هنروتجربه، مریم شاه‌پوری: امسال جشنواره فیلم ساندنس بعضی از موانع خودش را درهم شکست و هر چهار جایزه کارگردانی‌اش را به فیلم‌سازان زن اهدا کرد تا برای اولین بار در تاریخ ۳۴ ساله‌ این رویداد سینمایی، جوایز کارگردانی فقط به زن‌ها رسیده باشد.

خلاصه کلام این‌که ساندنس امسال به جشنواره بزرگی برای زنان بدل شد. اما سؤال اساسی این است که برد این جوایز در ساندنس واقعاً برای فیلم‌سازان زن چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟ آیا این جوایز تأثیری بر پروژه‌های بعدی این کارگردانان دارند؟ آیا موفقیتی در آینده برای آن‌ها در صنعت فیلم‌سازی تضمین می‌شود؟ ساده باید گفت که جواب این سؤال‌ها به‌هیچ‌وجه آسان نیست.

پیش از ساندنس ۲۰۱۸ بهترین عملکرد برای فیلم‌سازان زن در سال ۲۰۰۸ رقم خورده بود؛ زمانی که آن‌ها سه جایزه را به خانه بردند. پس از آن هم در اغلب سال‌ها جوایز کارگردانی تک‌وتوک به زنان تعلق گرفت و البته در سال‌هایی مانند ۲۰۰۱، ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ زنان هیچ جایزه کارگردانی را برنده نشدند. البته در سال ۲۰۱۶ هم زنان سه جایزه از چهار جایزه بزرگ هیأت داوران را به دست آوردند ولی هیچ جایزه کارگردانی را برنده نشدند تا استاندارد دوگانه‌ی جشنواره آشکار شود.

فیلم‌سازان زنی که در تاریخ جشنواره فیلم ساندنس در طول این سال‌ها مورد قدردانی قرار گرفته‌اند از نام‌های شناخته‌شده‌ای مانند ایوا دوورنی و جیل سولووِی تا فیلم‌سازان خاص و غیرمتعارفی نظیر باربارا سونِبورن و تیناتین گورچینی که هنوز جا دارد با پروژه‌های جدیدشان حضورهای تازه‌ای را در این رویداد سینمایی تجربه کنند. همین موضوع است که نشان می‌دهد بردن جایزه‌ای از جشنواره ساندنس هیچ تضمین یا سکوی پرتابی برای فیلم‌سازان جوان نیست و حتی در مورد خیلی از کارگردانان برجسته این جایزه‌شان در ساندنس نبوده است که کارنامه و فعالیت‌های بعدی‌شان را روی غلتک انداخته است.

دوورنی و سولووی جوایز کارگردانی بخش آثار دراماتیک آمریکایی را به‌ترتیب در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ برنده شدند و هر دو، در ادامه موفقیت‌های بزرگی را تجربه کردند. دوورنی اولین زنی شده است که فیلمی زنده با بودجه‌ای بالای صد میلیون دلار را کارگردانی می‌کند و سولووی هم با مجموعه تلویزیونی محبوبش برای شبکه «آمازون» تا این‌جا دو جایزه امی را به دست آورده است.

فیلم‌ساز مطرح دیگری که اولین بار در جشنواره ساندنس درخشید، کاترین هاردویک است که جایزه کارگردانی بهترین اثر دراماتیک را در سال ۲۰۰۳ برای اولین فیلمش با عنوان «سیزده» برنده شد. اما در ادامه با مشکل‌های متعددی روبه‌رو شد تا این‌که پنج سال بعد روی صندلی کارگردانی فیلم بزرگ «گرگ‌ومیش» نشست؛ البته او پیش از این تجربه، فیلم‌های دیگری را هم کارگردانی کرد ولی بودجه همه‌ آن‌ها زیر سی میلیون دلار بود. پس با توجه به این آمار و سوابق تاریخی، حتی موفقیت و درخشش در جشنواره مهمی چون ساندنس هم نمی‌تواند موفقیتی را تضمین کند و این نشان می‌دهد که حالا حالاها جای کار باقی است.

• ایندی‌وایر