هنروتجربه- کامبیز حضرتی: فیلم کوتاه «تو فقط مادر باش» آخرین فیلم کوتاه رقیه توکلی پیش از کارگردانی اولین فیلم بلندش «مادری» است.نقش اصلی این فیلم را سارا بهرامی بازی می‌کند که برای آن برنده جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره پورتو پرتغال شد.«تو فقط مادر باش» روایتگر زندگی زن جوانی است که بعد از جدایی از همسرش درگیر رابطه عاطفی می‌شود اما پسرش مانعی بر سر این ماجراست. رقیه توکلی نویسندگی فیلم‌نامه این فیلم را هم بر عهده دارد با این کارگردان درباره این فیلم و تجربه سال‌ها کارگردانی در عرصه فیلم کوتاه گفت‌وگو کردیم.

فیلم کوتاه «تو فقط مادر من باش» از نظر مضمون و تم بسیار شبیه فیلم بلند شما «مادری» است. چه ارتباطی بین این دو فیلم وجود دارد؟
فیلم کوتاه «تو فقط مادر من باش» آخرین کاری است که قبل از فیلم بلند «مادری» انجام دادم. این فیلم از فیلم‌های کوتاه قبلی من متفاوت بود. من ۱۳ سال فیلم کوتاه ساختم . اغلب فیلم‌های کوتاه من کم دیالوگ، تصویری و…است. اما این فیلم پر دیالوگ است و بازیگر در آن نقش پررنگ‌تری دارد و فضای آن از کارهای قبلی من متفاوت بود. این فیلم به نوعی تمرین برای ساخت فیلم بلند «مادری» بود. من در دوران خاصی از زندگی خودم درگیر این ماجرا شدم و مشخصا از سال ۹۳ تا ۹۵ این موضوع را مورد توجه قرار دادم. تصورم این بود که برای ما زن‌ها مادری بخش خیلی مهمی است. حتی دختر بچه‌ها برای عروسک‌هایشان مادری می‌کنند.

یعنی امروز این تم را فراموش کردید؟
الان از این تم فارغ شده‌ام. درگیر فیلمی با موضوع متفاوت‌تری هستم. فیلم کوتاه دوازده دقیقه‌ای با نام «جذر بیست سالگی» را ساختم که برای حضور در جشنواره‌های داخلی و خارجی آماده نمایش است. این فیلم در مورد دانشجویانی است که در تصادفات کشته می‌شوند و قصه آن به قصه مادری که پس از تصادف دانشجوی دخترش به دنبال جسد او می‌گردد، می‌پردازد.

حس خوبی وجود دارد که افراد بلیت فیلم کوتاه می‌خرند. امیدوارم این اتفاق ادامه داشته باشد. خوشحالم که در کنار مجموعه فیلم‌های ما فیلم‌های بهاریه کوتاه هم نمایش داده می‌شود. اگر پنج تا مجموعه فیلم کوتاه هم اکران همزمان شود اتفاق خوبی است

فیلم کوتاه «تو فقط مادر من باش» به راحتی می‌توانست یک فیلم بلند باشد. نظر خودتان چیست؟
بله داستان این فیلم می‌توانست یک فیلم بلند بشود. البته فیلم‌هایی شبیه به این موضوع که مادری دست به انتخاب بین زندگی‌اش و فرزندش می‌زند وجود دارد اما من این فیلم را کوتاه کردم اگرچه خود فیلم پتانسیل بلند بودن را داشت.

«تو فقط مادر من باش» بیشتر به کاراکتر و مفهوم مادر می‌پردازد. اما در فیلم «مادری» تم خواهری بیشتر پررنگ است.
در فیلم «مادری» درگیر عواطف زنانی بودم که عشق‌شان را از دست می‌دهند یا عشق‌شان آن‌ها را ترک می‌کند اما در فیلم «تو فقط مادر من باش» مادر بین عشق و فرزندش درگیر و مردد است و باید دست به انتخاب بزند. در فیلم «مادری» خواهری و روابط بین دو خواهر پررنگ‌تر است. چون من نتوانستم آن کارهایی را که می‌خواستم در اجرای آن فیلم مدنظر داشتم، رقم بزنم. اتفاقاتی باعث تغییر در فیلم‌نامه شد. در زمان ساخت این فیلم ۲۹ ساله بودم و برای ساخت اولین فیلم جوان محسوب می‌شدم و خیلی قدرتمند نبودم برای همین به خیلی چیزها تن دادم که نباید می‌دادم. شاید نباید فیلم‌نامه را به خاطر گرفتن مجوز دستکاری می‌کردم یا در اجرا به شیوه دیگری رفتار می‌کردم. اما قبول دارم که تم خواهری در آن فیلم پررنگ‌تر شد.

