هنر و تجربه، مریم شاه‌پوری: ریتی پان فیلم‌ساز برجسته کامبوجیایی که امسال در جشنواره جهانی فیلم فجر هم حضور داشت، درباره شانس‌های جدیدترین فیلمش با نام «گورهای بی‌نام» / Graves Without A Name – که به عنوان نماینده رسمی کشورش به بخش اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان معرفی شده – خوش‌بین نیست.

او در این باره می‌گوید: «امکان بسیار کمی وجود دارد. نمایش‌های در گوشه و کنار دنیا داشته‌ایم اما هزینه تبلیغات اسکاری از بودجه فیلم من بیش‌تر است. اغلب رأی‌دهندگان از ایالات متحده هستند و ما از حمایت مالی برای نمایش فیلم‌مان در آن‌جا و پذیرایی از تماشاگران برخوردار نبودیم.»

پان در خصوص به تصویر کشیدن قتل عام خمرهای سرخ در دهه ۱۹۷۰ در کامبوج، یک سینماگر و فعال خستگی‌ناپذیر است. فیلم سال ۲۰۰۳ او با عنوان «عکس گم‌شده» نامزد جایزه اسکار هم شد و سال گذشته فیلم «آن‌ها اول پدرم را کشتند» به تهیه‌کنندگی او و کارگردانی آنجلینا جولی، نماینده رسمی کامبوج در اسکار بود که در نهایت دست خالی ماند.

پان در ادامه حرف‌هایش می‌گوید با این‌که نسل فعلی، فاشیست را پشت سر گذاشته است اما مهم است که مردم گذشته را فراموش نکنند: «تاریخ تکرار می‌شود. امروز زبان رهبران جهان درست مثل فاشیسم به نظر می‌رسد.» پروژه بعدی پان درباره موضوعی است که از آن با عنوان «خشونت مفرط» نام می‌برد و کاوشی خواهد بود در ترومایی که مردم به دنبال بروز خشونت تجربه می‌کنند: «مردم از بمب‌ها و سلاح‌ها می‌گویند اما هیچ‌کس به شما نمی‌گوید بعد از به بار آمدن ویرانی‌ها چه‌طور زندگی کنید. کشتن، امروز یا فردا به پایان نمی‌رسد و می‌تواند تا بیست سال دیگر هم ادامه داشته باشد.»

پان در مورد وضعیت سینمای کامبوج در شرایط فعلی می‌گوید که فضای چندانی برای عرضه و نمایش فیلم‌های بومی وجود ندارد: «فیلم‌های مستقل به‌سختی می‌توانند فرصتی برای نمایش عمومی پیدا کنند چون اغلب فیلم‌هایی که روی پرده سینماها نقش می‌بندند از محصولات هالیوودی استودیوهای بزرگ هستند. این بزرگ‌ترین مشکل ماست. من با فرمت‌های دیجیتال امروزی، در آرزوی تنوع و فرصت‌های بیش‌تر در سینما هستم. فناوری دیجیتال خیلی خوب است اما گاهی وقت‌ها همه آن‌چه را که پیرامونش قرار می‌گیرد از بین می‌برد.»

ریتی پان روز شنبه جایزه افتخاری جشنواره بین‌المللی فیلم سنگاپور را هم دریافت کرد. او که با فیلم جدیدش در این رویداد سینمایی حاضر شده است، روز گذشته هم یک مسترکلاس برای علاقه‌مندان برپا کرد: «من خوش‌حالم که چنین افتخاری را در جشنواره فیلم سنگاپور به دست آوردم. فوق‌العاده است که چنین جشنواره‌ای در منطقه ASEAN (اتحادیه ملت‌های جنوب شرقی آسیا) برپا می‌شود چون یکی از حامیان بزرگ سینما به حساب می‌آید.»

• ورایتی