هنروتجربه: رضا کیانیان در جشنواره فیلم «سما» و در کارگاه بازیگری فیلم کوتاه عنوان کرد در فیلم کوتاه ایده و پرورش آن حرف اول را می‌زند نه در اختیار داشتن ابزار و امکانات حرفه‌ای برای ساخت فیلم.

در حاشیه جشنواره فیلم «سما» و با حضور رضا کیانیان، سمینار بازیگری در فیلم کوتاه برگزار شد. رضا کیانیان بازیگر سینمای ایران با بیان این مطلب در نخستین نشست از سمینار بازیگری در فیلم کوتاه که عصر روز گذشته ۲۲ فروردین ماه همزمان با آغاز جشنواره فیلم «سما» در سالن اصلی سینما فلسطین برپا شد، گفت: «خوشحالم در جمع فیلم‌سازان فیلم کوتاه و آینده سازان سینمای ایران هستم.»
او در ابتدای این جلسه عنوان کرد ترجیح می‌دهد به جای این‌که درباره شیوه‌های بازیگری صحبت کند، فیلم‌سازان و بازیگران جوان حاضر در جلسه مسائل و مشکلات خود را بیان کنند.

نسل امروز نسل پرتوقعی شده است
نخستین پرسش از کیانیان درباره کمبود امکانات برای ساخت فیلم کوتاه بود و این بازیگر سینمای ایران در ابتدای صحبت‌های خود گفت: «نسلی که من در آن سینما خواندم و کار کردم یک تفاوت عمده در نوع جهان‌بینی داریم با نسلی که اکنون سینما کار می‌کنند. به این معنا که وقتی می‌خواستیم یک فیلم کوتاه بسازیم دنبال ابزار و تکنیک فیلم ساختن نبودیم بلکه وقتی یک ایده بکر به ذهن می‌رسید، فیلم‌ساز در ابتدا ایده را پرورش می‌داد و بعد با خلاقیتی که در اجرا داشت یک فیلم قابل تحسین می‌ساخت.فیلم‌ساز در سینمایی که من می‌شناسم با یک دوربین ۸ میلمتری فیلم می‌ساخت و امکانات مثل امروز وسیع نبود. امروز هر فیلم‌ساز فیلم کوتاه می‌تواند با یک موبایل ایده خود را اول پرورش دهد و بعد مقابل دوربین تلفن همراه خود ببرد. اما متاسفانه نسل جوان امروز سینمای ایران در سطوح مختلف، نسل پرتوقعی هستند و همه امکانات و شرایط را به طور کامل با هم می‌خواهند. به نظرمن مسیری که فیلم‌سازان جوان در پیش گرفته‌اند مسیر بی‌راهه‌ای است و نباید انتظار داشته باشند که همه امکانات آماده باشد و بعد فیلم بسازند. نسل امروز اول باید ثابت کند می‌تواند ایده خوب به سینما آورد و بعد سراغ ساخت فیلم با ابزار برود. ولی متاسفانه نگاه اغلب فیلم‌سازان جوان این است که باید ابزار خوب وجود داشته باشد تا بتوانند فیلم‌های خوب و قابل قبول بسازند. امروزه در هالیوود با موبایل فیلم می‌سازند و ایده‌های خود را به معرض نمایش می‌گذارند.»

کیارستمی به خاطر ایده‌های خلاقانه چهره جهانی شد
کیانیان درباره چگونگی تقویت قوه خلاقیت توضیح داد: «برای داشتن ذهن خلاق باید تمرین بسیاری کرد و چشم و ذهن ایده‌پرداز باید پر از داستان باشد و درباره هر پدیده ریز و درشت اطراف خود حتی به طور ذهنی ایده‌پردازی کند و ایده‌های موردنظر خود را در نهایت روی کاغذ آورد. در سینمای امروز ابزار و تکنیک هنر به حساب نمی‌آید بلکه ایده اولیه، پرورش ایده و خلاقیت در اجرا مهم‌تر است. فکر می کنید فیلم‌سازی مثل کیارستمی به چه دلیل چهره شناخته شده در دنیا شد؟ آیا این فیلم‌ساز با ابزار هالیوودی فیلم ساخت؟ آیا پول و یا پارتی داشت؟ آیا امکانات ویژه‌ای برای فیلمسازی داشت؟ خیر هیچ‌یک از این موارد نبود بلکه ایده فیلم‌هایی که می‌ساخت او را چهره جهانی کرد.»

