برگزاری کارگاه تخصصی تولید فیلم هنری در پردیس سینمایی سیتیسنتر تبریز
مانی میرصادقی:مشکل سینمای مستند ایران نداشتن تهیه‌کننده حرفه‌ای است/تیری اسپیچرز:نیمی از فیلم هنری در ذهن مخاطب ساخته می‌شود
هنروتجربه:کارگاه تخصصی تولید فیلم هنری،چهارشنبه ۲۲ خرداد در پردیس ستاره باران تبریز با حضور تیری اسپیچرز تهیه‌کننده سوئیسی و مانی میرصادقی کارگردان و مستندساز برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پردیس سینمایی ستاره باران تبریز، تیری اسپیچرز، تهیه‌کننده سوئیسی در پنجمین روز برپایی سومین هفته فیلم اروپایی،در ابتدای صحبت‌هایش در پاسخ به سوالی در مورد رابطه فیلم هنری و مخاطبان گفت:«هیچ فیلم‌سازی را سراغ ندارم که فیلمش برای نگهداری در خانه‌اش بسازد.اگرچه اثر هنری مخاطب خاص خود را دارد اما تمام فیلم‌سازان می‌خواهند که فیلم‌شان در سینما دیده شود و مخاطبان گسترده‌ای داشته‌باشد. ما ممکن است هنری‌ترین فیلم‌ها را بسازیم اما اگر مخاطب نداشته باشد، حرف ما نیز خریداری ندارد.»
در ادامه این نشست سوالی هم پیرامون روش‌های جذب مخاطب برای آثاری هم‌چون مستندها که بازیگران چهره ندارند،مطرح شد. این تهیه‌کننده سوئیسی در این زمینه توضیح داد:«در سوئیس مردم زیاد برای تماشای مستند به سینما می‌روند.البته تماشای مستند در سینما با تلویزیون متفاوت است و تمام المان‌ها باید سینمایی باشند. در سوئیس با وجود این‌که بلیت سینما ارزان نیست اما مردم دیگر به تلویزیون اعتماد ندارند و به سینما می‌روند تا از جایگاه داستانی از اخبار جهان مطلع شوند.از طرفی مستند هر چقدر هم واقعی باشد اما در مجموع براساس دیدگاه شخصی سازنده شکل می‌گیرد.پس مستند زمانی جالب است که دیدگاه سازنده جالب باشد و این دیدگاه زمانی جالب است که بخواهد روی هوش مخاطب سرمایه‌گذاری کند و تمام اطلاعات مورد نیاز ذهن مخاطب را به او ندهد، ذهن مخاطب را به چالش بکشد.در واقع در اینجا ما با یک نقطه تضاد مواجه می‌شویم و آن این‌که مخاطب قرار است به سینما برود تا مستندی را از دیدگاه شخصی فیلم‌ساز ببیند اما آن مستند قرار است بیانگر یک واقعیت هم باشد.همه مردم و تمام دولت‌ها می‌دانند که رسانه‌ای به نام فیلم، توان ایجاد تغییر را دارد.»
مانی میرصادقی:یک تهیه‌کننده حرفه‌ای باید تمام جوانب مادی، فنی و حرفه‌ای کار را به عهده داشته‌باشد و در این ایران تعداد چنین تهیه‌کنندگانی شاید کمتر از انگشتان یک دست باشند
این نشست با صحبت‌های مانی میرصادقی مستندسازی که آثاری چون«جنوبگان»،«مرجان ۱ و ۲»، «حیات وحش ایران» و «نگین تتیس» را در کارنامه دارد،ادامه یافت. این کارگردان نکاتی را درباره شرایط مستندسازی در ایران مطرح کرد و مهم‌ترین مشکل سینمای مستند ایران را نبودن تهیه‌کننده حرفه‌ای دانست:« به نظر من آن چه امروز مهم‌ترین مشکل سینمای ایران به حساب می‌آید، نبودن تهیه‌کننده حرفه‌ای است و تهیه‌کننده‌ها در ایران فقط به فکر مسائل مالی یک پروژه هستند و از نظر فنی هیچ دخالتی ندارند، در حالی‌که یک تهیه‌کننده حرفه‌ای باید تمام جوانب مادی، فنی و حرفه‌ای کار را به عهده داشته‌باشد و در این ایران تعداد چنین تهیه‌کنندگانی شاید کمتر از انگشتان یک دست باشند.»
