هنروتجربه-کامبیز حضرتی: همزمان با شروع تابستان، شش فیلم کوتاه در قالب «اکران تیرگان» به نمایش درآمدند. مجموعه آثاری «اکران تیرگان» شامل فیلم‌های «دریای تلخ» ساخته فاطمه احمدی، «آگهی فروش» به کارگردانی قصیده گلمکانی، انیمیشن «داش‌آکل» ساخته هاجر مهرانی،«موج کوتاه» به کارگردانی محمد اسماعیلی، «سیاه سرفه» ساخته رضا توفیق‌جو و «روشویی» به کارگردانی جابر رمضانی است. «روشویی» فیلم کوتاهی است که موفق شده بار سنگین اتفاق ناگهانی خود را در بستر زمانی گسترده‌تر ازآنچه به صورتی کپسوله شده به مخاطب ارائه می‌شود، بگستراند. این کپسوله شدن نیز با اتخاذ ترفندهای هوشمندانه در سایر عناصر روایی و گرافیکال فیلم صورت گرفته است نه در قالب ایده‌ای مشخص، واحد و تک‌بعدی. «روشویی» از نمونه معدود فیلم‌های کوتاهی است که خودآگاهانه از عناصر مدیوم استفاده کرده است. از ظرف زمانی محدودش، از گریزگاه‌های موردنیاز برای بسط دادن این ظرف زمانی در طول و نه در عرض مدت زمان وقوع داستان، از تکنیک و عناصر زیبایی‌شناختی برآمده از تکنیک برای خلق اتمسفر موردنیازش و درنهایت از مساله‌ای اخلاقی/ انسانی در مرکز منظومه روایی فیلم تا مخاطب بتواند هر آنچه برای همراهی با داستان موردنیاز است را از مسیر جست‌وجو و دقت در اتفاق‌ها و عناصر دنبال کند. با جابر رمضانی درباره «روشویی» و اکران آن گفت‌وگو کردیم.
چه تجربیاتی را از سرگذراندید تا به «روشویی» رسیدید؟
فارغ‌التحصیل کارشناسی ادبیات نمایشی سوره تهران هستم و ایده این فیلم براساس لوکیشن شکل گرفت. فیلم را در زمستان ۹۳ ساختم. در آن سال‌ها هربار که به کارواش می‌رفتم، به این فکر می‌کردم که دلم می‌خواهد در اینجا یک فیلم بسازم. بعد به شست‌وشو و بعد هم به یک قصه تسویه حساب زنانه رسیدم که زمان قصه‌اش با زمان کارواش هماهنگ باشد. فیلم‌نامه را پوریا کاکاوند به همراه پیام سعیدی نوشتند.فیلم‌نامه که نهایی شد، به شیوه تئاتری ده روز آن‌را تمرین کردیم یک روز هم با آیفون ماکت فیلم را ثبت کردیم و بعد هم طی یک روز فیلم‌برداری را انجام دادیم. در پروسه ده روزه تمرین با بازیگرها از آن‌ها می‌خواستم با خلاقیت‌شان به موقعیت اضافه کنند.
فیلم کوتاه معمولا مخاطب انتخاب شده‌تری نسبت به بقیه آثار هنری دارد. معمولا افرادی که مربوط به این رشته هستند، به دیدن فیلم کوتاه می‌آیند مثل دانشجویان هنر، یا فیلم‌سازها. وقتی در سالن تماشاچی‌ها انتخاب شده هستند و از یک سطحی برخوردارند، ما می‌توانیم سطح بالاتری از گفت‌وگو را با مخاطب شکل بدهیم
گفتید ایده «روشویی« از کارواش رفتن‌های دوره دانشجویی‌تان با آقای پوریا کاکاوند می‌آید، این ایده چطور تبدیل شد به یک ایده زنانه؟
نقاط شروع می‌تواند چیز‌های مختلفی باشد، گاهی مثل «روشویی» یک مکان می‌تواند نقطه ایده‌پردازی باشد. به نظرم نقطه شروع خیلی مهم نیست از کجاست. اما گسترش و بسط ایده است که مهم است، به صورتی که ما برای گسترش ایده، دایره‌ای به شعاع محدودی می‌توانیم از نقطه شروع ترسیم کنیم، یک وقت‌هایی هم دوایر مختلفی با شعاع‌های مختلف. کاری که من معمولا انجام می‌دهم به خصوص در رابطه با روشویی این هست که سعی می‌کنم که از زوایای مختلف چند و چون ایده را بررسی بکنم، برای ما روشویی از لوکیشنش شروع شد اما به اتفاق‌های مختلفی برای آن مکان و همچنین پتانسیل‌های مفهومی‌اش فکر کردیم، برای دستگاه کارواش سعی کردیم به کانسپتی مثل شستشو یا غسل دیدن یا پاک کردن فکر کنیم. یک جمله‌ای هست روی سشوار بزرگ دستگاه که نوشته «لطفا ترمز نگیرید» این جمله در فیلم‌نامه نبود، اما در اجرا وقتی به آن جمله فکر کردیم، متوجه شدیم، چقدر جمله مناسبی است برای دیده شدن در انتهای کار. مواقعی هست که نشانه‌هایی به وجود می‌آید که چفت و بست ایده می‌شوند و این نشانه‌ها می‌گویند که راه را درست رفته‌اید. به نظرم در مرحله گسترش ایده‌ها باید بیشترین وقت را بگذاریم. من خودم وقت‌هایی که در مورد یک ایده‌ای هیجان زده می‌شوم، همان لحظه‌ای است که می‌ترسم و شک می‌کنم که این میزان از هیجان برای ایده‌ام می‌تواند خطرناک باشد از این نظر که من شیفته ایده شوم، چون دیگر اجازه پیدا نمی‌کنم که تخریبش بکنم و نواقص را ببینم.