چرا لوکیشن تمام فیلم‌های شما در یزد اتفاق می‌افتد. نسبت شما با این شهر چیست؟
صادقانه‌اش این است که در یزد عاشق سینما شدم. زمانی که عشق سینما پیدا کردم در یزد دختری نبود که سینما بخواند و این کار برای من سخت بود چون در شهرما رشته سینما وجود نداشت. بعد از آن که درسم تمام شد تنها دختری بودم که برگشتم به یزد و کار کردم. تمام هم‌دوره‌های من در تهران ماندند. اما من حس ناسیونالیستی به این شهر دارم. اگر دست خودم بود باز هم در شهر یزد متولد می‌شدم. این کوچه‌ها و این فضاها  حس خوبی می‌دهد. تا به حال اتفاق نیفتاده که بیرون از یزد فیلم بسازم. اخیرا فیلم «جذر بیست سالگی» را ساختم و معصومه قاسمی‌پور بازیگر این فیلم است. فیلم‌نامه طوری نوشته شده که باید آن را در تهران می‌ساختم اما تصمیم گرفتم آن را در قسمت‌های مختلف و متفاوتی از یرد بسازم. این شهر به من به عنوان یک زن فیلم‌ساز آرامش می‌دهد. من بین زن فیلم‌ساز و مرد فیلم‌ساز قائل به تفاوت هستم. حس اطمینان و قوت قلبی که در این شهر وجود دارد جای دیگری نیست. داستان «مادری» را می‌شد در جای دیگری ساخت اما متعلق به این شهر هستم و می‌توانم نگاه خوبی به آن شهر داشته باشم. خیلی از فیلم‌سازان با نگاه توریستی در یزد فیلم می‌سازند.

فیلم‌سازی در این شهر برای شما آسان است؟
کار کردن در یزد برای من آسان نیست. به خاطر سنت‌هایی که در این شهر وجود دارد و مدام می‌شنوم که مگر کاروکسبی نداری که دنبال فیلم‌سازی هستی؟

ساخت این فیلم چقدر وقت شما را گرفت؟
فیلم کوتاه «تو فقط مادر من باش» را هول هولکی ساختم. قراردادی با خانه داستانی داشتم و باید کار را تحویل  می‌دادم تا بقیه بتوانند پول‌شان را بگیرند. سارا بهرامی به یزد آمد و چون فیلم‌نامه را خوانده و دوست داشت آمد و با هم کار کردیم و رابطه خوبی هم داشتیم. قبل از آن هم سهیلا گلستانی آمده بود یزد. من این فیلم‌ها را مشق فیلم‌سازی می‌دانم و دوست دارم بی‌دغدغه‌تر از نظر مسائل مالی کار کنم و فیلم بسازم. اما وقتی امروز که می‌نشینم و خودم را نقد می‌کنم یادم می‌افتد که آن روز در سر صحنه چه اتفاقی افتاد و باید در زمان محدود کار را جمع می‌کردم تا حدی به خودم حق می‌دهم.

درباره اکران این فیلم در هنروتجربه بگویید.
هروقت اثری تولید شود و ارائه نشود انگار اصلا وجود خارجی ندارد و تولید نشده است. من با اکران «تو فقط مادر من باش» در هنروتجربه اکران را به معنای واقعی لمس کردم و تنها جایی که برای اکران داشتم هنروتجربه بود. «مادری» دو هفته آخر سال اکران شد و برای آن طعم اکران را خیلی نچشیدیم. قبل از هنروتجربه هم فقط در جشنواره‌ها فیلم‌های خودم را دیده بودم. اما حس خوبی وجود دارد که افراد به سینماتیکت می‌روند و بلیت فیلم کوتاه می‌خرند. امیدوارم این اتفاق ادامه داشته باشد. خوشحالم که در کنار مجموعه فیلم‌های ما فیلم‌های بهاریه کوتاه هم نمایش داده می‌شود. اگر پنج تا مجموعه فیلم کوتاه هم اکران همزمان شود اتفاق خوبی است. ما با اکران اخبار مختلف را می‌خوانیم و می‌بینیم که عده زیادی دغدغه فیلم کوتاه دارند و به دنبال مسیری برای تجربه کردن هستند. خوشایند است که مخاطب فیلم کوتاه را در سالن ببیند.