او سپس به تجربه خود در زمینه همکاری با نشنال جئوگرافیک اشاره داشت:« تجربه‌ای که در همکاری با نشنال جئوگرافیک داشتم کاملا متفاوت بود. چون قبل از شروع فیلم‌برداری کار از تمام جوانب توسط گروه تولیدی و تهیه‌کننده بررسی شده و تمام مشکلات احتمالی پیش‌بینی و برایشان راهکار اندیشیده شده‌بود.»
در ادامه همین بحث از اسپیچرز در خصوص تهیه‌کنندگی یک فیلم سینمایی سوال شد. او در پاسخ عنوان کرد:«به عنوان یک تهیه کننده وقتی فیلم‌سازها پیش من می‌آیند و کمک می‌خواهند به آن‌ها می‌گویم اگر جواب مثبت بدهم تازه مشقات شما شروع خواهد شد چون در این مرحله است که رویای ساخت فیلم از حالت انتزاعی خارج شده و به واقعیت تبدیل می‌شود، فیلم‌سازی سخت و پرمشقت است و کارگردان خوب کارگردانی است که در مواجهه با تمام این سختی‌ها در نهایت فیلمی را که خودش می‌خواهد، رقم بزند و براساس خواست تهیه‌کننده تغییری در آن ایجاد نکند. فیلم یک تولید هنری خیلی خاص است چون یک تولید تعاملی و جمعی است، افراد زیادی با هم کار می‌کنند، اما کارگردان باید افق دید خاصی داشته باشد.»
او سپس افزود:«یک کارگردان باید بداند شکست در فیلم خیلی عادی است اما موفقیت در فیلم‌سازی غیرعادی است.در حقیقت موفقیت واقعی در فیلم‌سازی وقتی اتفاق می‌افتد که بعد از شکست‌های متمادی در نهایت کارگردان به هویت و بیانی در کارگردانی برسد که مخاطب وقتی فیلم را می‌بیند آن را به عنوان شناسنامه معرف کارگردان بشناسد.»
نکته دیگری که در این نشست مطرح شد، به چگونگی جذب اسپانسر و سرمایه‌گذار برای فیلم اول اشاره داشت.اسپیچرز در این مورد توضیح داد:« شرایط ایران را نمی‌دانم اما در سوئیس شرایط برای فیلم‌سازان نوپا به این شکل است که خود قوانین شرایط حمایت را به وجود می‌آورند و به ویژه فیلم اولی‌ها و زنان به فیلم‌سازی تشویق می‌شوند. اما در نهایت به تمام فیلم‌سازان جوان توصیه می‌کنم که فیلم‌نامه خوبی داشته‌باشند، فیلم‌نامه خوب سرمایه گذار را نیز به دنبال می‌آورد.»
در ادامه این نشست اسپیچرز در پاسخ به سوالی پیرامون تهیه‌کنندگی و حضور تهیه‌کنندگانی که فقط بحث مالی فیلم را تأمین می‌کنند،توضیح داد:«اگر تهیه‌کننده را تنها کسی تعریف کنیم که بحث مالی پروژه را به عهده گرفته، باز هم کار مثبتی را انجام می‌دهد، چون در آن صورت فیلم‌ساز می‌تواند انرژی خود را روی ذات فیلم ساختن متمرکز کند و شاید تا مرحله‌ای بتواند کار دو نفر (تهیه کننده و کارگردان) را به تنهایی انجام داد اما از یک مرحله به بعد ظرفیت تکمیل می‌شود. وقتی به تاریخ هنر نگاه می‌کنیم همواره یک نفر بوده که استعداد داشته و ایده‌ها متعلق به او بوده و یک نفر دیگر در کنار آن شخص بوده که این استعداد را درک و آن را مدیریت کرده‌است. این همراهی موفقیت‌های بزرگی به همراه می‌آورد. فیلم‌سازی کاری احساسی و عاطفی است و اولویت من به عنوان یک تهیه‌کننده همراهی با کارگردان‌هایی است که در حال ساخت فیلم اول یا دوم خود هستند، گرچه ممکن است در طول حیات حرفه‌ای خود با آدم‌های زیادی سرو کار پیدا کنیم اما فقط یک یا دو نفر هستند که از اول حیات حرفه‌ای بتوان با آن‌ها قدم برداشت.»
