هنروتجربه: فصلنامه «فیلم‌خانه»در شماره ۱۸ فصل پاییز پرونده‌ای درباره سینمای هنروتجربه و ریشه‌های آن در فرانسه منتشر کرده است.

در این پرونده که شامل یک مطلب تالیفی در معرفی سینمای فرانسه، سه مقاله ترجمه شده، یک گزارش از روند هنروتجربه در ایران و یک مصاحبه و یک میزگرد است، تلاش شده ریشه‌های سینمای هنروتجربه و نسخه فرانسوی و ۶۱ ساله آن معرفی شود.

پرونده با مقاله‌ای نوشته فرید اسماعیل‌پور با عنوان ریشه‌های هنروتجربه در فرانسه آغاز می‌شود که با نگاهی تحلیلی و متکی به آمار سینمای هنروتجربه فرانسه را بررسی کرده است. سینمایی که در سال ۱۹۵۵ در همکاری بین پنج سالن سینمای پاریس و تعدادی از منتقدان برای حمایت از سینما و فرهنگ فرانسوی در مقابل فیلم‌های هالیوودی به وجود آمد که بعد از جنگ جهانی دوم قصد فتح بازار فرانسه را داشتند.

براساس این مقاله تحقیقی به همراه مقاله‌ای با عنوان «قلمرو قاب‌ها» نوشته ساموئل فلاگول و ترجمه بهنام باقری، شکل حمایت هنروتجربه فرانسه Art et essay به نحوی است که سینماهایی که به هنروتجربه بپیوندند، از معافیت‌های مالیاتی سود می‌برند. یک سینما برای گرفتن برچسب هنروتجربه باید در پاریس و ده شهر بزرگ فرانسه هفتاد درصد اکرانش را به فیلم‌هایی اختصاص بدهد که به تایید گروه هنروتجربه رسیده‌اند. در شهرهای کوچکتر این درصد کمتر می‌شود و در شهرهای زیر بیست هزارنفر و روستاها این رقم به ۳۵ درصد می‌رسد.

اما چه فیلم‌هایی در هنروتجربه پذیرفته می‌شوند؟ این معیارها سلیقه‌ای هستند. اصول اصلی حاکم بر معیارها این است که اثری با کیفیت بالا باشد که نتوانسته مخاطبش را بیاید، یا اثری که دستاوردی نوگرایانه در هنرسینما باشد، یا از سینمای کشوری آمده باشد که کمتر در فرانسه دیده شده است. اعضای کانون هنروتجربه هرکدام کارتی برای دیدن فیلم در سینما دارند. آن‌ها مجبور نیستند هرفیلمی را ببینند اما بعد از دیدن هرفیلم رای می‌دهند و هرفیلمی که حداقل سی رای جمع کرده باشد به مرحله بررسی می‌رسد و چنان‌چه بیش از ۱۵ رای موافق داشته باشد برچسب هنروتجربه به آن تعلق می‌گیرد.

طبق مقاله اول این پرونده سینمای هنروتجربه از مجموع ۲۰۳۳ سالن سینمای فعال فرانسه، ۱۱۳۵ سالن (۵۵ درصد) و از مجموع ۱۰۹۴۷۰۳ صندلی این سینما ۴۰۸۹۸۲ صندلی (۳۷ درصد) را در اختیار دارد که ۲۵ درصد از فروش سینماها در فرانسه را به خود اختصاص می‌دهد. ضریب اشغال این سینما ۱۳/۸ درصد بوده که تنها اندکی از ضریب اشغال سینمای رسمی که ۱۴/۲ درصد است، کمتر بوده است.

سعید نوری مدرس سینما نیز مقاله‌ای درباره مرکز ملی سینما CNC در فرانسه ترجمه کرده است. به طور خلاصه می‌توان گفت مبلغی در حدود ۲۰ درصد از هر بلیت سینما در فرانسه به این مرکز اختصاص می‌یابد که این مرکز آن را به خرج کمک به سالن‌هایی سینما در ازای اکران آثار هنروتجربه و همچنین دادن فاند به سینمای مولف در تمام دنیا با محوریت فرانسه، اروپا و کشورهای عربی و مناطق فرانسوی‌زبان آفریقا می‌رساند. حداکثر کمک مالی به فیلم‌هایی با بودجه زیر ۱/۲۵ میلیون یورو، ۵۰ درصد از هزینه تولید فیلم است که نیمی از آن در زمان شروع فیلمبرداری و نیمی در زمان پس‌تولید پرداخت می‌شود.

گزارشی از روند دوساله هنروتجربه در ایران نوشته بهزاد وفاخواه در ادامه این پرونده منتشر شده است که اهداف این گروه، تشکیل آن، مشکلات سال اول گروه هنروتجربه و روند آن در سال دوم را بررسی کرده است. در ادامه گزارشی از سینماهای هنروتجربه در مونترال کانادا منتشر شده و در مقاله‌ای دیگر فرزام امین‌صالحی درباره دوگانه سینمای هنری/تجاری نوشته است.

در مصاحبه‌ای با کتایون شهابی پخش‌کننده و تهیه‌کننده ایرانی که در جشنواره کن به عنوان داور بخش اصلی حضور داشت، از هنروتجربه و نیز روند دخالت دولت در پخش آثار فرهنگی و نارسایی‌های قانونی نیز صحبت به میان آمده است. نیمه پایانی این گفت‌وگو به کار داوری در جشنواره کن اختصاص دارد و کتایون شهابی از بحث‌های بین هیات داوری و ویلای قرنطینه روز آخر گفته است.

پایان‌بخش این پرونده اما میزگردی است که سه نفر از فیلم‌سازان سینمای مستقل در آن حضور دارند. سه نفری که در مجموع پنج فیلم در هنروتجربه اکران کرده‌اند. مرتضی فرشباف، علیرضا رسولی‌نژاد و شهرام مکری در این میزگرد با هم بحث کرده‌اند و در خیلی از موارد پای سینمای مستقل امریکا را به میان کشیده‌اند.