هنر و تجربه: اگر همه چیز در آمار و ارقام خلاصه می‌شد، پرفروش‌ترین فیلم‌های سال ۲۰۱۶ داستان ساده‌ای داشتند: «آسمان به زمین آمده» (Hell or High Water) با فروشی ۲۷ میلیون دلاری به بالاترین فروش دست یافت، هرچند در ادامه «لالا لند» (یا «سرزمین رؤیایی») که دوسه هفته‌ای است اکران شده، آن را پشت سر خواهد گذاشت و به فروشی به‌مراتب چشم‌گیرتر دست خواهد یافت. هر دو فیلم هم توسط کمپانی «لاینزگیت» پخش شده‌اند. پایان گزارش!

اما سال ۲۰۱۶ به ما آموخت که چشم‌انداز اکران فیلم‌های مستقل و هنری به صورت محدود، بسیار پیچیده است. آیا رمز موفقیت در عملکرد پخش‌کننده‌ای مانند «لاینزگیت» است؟ آیا فقط باید سراغ فیلم‌هایی رفت که به صورت «مستقل» ساخته شده‌اند؟ (اگر چنین هدفی تعریف شود که باید ابتدا سر معنا و مفهوم آن بحث کنیم!) آیا فقط باید فیلم‌هایی را ملاک قرار دهیم که اکران محدودشان به‌تدریج گسترده شده است؟ فیلم‌های خارجی‌زبان را چه‌طور باید بررسی کرد؟ و…

پرفروش‌ترین مستند سال، «آمریکای هیلاری: تاریخ محرمانه‌ی حزب دموکرات» (دینِش دسوزا و بروس اسکولی) شد که با بودجه‌ای پنج میلیون دلاری تولید شد و به فروشی سیزده میلیون دلاری دست یافت که بیش از سه برابر فروش مستند مایکل مور با عنوان «بعد به کجا حمله کنیم» است. این در حالی بود که تحسین‌شده‌ترین مستند سال «او.جی. سیمپسن: ساخت آمریکا» (عزرا ادلمن) بود که با زمان ۴۶۷ دقیقه‌ای‌اش فقط برای یک هفته و در دو سالن به نمایش درآمد تا شرایط رقابت در فصل جوایز را پیدا کند. مهم‌ترین عرضه‌ی این مستند در قالب یک سریال کوتاهی بود از شبکه‌ی کابلی «ESPN».

مهم‌ترین فیلم خارجی‌زبان سال هم بر اساس آثاری که پخش‌کننده‌های معمول این فیلم‌ها به نمایش درآوردند، فیلم سوئدی «مردی به نام اوه» بود که «موزیک باکس فیلمز» آن را عرضه کرد. این فیلم که هنوز روی پرده است تا این‌جا به فروشی سه میلیون و سیصد هزار دلاری رسیده و مورد تحسین منتقدان هم قرار گرفته است. اما اگر صرفاً پرفروش‌ترین فیلم‌های خارجی‌زبان مد نظر باشند، چهار فیلم «No Manches Frida» (از مکزیک با فروش یازده میلیون و پانصد هزار دلار)، «سلطان» (هند، شش میلیون و دویست هزار دلار)، «این قلب پیچیده است» (هند، چهار میلیون و سیصد هزار دلار) و «کابالی» (هند، سه میلیون و نهصد هزار دلار) بالاتر از «مردی به نام اوه» قرار می‌گیرند.

اما پس از «آسمان به زمین آمده» چهار فیلم پرفروش دیگر ۲۰۱۶ عبارتند از: «ساحره» (۲۵٫۱ میلیون)، «چشمی در آسمان» (۱۸٫۷ میلیون)، «منچستر کنار دریا» (۱۶٫۱ میلیون دلار که البته هم‌چنان بر آن افزوده می‌شود) و «تولد یک ملت» (۱۵٫۹ میلیون). این فیلم‌ها نکته‌ی جالبی را هم درباره تماشاگران فیلم‌های خاص و هنری برملا می‌کنند؛ و آن این‌که جذب تماشاگران جوان‌تر هم‌چنان یک چالش است. سال ۲۰۱۶ مملو از فیلم‌های ارزشمندی است که نمایش‌های موفقی را در جشنواره‌ها پشت سر گذاشتند و این طور به نظر می‌رسید که بتوانند تماشاگران جوان‌تر را هم به سالن‌های سینما بکشانند. اما تلاش همه‌جانبه‌ی پخش‌کننده‌ها هم جواب نداد و فیلم‌هایی مانند «در آستانه‌ی هفده‌سالگی» (کلی فرمن کریگ)، «مرد همه‌کاره» (Swiss Army Man/ به کارگردانی دنیل کوان و دنیل شینرت)، «اتاق سبز» یا «اتاق استراحت» (جرمی سونیه) و «هِنری سرسخت» (ایلیا نایشولر) نتوانستند با گروه بزرگ‌تری از تماشاگران ارتباط برقرار کنند و پخش‌کننده‌های‌شان را ناامید کردند. در این میان فیلم منحصربه‌فرد «خرچنگ» (یورگوس لانتیموس) انتظارها را برآورده کرد و به فروشی هشت میلیون دلاری رسید. در کل فیلم‌های هنری و خاصی که به صورت محدود روانه‌ی پرده‌های سینما می‌شوند، بیش‌تر برای تماشاگران بزرگسال و میانسال جذابیت دارند تا جوان‌ترها.

• ایندی‌وایر