فیلمسازان ما سهل کرده و متأسفانه شناخت ما را از برخی مقوله ها کمتر کرده است.باید مواظب باشیم که از امکانات دنیای دیجیتال برای بهبود کیفیت آثار هنری استفاده کنیم و نه صرفا بالا بردن کمیت آنها».