هنروتجربه: جشنواره سی‌وهفتم فیلم فجر در آستانه به پایان رسیدن است و تقریبا تمام آثار حاضر در بخش‌های مختلف این جشنواره در سینماهای متفاوت به نمایش درآمده‌اند.این روزها انتخاب تعدادی از آثار در این دوره از جشنواره مورد انتقاد قرار گرفته‌است و در این میان به آثار قابل قبولی که در جشنواره حضور ندارند، اشاره می‌شود.خبرگزاری مهر در همین ارتباط با محمدعلی حسین‌نژاد و رضا مقصودی از اعضای هیات انتخاب جشنواره سی‌وهفتم فیلم فجر گفت‌وگو کرده‏‌است.

در ابتدای این گفت‌وگو محمدعلی حسین‌نژاد درباره گزینش‌ها و نحوه عملکرد هیات انتخاب توضیح می‌دهد:«من و آقای مقصودی در حال حاضر در موضع هیات انتخاب قرار داریم نه منتقد. اگر در جایگاه منتقد نشسته بودیم از بسیاری از منتقدان دقیق‌تر، تندتر و سخت‌تر برخورد می‌کردیم. ولی ما در حال حاضر در موضع هیات انتخاب هستیم که این هیات کارکرد و تعریفی دارد؛ درواقع به این صورت است که اعضای هیات انتخاب باید از بین فیلم‌های ارایه شده تعداد مشخصی را بر اساس معیارهای حرفه‌ای، محتوایی، زیبایی شناختی و… انتخاب کنند و بگویند از تعداد فیلم‌های رسیده این تعداد مورد قبول است. بنابراین اینکه کلیت سینمای ایران دچار مشکل است به هیات انتخاب ربطی ندارد. اگر جشنواره مسایلی در مدیریت، ساماندهی و چارچوب خود دارد باز هم این موضوع ربطی به هیات انتخاب ندارد کما اینکه ما خودمان هم نسبت به این مسایل نظراتی داریم اما کار ما در مقام هیات انتخاب این است که از میان آثار رسیده، تعدادی را مشخص کنیم.این گزینش باید دارای چند ویژگی باشد یعنی آثار نسبت به دیگر فیلم‌های موجود از سطح قابل قبولی برخوردار باشند، از سوی دیگر باید سعی کنیم به خاطر سلیقه‌ها و گروه‌های مختلف مخاطبان جشنواره، فیلم‌های مختلفی را انتخاب کنیم. این در حالی است که بقیه جشنواره‌ها معمولا مخاطبان خاصی دارند اما در جشنواره ما همه گروه‌ها مخاطب جشنواره هستند.از همین رو به خاطر تنوع گروه‌های مخاطب، باید تنوعی از آثار را در نظر بگیریم. از سوی دیگر باید به این فکر کنیم آنچه که به نمایش در می‌آید، نمایی از وضعیت تولیدات سینمایی ما است اما چیزی که وجود دارد این است که اگر تعداد زیادی از فیلم‌های مطلوب به جشنواره برسد کار ما به عنوان هیات انتخاب سخت می‌شود. اما گاهی مثل این دوره از جشنواره تعداد فیلم‌های قابل قبول کمتر از ظرفیتی است که باید در جشنواره به نمایش درآید. در چنین مواقعی ما سعی می‌کنیم فیلم‌هایی را که از هر نظر مطلوب تر هستند، انتخاب کنیم و سپس سقف فیلم‌ها را پر کنیم به همین دلیل به نظرم مجموعه فیلم‌هایی که امسال در بخش مسابقه حضور دارند مطلوبیت صددرصد و حتی متوسط را هم ندارند اما ما مجبور بودیم سقفی را که برای ما تعیین شده بود، پر کنیم.»

