نشست نقد و بررسی فیلم «دلتا ایکس» در خانه هنرمندان برگزار شد
امینی:هدف ترکیب سینمای اجتماعی و انتزاعی بود/ از ساختارهای متفاوت نمی‌ترسم
هنروتجربه – سوگند نیازمند: نشست نقد و بررسی فیلم «دلتا ایکس» به کارگردانی علیرضا امینی، عصر روز یکشنبه، هشتم آذر ۱۳۹۴ در خانه هنرمندان با حضور کارگردان و علی علائی مجری و منتقد برگزار شد.
در این جلسه بعد از نمایش فیلم برای حاضرین، علائی از امینی دعوت کرد تا به روی صحنه بیاید و بحث درباره به فیلم را آغاز کنند. در ابتدا علائی ضمن اشاره به کارنامه کاری امینی، به سبکی تازه در سینمای او اشاره کرد و «دلتا ایکس» را به گونه‌ای دنباله‌رو فیلم‌های کارگردانان قبل از او دانست.
امینی در ادامه، چرایی تجربه این نوع سینما و چگونگی قرار گرفتن در این مسیر را توضیح داد:« من در فیلم اولم، «نامه‌های باد» قدم در سینما تجربی گذاشتم و همان سال سیمرغ هنر و تجربه را در جشنواره فیلم فجر کسب کردم، یعنی از همان ابتدا به سمت تجربه‌گرایی گرایش داشتم. معتقد هستم اگر در هر فیلم به سراغ ژانر فیلم‌های قبلی‌ام همچون «نامه‌های باد» در سینمای تجربی یا «هفت دقیقه تا پاییز» در سینمای تجاری بروم دیگر در کارگردانی چیز تازه‌ای یاد نخواهم گرفت، بنابراین از ساختارهای متفاوت نمی‌ترسم. همیشه سعی‌ام بر این بوده که در فیلم‌هایم تجربه‌های تازه‌ای را به تصویر بکشم، چه در سینمای تجربی و چه در سینمای تجاری. برای ساخت فیلم دلتا ایکس هم هدفم ترکیب سینمای اجتماعی و انتزاعی بود، و علاقه‌مند بودم نتیجه را در قاب‌بندی‌ها و بازی‌ها ببینم. تجربه‌های متفاوت در ساختار «دلتا ایکس» تولد یک شبه نبود. سعی کردم همه چیز را بسنجم و درست قدم بردارم زیرا دوست نداشتم تبدیل به فیلم‌سازی شوم که فقط قصه فیلم‌هایش را عوض می‌کند چون همیشه نگران سینمای خود هستم. »
کارگردان فیلم هفت دقیقه تا پاییز در ادامه صحبت‌هایش به وضعیت سینمای ایران اشاره و آن را بحرانی دانست:« وقتی به تماشای «خواب تلخ» محسن امیریوسفی نشستم و دیدم که این فیلم بعد از ۱۲ سال اکران شده است، افسوس خوردم. باید بگویم سینمای ایران در یک بن‌بست کامل است و تنها چیزی که می‌تواند سینمای را از این بن‌بست نجات دهد، گروه «هنر و تجربه» است، البته حضور برخی از مخالفان هنر و تجربه که به آن لقب‌هایی شایسته نمی‌دهند باعث می‌شود از سینمایی که در آن کار می‌کنم خجالت بکشم. »
امینی در پاسخ به این سوال که گویا قرار بر این بوده که از همان ابتدای فیلم، همه رازهای فیلم فاش شود و بازیگران در ایفای نقش با چنین هدفی جلو می‌رفتند، گفت:«رشته دانشگاهی من تئاتر است و سینما را با چند دستیاری آغاز کردم. یادم می‌آید در آثار برشت همیشه یک فاصله‌گذاری وجود داشت و از همان ابتدا پایان قصه مشخص بود و چگونگی رسیدن کاراکترها به انتها مهم بود. من هم سعی کردم یک حال و هوای این‌چنینی را در فیلمم تجربه کنم، و وقتی تصمیم گرفتم نوع جدیدی از قاب‌بندی و میزانسن را داشته باشم، به فاصله‌گذاری هم فکر کردم و در ساخت آن به شیوه کلاسیک پیش نرفتم.»
همچنین این کارگردان در مورد به تنهایی شخصیت‌های فیلمش توضیح داد:« انسان‌ها چه دروغ بگویند، چه راست بگویند و چه پنهان‌کاری کنند، بازهم تنها هستند. در دلتا ایکس کاراکترها نمود چنین رفتارهایی هستند اما باز هم در آخر تنها خواهند ماند، زیرا به طور کلی انسان موجود تنهایی است و هیچ‌کس نمی‌تواند او را درک کند. در زندگی ممکن است راست‌گویی اولویت اول هر آدمی باشد اما باید ببینیم که طرف مقابل هم ظرفیت شنیدن حقیقت را دارد یا خیر؟ »
امینی در پاسخ به این سوال که حضور شخصیت «رضا» و همسرش «پری» در فیلم چه لزومی داشت، آن را لازمه بستر فیلم ذکر کرد:« راستش برای ترکیب دو مدیوم از سینما به قصه رضا و همسرش احتیاج داشتیم، از همان ابتدا فیلم با یک فضای انتزاعی و دیالوگ نگفتن پری شروع می‌شد و در همان بستر انتزاعی ادامه پیدا می‌کرد، هرچه به انتها نزدیک‌تر شدیم کاراکترها مانند هم شدند و از تنهایی‌شان کم شد تا پایان فیلم که دوباره آدم‌های انتزاعی فیلم در یک بستر اجتماعی تنها شدند. همچنین سعی کردم شخصیت بیتا را هم به تدریج در قصه وارد کنم زیرا فیلم‌نامه این‌گونه می‌طلبید. »
در پایان جلسه، امینی درباره گرفتن تنها یک برداشت از بازیگران در اکثر فیلم‌هایش اضافه کرد:« حس بازیگران همیشه برای من مهم بوده و بازیگر باید بتواند حس صحنه را انتقال دهد. در زندگی رئال و واقعی خیلی اتفاقات ممکن است بیافتد و در بازیگری هم باید نمود یک زندگی را داشته باشیم. نامزد جایزه شدن بازیگران در فیلم‌هایم تاییدیه‌ای بر این روش است. در واقع وقتی بازیگر دستمزد حرفه‌ای می‌گیرد، دیگر جلوی دوربین جایی برای تمرین کردن نیست. در فیلم هفت دقیقه تا پاییز حدودا ۹۰ درصد از برداشت‌ها، برداشت اول بود آن هم برای طبیعی‌تر بودن حس بازیگران. حتی فیلم‌برداری که دستمزد حرفه‌ای هم می‌گیرد باید خوب بداند در همان برداشت اول فوکوسِ در لحظه بگیرد، زیرا حس صحنه برایم از هرچیزی مهم‌تر است. »
دلتا ایکس از پنجم آبان سال جاری در گروه هنر و تجربه به نمایش درآمد و هم‌چنان ادامه دارد. این فیلم داستان سیاوش و حمید را روایت می‌کند که با همسران خود راهی شمال می‌شوند، بابک و همسرش بیتا، بی‌خبر به ویلای آن‌ها می‌روند، این حضور حوادثی را رقم می‌زند.
عکس: یاسمن ظهورطلب
