هنر و تجربه – امیر محقق: فیلم «دو» اولین ساخته سهیلا گلستانی این روزها در جشنواره فیلم «شب‌های سیاه تالین» در بخش مسابقه فیلم‌های اول حضور دارد. گلستانی پس از بازی در فیلم‌هایی نظیر «بوفالو»، «مهمان داریم» و «امروز» (که آخری جایزه منتقدان فیپرشی شب‌های سیاه تالین را در سال گذشته دریافت کرد) با کارگردانی درام «دو» با بازی پرویز پرستویی و مهتاب نصیرپور و خودش، رو به فیلم‌سازی آورد. «دو» که در جشنواره سی و سوم فجر نیز حضور داشت حول همراهی غیرمنتظره یک مرد، که برای فروش خانه‌اش از آلمان به ایران آمده، و خدمتکار خانه‌اش می‌گذرد. نشریه معتبر اسکرین‌دیلی پس از نمایش فیلم در تالین، با سهیلا گلستانی و مهتاب نصیرپور در مورد «دو»، چالش‌های فیلم‌سازی مستقل و حضور زنان در سینمای ایران گفت‌و‌گو کرده است.

خانم گلستانی، شما بازیگر با تجربه‌ای در ایران هستید. این موضوع چه قدر برای تغییر جایگاه به سمت کارگردانی کمک حالتان بود؟

تجریه‌ام کمک کرد تا رابطه بهتری با بازیگرانم داشته باشم. نیازی نیست تا مثل برخی از کارگردان‌ها تذکرهای زیادی بدهم چون زبان مشترکی با بازیگرها دارم. وقتی زیاد با آنها صحبت نکنم کارشان را دقیق‌تر انجام می‌دهند.

خانم نصیرپور، نقش شما گاهی اوقات بسیار احساسی است و گاهی اوقات هم به شدت نادیده گرفته می‌شود. چطور این توازن را رعایت کردید؟بازیگر بودن کارگردان در این قضیه کمک‌حال بود؟

فیلم‌نامه سهیلا خیلی قوی بود. در اکثر موارد او اجازه می‌داد تا خودم در نقش رها شوم و لحظات کلیدی را بیابم. اما لحظاتی هست که بازیگر و کارگردان باید با هم بحث کنند. من به او اعتماد دارم چون بازیگری را به خوبی می‌شناسد.

چه چیزی باعث شد تا قصه دو شخصی که با تغییراتی اساسی در زندگی‌شان سر و کله می‌زنند را روایت کنید؟

این فیلم‌نامه را سه سال بعد از خواندن داستان کوتاه معروف «کفش‌های دختر» اثر برنارد مالامود نوشتم. سناریوی من، یک اقتباس نبود اما دوست داشتم تا فیلمی در مورد آدم‌هایی شبیه این قصه بسازم. آنها آدم‌هایی هستند که هر روز می‌بینیم و از کنارشان می‌گذریم ولی اهمیتی بهشان نمی‌دهیم. همچنین دلم می‌خواست تا داستانی بسازم در مود دو نفر که مجبورند با هم زندگی کنند؛ عاشق هم نیستند اما هوای همدیگر را دارند. خیلی از این آدم‌ها را دیده‌ام و باید بگویم که جزء غمگین‌ترین آدم‌ها هستند.

سبک فیلم‌برداری «دو» خیلی طبیعی است و نماهای بلندی دارد که غالباً با دوربین روی سه پایه گرفته شده‌اند. دلیل استفاده از این روش چه بود؟

گلستانی: برایم مهم بود تا فیلمم ظاهری شبیه بقیه فیلم‌هایی که می‌بینیم نداشته باشد. می‌خواستم یک زندگی معمولی را جلوی دوربین بازآفرینی کنم و نشان دهم که مردم معمولی چه می‌خورند و چطور راه می‌روند. عکس‌هایی را به مدیر فیلم‌برداری‌ام نشان دادم تا بداند که به دنبال چه چیزی هستم. چندین برداشت برای هر صحنه می‌گرفتیم تا مطمئن شویم که جزییات درست دربیایند.