در بخش دیگری از این گفت‌وگو رضا مقصودی در ارتباط با بحث سلیقه مطرح می‌کند:« وقتی حرف از سلیقه می‌زنیم باید روشن کنیم که منظورمان از سلیقه چیست؟ سلیقه من و آقای حسین‌نژاد و دیگر همکارانم که حدود سی و چهل سال است در حوزه سینما کار می‌کنیم با کسی که تازه وارد عرصه سینما شده فرق می‌کند. سلیقه ما حاصل بحث‌ها، ساخت آثار و… است و این سلیقه تربیت شده است. بنابراین نوع فیلم‌های انتخابی ما با دیگر آثار فرق می‌کند. نکته دیگری که وجود دارد این است که جشنواره فیلم فجر قرار است آیینه جامعی از یک سال تولیدی ما باشد و باید ببینیم و تحلیل کنیم تا در یک سال برای سینمای ما چه اتفاقی افتاده است. به همین دلیل ما ابتدا توانستیم ۱۵ فیلم را به طور قطع انتخاب کنیم و بعد گفتیم بگذاریم فیلم‌های دیگر با درجات پایین‌تر هم بیایند تا مورد بررسی قرار بگیرند.فیلمی که شما می‌بینید و می‌گویید فیلم جذابی نیست به هر حال یکی از فیلم‌های سینمای ماست. این فیلم‌ها هم باید دیده شوند و مورد بررسی قرار بگیرند از همین رو من فکر می‌کنم این جزو اهداف جشنواره است که گزارش و نمای کلی از تولیدات یک سال را در اختیار مخاطبان قرار بدهد.من گاهی در نقدها می‌بینم که می‌گویند هیات انتخاب چرا این فیلم را انتخاب کرده است؟ گاهی اوقات سوال‌ها و نقدهایی می‌بینیم که تعجب می‌کنم چراکه این فیلم‌ها هم باید بیایند و مورد بررسی قرار بگیرند.»

در ادامه این گفت‌وگو بحث به انتخاب برخی از فیلم‌ها و چرایی انتخاب آن‌ها می‌رسد.حسین‌نژاد در این ارتباط توضیح می‌دهد:« بعضی از این فیلم‌ها در نوع خود قابل قبول هستند. برای مثال ممکن است برخی از آن‌ها در طبقه‌بندی فیلم‌های هنر و تجربه‌ای باشند که مخاطبان خاصی دارند. از همین رو به نظرم این انتخاب‌ها درست بوده در حالی که اصلا ممکن است خود من هم از چنین فیلم‌هایی خوشم نیاید اما از هفت فیلمی که هنروتجربه‌ای بودند دو فیلم از همه بهتر بود که ما آن‌ها را انتخاب کردیم از همین رو «ناگهان درخت» در بین این فیلم‌ها قرار داشت.»

و مقصودی هم در ادامه می‌گوید:« جشنواره آینه همه سینمای ماست و ما باید از هر ژانری نمونه‌ای داشته باشیم تا سینمای ما قابل ارزیابی باشد. از همین رو «مسخره باز» و «ناگهان درخت» جزو یک ترکیب خاص بودند.»

در بخش دیگر این گفت‌وگو به تعداد آثاری که همه هیات انتخاب روی آن توافق داشتند اشاره می‌شود.حسین‌نژاد در این ارتباط توضیح می‌دهد:« این ۱۲ فیلم، آثاری بودند که هر هفت عضو هیات انتخاب به آن‌ها رای مثبت دادند اما برخی از فیلم‌ها تنها با چهار رای مثبت بالا آمدند.»

مقصودی هم در تکمیل این صحبت اضافه می‌کند:« ما در بخش فیلم‌های اول قاطعیت بیشتری داشتیم. یعنی در حالی که باید ۱۰ فیلم را انتخاب می‌کردیم به ۹ فیلم به طور قطع رای دادیم و تنها بر سر یک فیلم مدام بحث می‌کردیم از همین رو با خود می‌گفتیم ای کاش جشنواره در بخش فیلم‌های نگاه نو اجازه انتخاب ۱۲ فیلم را می‌داد و ما می‌توانستیم ۲ فیلم دیگر را هم اضافه کنیم.» و در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت بهتر فیلم‌های بخش نگاه نو  تاکید می‌کند:« اساسا چون فیلم اولی‌ها واجد نوآوری هستند و دیدگاه‌های جدیدی را وارد سینما می‌کنند جذابیت بیشتری دارند. ضمن اینکه بسیار عرصه ذوق‌زدگی ایجاد می‌کند به همین دلیل فکر می‌کنم در فیلم‌های اول کمتر این اختلافات وجود دارد. ولی ممکن است سودای سیمرغی‌ها اختلاف برانگیز باشد. چون ما فیلم‌های کارگردان‌ها را مورد مقایسه قرار می‌دهیم.این را هم اضافه کنم به عنوان عضو هیات انتخاب از همه فیلم‌های انتخابی دفاع می‌کنم ولی به عنوان یک کارشناس سینما می‌توانم بگویم فیلم‌هایی بود که به آنها نقد داشتم برای مثال هرچند با علی اکبر ثقفی دوست هستم اما فیلم پسرش با نام «روسی» بیشتر المان‌های رای نیاوردن را داشت. به طور کلی برخی فیلم‌ها تا مرزی بالا می‌آیند ولی بیشتر از آن نمی‌توانند بالا بیایند البته ما احترام زیادی برای فیلم‌ها و سازندگان آن‌ها قائلیم اما این مساله رای گیری است.»