مرتضی فرشباف: کیارستمی جسارت ساخت «سوگ» را به من داد/ مهرماه فیلم جدیدم را کلید می‌زنم
هنروتجربه- کامبیز حضرتی: «سوگ» نخستین اثر بلند سینمایی مرتضی فرشباف به شمار می‌آید و مدت زمانی برابر با ۸۴ دقیقه دارد و با دوربین ۳۵ میلی‌متری و به صورت رنگی فیلم‌برداری شده است. این فیلم سینمایی که آشکار شدن یک سری حوادث در طول یک سفر را به تصویر می‌کشد، داستان زوج جوان و ناشنوایی را روایت می‌کند که به تهران سفر می‌کنند. «سوگ» اولین ساخته بلند مرتضی فرشباف پس از فیلم‌های کوتاه «فرش»، «تاکسی» و «باد هرجا که بخواهد می‌وزد» است و از اواخر خردادماه در گروه هنرو تجربه اکران می‌شود. با این کارگردان درباره این فیلم و کارهای تازه‌اش گپ کوتاهی زدیم.
مرتضی فرشباف که دومین ساخته بلندش «بهمن» در گروه هنروتجربه اکران شد، درباره اکران دیرهنگام اولین ساخته سینمایی بلندش بیان کرد: «فیلم سینمایی «سوگ» در سال ۹۰ ساخته شد. در آن وقت و دور دوم دولت آقای احمدی‌نژاد گفتند فیلم باید حتما بازیگر حرفه‌ای داشته باشد. در فیلم «سوگ» یک زن و شوهر واقعی و یک بچه وجود داشت که هر سه آن‌ها نابازیگر بودند و به همین دلیل فیلم از اکران بازماند.»
او اضافه کرد: «علاوه بر نابازیگر ایرادی که به «سوگ» گرفتند این بود که فیلم جشنواره‌ای است. چرا که این فیلم در جشنواره‌های مختلف شرکت کرده و جوایز خوبی گرفته بود. با این وجود و در حالی که ما پروانه سینمایی داشتیم اکران فیلم ما ممکن نشد. آن هم در شرایطی که فیلم توانسته بود در داخل و خارج از کشور تماشاگران را جذب کند.»
کارگردان «بهمن» درباره زمان اکران اولین فیلم سینمایی‌اش عنوان کرد: «با وجودی که «سوگ» قبل از «بهمن» ساخته شده اما قرار است اواخر خرداد در هنروتجربه اکران شود. من از سال گذشته با امیرحسین علم‌الهدی برای اکران فیلم صحبت کردم و خرداد امسال برای نمایش فیلم تعیین شد.»
او در پاسخ به این سوال که آیا فیلم در اکران عمومی در هنروتجربه موفق خواهد بود یا نه اشاره داشت: «ما در داخل کشور اکران‌های متعددی داشتیم. از جمله در سینماتک موزه هنرهای معاصر و محافل کوچک سینمایی که مستقل اداره می‌شوند و واکنش‌های خوبی دریافت کردیم. غیر از آن در خارج از کشور در آمریکا و هفت کشور اروپایی فیلم اکران شد و در پاریس به آن پنج سینما دادند. فیلم در تمام این نمایش‌ها موفق بود.»
فرشباف اضافه کرد: «این فیلم مهم‌ترین جایزه سال را از جشنواره پوسان گرفت و سفرهای بین‌الملی آن آغاز شد. «سوگ» توانست در شانزدهمین دوره جشنواره پوسان کره، جوایز بخش موج نو و فیپرشی و نوعی نگاه جشنواره شب سیاه (black night) استونی را از آن خود کند. پس از آن نیز فیلم به جشنواره‌های گوتنبرگ سوئد، ادینبرگ سکاتلند، دابلیم ایرلند، لوکزمبرگ و… راه پیدا کرد.»
این کارگردان درباره زمان ساخت این فیلم نیز توضیح داد: «فیلم «سوگ» در دوره‌ای شروع شد که شاگرد عباس کیارستمی بودم. او در ترکمن صحرا مشغول کارکردن روی فیلم «توی» (عروسی) بود که البته این فیلم هیچ وقت ساخته نشد. در آنجا و با نظارت ایشان فیلم «سوگ» ساخته شد. من در ورکشاپ کیارستمی فیلم کوتاه «باد هرجا که بخواهد می‌وزد» را ساختم. او به من پیشنهاد ساخت فیلمی بلندی براساس همین ایده را داد و درواقع به یک جوان ۲۵ ساله در آن وقت دل داد تا فیلم خودش را بسازد.»
او افزود: «عباس کیارستمی علاوه بر این شادمهر راستین را به ما وصل کرد و بر روی کار نظارت دقیق داشت تا باور کنیم که می‌توانیم کار خوبی بسازیم. فیلم در همه جای دنیا با زیرنویس اکران شده و اکران هنروتجربه آن نیز زیرنویس دارد. دلیل این که تهیه کنندگان و سرمایه گذاران از فیلم استقبال نکردند، به‌خاطر همین زیرنویس بود.»
کارگردان «بهمن» ضمن شیرین دانستن تجربیات خود در زمان ساخت فیلم بلند سینمایی‌اش بیان کرد: «فیلم «سوگ» بسیار ارزان و با تیم ۷-۸ نفره ساخته شد. بسیاری از افراد گروه ما یا در جشنواره کن جایزه گرفته و یا در آن حضور دارند. زمانی که «سوگ» را کار می‌کردیم، تصوری از سینمای ایران نداشتیم. این فیلم بدون در نظر گرفتن حساب و کتاب معمول سینمای ایران ساخته شده‌است. فیلم از این لحاظ ارزشمند است و شروع یک مسیر و یک تلاش صادقانه در راستای فکرهای آن زمان من بود.»
فرشباف نسخه نمایشی فیلم در هنروتجربه را بدون اصلاحات دانست: «نسخه‌ای که قرار است در هنروتجربه اکران شود همان نسخه اصلی و نهایی ما است که در فستیوال‌ها نمایش داده شده‌اند. خوشبختانه تمام کسانی که در موزه هنرهای معاصر به لطف آقای سیادت فیلم را دیدند، با همین نسخه روبه‌روشدند. عباس کیارستمی هم که مشاور اول فیلم بود، همین نسخه را دید. در واقع ایشان ساخت فیلم را سفارش داده و به ما جرات و جسارت فیلم‌سازی دادند.»
او در پایان درباره فعالیت‌های اخیر خود بیان کرد: «قرار است مهرماه امسال فیلم تازه‌ام را کلید بزنم. فیلم‌نامه آن را خودم نوشته‌ام و کامل شده‌است. با بازیگران و عوامل آن نیز قرار داد بسته‌ایم و در حال حاضر در مرحله پیش از پیش تولید قرار داریم.»
فیلم‌نامه «سوگ» را مرتضی فرشباف و آناهیتا قزوینی‌زاده به طور مشترک نوشته‌اند و حمیدرضا احمدی آرا فیلم‌برداری کرده که اولین تجربه او نیز در این زمینه است. کیومرث گیتی، شراره پاشا، امیرحسین ملکی، عادل یراقی، ایشان نمازی و …در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند.صداهای پیمان معادی و سحر دولتشاهی را هم در این فیلم می‌شنویم.
