
هنر و تجربه: با نمایش فیلم سینمایی «مات» در جشنواره سائوپائولو که با اهدای جایزه کیارستمی به این فیلم همراه شد، منتقدین سینمایی کشور برزیل نیز به این فیلم توجه نشان دادند. رناتو کابرال منتقد و نویسنده سایت کالورو پورتال سائوپائولو در یادداشتی به نقد فیلم سینمایی «مات» پرداخته و آن را سادهتر از «فروشنده» ساخته اصغر فرهادی توصیف کردهاست.
در بخشی از این یادداشت نویسنده به شباهتهای فیلم«فروشنده» اصغر فرهادی و«مات» پرداخته و نوشتهاست:« شباهت بین موضوع و طرح فیلم «مات» و «فروشنده» اصغر فرهادی بیعلت و اتفاقی نیست. در جامعه امروز ایران که سالها است با تحریمهای اقتصادی از سوی ایالات متحده و اروپا مواجه بودهاست، مسکن مسالهای مهم و اساسی است. مشکلات اقتصادی و مالی در سطح کلان بر زندگی شهروندان و به طور خاص در حوزه مسکن و اشتغال جامعه موثر بوده است. افراد با هدف بهبود سطح کیفی زندگی در جستجوی زندگی بهتر از مناطق روستایی و شهرهای کوچک به سمت کلانشهرها سرازیر میشوند. تهران به عنوان پایتخت یکی از این مقاصد پرطرفدار است. برهمین اساس مساله مسکن و مفهوم خانه به موتیفی پر تکرار و پرطرفدار در سینمای روز ایران بدل شدهاند. در روایت فرهادی زوج قهرمان داستان با ورود به خانه جدید با تاثیر روحی ساکن قبلی خانه مواجه و با مشکلات و مصایب بسیاری ناشی از این اثر رو در رو و شخصیت فردی و اجتماعی آنها به چالش کشیده میشود. در روایت کاظمی نیز شخصیتها همانند روایت فرهادی ازیک سو از عدم ثبات در بازار مسکن و مشکلات مالی رنج میبرند و از سمت دیگر قربانی برخی پدیدههای موجود مثل کلاهبرداری و شیادی میشوند. با وجود تفاوتها در خلق و طبیعت، آنچه در همه آنها مشترک است تلاش و جستجویی است که با وجود مصایب بسیار پیش رو برای یافتن آرامش و ثبات در همه آنها دیده میشود.»
او سپس به روایت ساده فیلم «مات» اشاره دارد:«شگفتی در داستان از همان ابتدا و جایی آغاز میشود که خانمی را در خانهای میبینیم که مشغول تمیز کردن خانه است و بعد با حالی آشفته از خانه بیرون میرود، از سوی دیگر زوجی به عنوان صاحبخانه به آنجا میآیند. آنها برخی وسایل به جا مانده از همان زن ساکن قبلی را مییابند. در همین حین زن بازمی گردد. زوجی دیگر به آنجا میآیند. از سمت دیگر مردی به همراه پسرش در خانه حاضر میشوند و همگی ادعای مالکیت خانه را دارند. روایت ساده و بیآلایش، دیالوگها صادقانه و البته زیاد با این وجود همواره خلا ناگفتههای بسیار بین مالکان احتمالی حس میشود. هیچ تفاهم و اشتراکی بین آنها دیده نمیشود جز آنکه هرکدام خود را قربانی یک زخم مشترک مییابند.
آژانس املاکی که خانه را به آنها فروخته است دیگر وجود ندارد. کاظمی در زمان واحد از میزانسنهای ساده- آشفته یا فشرده و البته گیرا و قوی در لوکیشن یک آپارتمان خالی و بدون اثاثیه بهره جسته است. بازی بازیگران به مدد شخصیت پردازی و سکانس-پلانهای گرم به آرامی به چالش کشیده و شخصیتها به نرمی به سمت بحران هدایت میشوند. کاظمی روایت خود را با حضور برخی راکوردها و حفظ آنها صیقل میدهد. برای القا و اثبات توالی روایت و پیوستگی همگن داستان کاظمی برداشت بلندی در زمان رئال ارایه میدهد. فرآیندی که ماحصل آن تاثیر بیشتر بر مخاطب و تسخیر او را جستوجو میکند. در مجموع روند صعودی دخالت شک و تردید و میل به توطئه چینی در روابط میان شخصیتها و شیوههای تدوینی به کار رفته و آنچه در قبل آمد شباهت ظریف و هوشمندانهای به فیلم «طناب» آلفرد هیچکاک دارد.
در مقایسه با «فروشنده» فرهادی «مات» فیلم سادهتری است. به دور از ارجاعات بسیار در روایت داستان و عاری از پیچیدگیها و گرههای غیرضروری، البته مثل سایر فیلمهای سینمای ایران بر پایه تعلیق استوار است. «مات» فیلمی اقتصادی است چه در مضمون و چه در ساخت که همانند مستندی ساختگی با اعمال دیدگاهی صادقانه مصایب و مشکلات ایرانیان در تهیه و تدارک مسکن را به تصویر میکشد. بسته پول پنهان شده در خانه که به طور اتفاقی پیدا میشود، مجرمانی که گویا گریختهاند، شخصیتهایی که خود قربانی یک زخم شیادانه هستند و حالا در دوراهی تصمیم تقسیم یا تحویل پول هستند همه و همه به نوعی بیانگر فساد موجود در یک جامعهای هستند که میکوشد مسایل و مشکلات خود را به دور از چشمهای قانون حل و فصل کند.»