لحن تئاتری معنا ندارد
در ادامه این سمینار آموزشی یکی از حاضرین که خود را بازیگری تازه‌کار معرفی کرد، پرسشی را در ارتباط با مشکل بیان دیالوگ هنگام بیان دیالوگ مقابل دوربین مطرح کرد و در انتها اشاره داشت که کارگردان می‌گوید با لحن تئاتری دیالوگ را بیان می‌کند.
کیانیان در پاسخ به این نکته تاکید کرد: «از کارگردانی که می‌گوید بازیگر با لحن تئاتری دیالوگ می‌گوید باید پرسید لحن تئاتری دقیقا چیست؟ به نظر من لحن تئاتری معنا ندارد. سال‌ها پیش در فیلم «آژانس شیشه‌ای» علاوه بر بازیگر، بازیگردان کار هم بودم. یک روز هنگام کار، حاتمی‌کیا به یکی از بازیگران گفت که تئاتری بازی می کند. همان لحظه از حاتمی‌کیا پرسیدم که تئاتری بازی کردن یعنی چه؟ گفت یعنی غلوآمیز بازی می کند و بعد گفتم که بگوید غلوآمیز بازی نکند نه این‌که بگوید تئاتری بازی می‌کند. تئاتری بازی کردن معنا ندارد. ضمن این‌که سینما ریشه در تئاتر دارد و نباید با چنین ادبیات تحقیرآمیزی درباره هنر تئاتر سخن گفت. در جامعه ما که جامعه‌ای تک صدایی است و متاسفانه اغلب مرعوب درشت‌گویی‌ها و جملات غلو شده می‌شوند، باید پرسش کرد و نباید از کنار ریزترین مسائل به سادگی و با بی‌تفاوتی گذشت.

بازیگری هنر و فن در کنار یکدیگر است
کیانیان که این روزها فیلم «کفشهایم کو» با بازی او بر پرده سینما است، در ادامه این نشست به تشریح چگونگی رسیدن به یک نقش خوب در فیلم کوتاه پرداخت: «واقعیت این است که برای رسیدن به یک نقش خوب در سطوح مختلف باید از تجربه و دانش برخوردار بود. به اعتقاد من بازیگری هنر و فن در کنار یکدیگر است. درست مانند نقاشی که هم هنر و هم فن و تکنیک در کنار هم است. بنابراین یک هنرمند هم باید فن انجام یک کار و هم خلاقیت در اجرای هنر داشته باشد و جهان را با ذهن خلاق نگاه کند.»

او هم‌چنین به کمبود امکانات سینمای ایران و در عین حال ایده و خلاقیت کارگردان‌ها هم اشاره کرد: «سینمای ایران، سینمایی بدون امکانات است و به همین دلیل هم در دنیا مطرح است. کسانی که تئوری سینمای فاخر را سر می‌دادند افرادی بودند که سینمای ایران را به سیاه‌نمایی متهم می‌کردند و می‌گفتند یکی از دلایل جایزه آوردن سینمای بی‌امکانات ایران در دنیا این است که چهره زشتی از سرزمین خود نشان می‌دهند. در حالی که چنین نبوده و نیست. چرا که فیلم‌سازان بی امکانات، قدرت توانایی طرح ایده و خلاقیت در اجرا را دارند و درست به دلیل چنین نگاهی بود که تئوری سینما فاخر عنوان شد و فیلم‌هایی هم با هزینه‌های گزاف ساخته شد و در نهایت هیچ خروجی قابل اعتنایی نداشت. این در حالی است که سینمای ایران سینمای مهم و دارای ارزش است و دولت‌مردان باید به داشتن چنین سینما و سینماگرانی افتخار کنند.»

باید کار ویژه‌ای کنم تا مخاطب دوستم داشته باشد
نکته بعدی که کیانیان درباره آن صحبت کرد، شیوه بازی گرفتن از بازیگر در ساخت فیلم کوتاه و بلند بود: «شیوه بازی گرفتن از یک بازیگر به عواملی چون سواد، تجربه و در نهایت خوش آمد تماشاگر برمی‌گردد. به عنوان مثال اکبر عبدی بازیگری است که علاوه بر سواد و تجربه، مردم بسیار دوستش دارند و هر فیلمی بازی کند مخاطب به سینما می‌رود و یا جمشید مشایخی هم همین‌طور است. اما من این‌گونه نیستم. من باید یک کار ویژه‌ای در فیلم‌هایی که بازی می‌کنم، از خود نشان دهم تا مخاطب مرا دوست داشته باشد. در واقع از آن دست بازیگرانی هستم که باید شعبده‌بازی کنم و در هر تجربه بازی شکل جدیدی از بازیگری و توانایی‌های خود در این هنر را ارائه دهم.»