تیری اسپیچرز:در سوئیس شرایط برای فیلم‌سازان نوپا به این شکل است که خود قوانین شرایط حمایت را به وجود می‌آورند و به ویژه فیلم اولی‌ها و زنان به فیلم‌سازی تشویق می‌شوند. اما در نهایت به تمام فیلم‌سازان جوان توصیه می‌کنم که فیلم‌نامه خوبی داشته‌باشند
کارگاه تولید فیلم هنری با طرح سوالی درباره نقش کارگردان در شکل‌گیری اندیشه فیلم و این‌که آیا فیلم فقط برای خود کارگردان است یا به مخاطب هم در این میان توجه می‌شود، ادامه یافت.این تهیه‌کننده با تاکید بر این نکته که:«کارگردانی را نمی‌شناسم که قبل از ساختن فیلم این سوال را در ذهن نداشته باشد»، عنوان کرد:«برای موفقیت کارگردان ابتدا باید خود را درجایگاه شخصیت‌های فیلم قرار دهد و از زاویه دید مخاطب به آن‌ها نگاه کند. این ماجرا اما از دیدگاه تهیه‌کننده متفاوت است. ما دو نوع تهیه کننده داریم، یکی که می‌گوید کاری با محتوا ندارم و فقط مسائل فنی و مالی بر عهده من است اما دیگری در نوشتن فیلم و محتوای فیلم‌نامه هم نقش دارد و با کارگردان بحث می‌کند و پیشنهاد می‌دهد. اما در کل وقتی فیلمی ساخته می‌شود آرزوی کارگردان و تهیه‌کننده هر دو این است که در سالنی پر از مخاطب نمایش داده شود. اگر یک بار فیلم‌سازی فیلمی بسازد که مخاطبش را آن گونه که می‌خواهد تحت تأثیر قرار دهد مسلماً به همان روند ادامه می‌دهد.»
در پایان این نشست سوالی هم درارتباط با تفاوت فیلم تجاری و هنری عنوان شد.تری اسپیچرز این سوال را خطرناک توصیف کرد و در پاسخ گفت:«بعد از اکران یک فیلم جلوی در سینما بروید و از مخاطب بپرسید این فیلم درباره چه بود اگر همه یک داستان را تعریف می‌کنند بدانید که یک فیلم تجاری بوده و یک لایه اما اگر هر کس برداشت خود را داشته باشد و داستان خود را تعریف کرد یعنی آن فیلم یک فیلم هنری بوده چون حتی در موفق‌ترین آثار، کارگردان فقط نیمی از فیلم را می‌سازد و نیم دیگر توسط مخاطب ساخته می‌شود. کارگردان کسی نیست که تمامی اطلاعات را به مخاطب ارائه بدهد. چالش کارگردان این است که چه مسائلی را به مخاطب منتقل نکند و برای آن پنجاه درصد دوم تماشاگر تصمیم بگیرد و آن را بسازد.»
سومین دوره هفته فیلم اروپایی با مشارکت گروه سینمایی «هنروتجربه» و اوینیک ایران (موسسات ملی فرهنگی اتحادیه اروپا) از ۱۸خرداد آغاز شده و تا ۲۷ خردادماه ادامه دارد. طی این هفته فیلم ۱۹ فیلم از ۱۹ کشور اروپایی به نمایش در می‌آید.