نصیرپور: سهیلا می‌خواست تا همه چیز طبیعی باشد خصوصاً زمانی که دوربین به ما نزدیک بود و نمی‌توانستیم احساسمان را مخفی کنیم. او حتی به اینکه کدام طرف صورتمان رو به دوربین باشد، یا اینکه بالا را نگاه کنیم یا پایین، هم حساس بود.

در بیشتر اوقات، حادثه اصلی بیرون از صحنه اتفاق می‌افتد و دوربین هم به عنوان یک چشم شاهد ماجرا عمل می‌کند. این انتخاب، عامدانه بود؟

می‌خواستم تا تماشاچی بتواند تخیل کند و خودش قضایا را به هم مرتبط کند. هم‌چنین در نظر داشتم تا آپارتمانی که بهمن(پرویز پرستویی) پر (مهتاب نصیرپور) در آن زندگی می‌کنند خودش کاراکتر داشته باشد. وقتی فیلم جلوتر می‌رود این خانه خالی‌تر می‌شود و به غمگین بودنش اضافه می‌کند؛ درست مثل یک استعاره.

فیلم در ایران اکران خواهد شد؟

قرار است تا اواخر ماه جاری این اتفاق بیفتد. امیدوارم هم در ایران و هم در سراسر دنیا دیده شود. من کنار افراد و شرایطی مشابه فیلمم بزرگ شده و می‌خواستم این دسته از آدم‌ها را که معمولاً توجهی بهشان نمی‌شود را بشناسانم.

به عنوان یک کارگردان اول، ساخت «دو» چه سختی‌هایی داشت؟

چالش بزرگی برایم بود. در ایران هم مثل بقیه کشورها فاصله زیادی بین فیلم‌های هنری با آثار تجاری وجود دارد. اگر می‌خواهی به عنوان یک فیلم‌اولی در سینما دست به تجربه بزنی باید با دل و جان این کار را بکنی. اما سرمایه‌گذارها مایلند که تو کمدی بسازی. باید در تفکر و تصمیمم در نه گفتن، بسیار مستقل عمل می‌کردم. می‌خواستم فیلم خودم را بسازم؛ فیلمی که هم با مخاطبان ایرانی ارتباط بگیرد و هم مخاطبان فستیوال‌های جهانی.

بودجه فیلم را از کجا تهیه کردید؟

وام گرفتن از دولت برای ساخت فیلم پروسه سختی دارد. باید به دنبال سرمایه‌گذاران مستقل می‌گشتیم. دوسال به سختی تلاش کردم. تمرکزم را روی کسی گذاشتم که مصمم بود تا یک فیلم اول در ایران بسازد و صدای نسل جدید هم باشد.

به عنوان  زنان سینماگر در ایران، با چه چالش‌هایی روبه‌رو بودید؟

گلستانی:  اگر می‌توانستم از زنان بیشتری در کارم استفاده کنم. اما زنان فیلم‌بردار کمی داریم و زنان شاغل در دیگر حوزه‌های فنی سینما بسیار سرشان شلوغ بود. باید چندین ماه صبر می‌کردیم تا بتوانند با ما همکاری کنند. به همین دلیل مردان بیشتری در کارمان جایگزین شدند.

نصیرپور: سهیلا سر فیلم برداری بسیار جدی و محکم بود. او مجبور شد چندین بازیگر مرد را به این دلیل که به ایده‌ها و نگاه او احترام نمی‌گذاشتند رد کند. ترسی نداشت که برای عقیده‌اش بایستد. با افتخار می‌گویم که امروزه تعداد زنانی مانند سهیلا که در ایران فیلم می‌سازند زیاد شده است. روند کندی را طی می‌کنیم اما در مسیر هستیم.