خلاقیت در اجرا و ایده از نکاتی مثبت فیلم است. برای رسیدن به آن چه کردید؟
زمینه کارگردانی تئاترِ تجربی دارم، مدیوم فیلم کوتاه به دلیل پتانسیل‌هایی که دارد از ویژگی‌های جالبی برخوردار است. یکی از آن‌ها، مخاطب‌هایش است که مخاطب‌های انتخاب شده‌تری نسبت به بقیه آثار هنری دارد. معمولا افرادی که مربوط به این رشته هستند، به دیدن فیلم کوتاه می‌آیند مثل دانشجویان هنر، یا فیلم‌سازها. وقتی در سالن تماشاچی‌ها انتخاب شده هستند و از یک سطحی برخوردارند، ما می‌توانیم سطح بالاتری از گفت‌وگو را با مخاطب شکل بدهیم. در صورتی که در مدیوم‌های فیلم بلند یا تلویزیون یا تئاتر با مخاطبان عمومی‌تری در ارتباط هستیم.
اکران فیلم کوتاه در هنروتجربه سود دو طرفه دارد، هم برای فیلم‌سازها و هم برای مخاطبان. فیلم‌سازها می‌توانند با طیف گسترده‌تری از مخاطب‌ها در سراسر ایران روبه‌رو شوند و مخاطب‌ها هم می‌توانند با کیفیت بهتری به آثار دسترسی پیدا کنند
خیلی‌ها آن را کوتاه شده فیلم بلند می‌دانند نظر شما چه طور است؟
برای من فیلم کوتاه، هیچ وقت برشی از فیلم بلند یا تجربه آن چیزی که در فیلم بلند وجود دارد نیست. برای من این‌طوری است که ایده‌هایی وجود دارد مخصوص فیلم کوتاه. نزدیک‌ترین چیز به این مدیوم داستان کوتاه هست. این داستان‌ها نمی‌توانند رمان باشند و اساسا داستان کوتاه هستند. ما در هر پدیده هنری با گزاره پرکاربرد خلاقیت طرف هستیم، به نظرم در فیلم کوتاه از اهمیت بیشتری برخوردار هست. فیلم «روشویی» در جشنواره فیلم کوتاه تهران علاوه بر جایزه ویژه هیات داوران، برنده جایزه فیلم‌نامه به عنوان دستآورد هنری هم شد. مجید بزرگر در آن جشنواره توضیح داد که معمولا این جایزه را به جلوه‌های ویژه و جلوه‌های میدانی در فیلم‌‌ها می‌دهد. اما تصمیم گرفتند که جایزه را به یک فیلم‌نامه بدهند. به این دلیل که فیلم‌نامه را در فیلم کوتاه به عنوان دستآورد تلقی کرده‌اند. چون این فیلم کوتاه به لحاظ ایده نمی‌خواهد فیلم بلند باشد. مدت فیلم برابر با مدت زمان شستشوی یک دستگاه کارواش اتوماتیک است. از وقتی ماشین وارد دستگاه می‌شود قصه شروع می‌شود و زمانی که سشوار دستگاه روشن می‌شود، قصه به پایان می‌رسد.
اکران در هنر و تجربه را چطور دیدید؟
در کل اتفاق مثبتی است، چون می‌توانید تجربیات خودت را در گستره وسیع‌تری با مخاطب به اشتراک بگذارید و در عین حال با کیفیت مناسب‌تری روی پرده بزرگ و کیفیت صدای درست‌تری ببینید. این اتفاق سود دو طرفه دارد، هم برای فیلم‌سازها و هم برای مخاطبان. فیلم‌سازها می‌توانند با طیف گسترده‌تری از مخاطب‌ها در سراسر ایران روبه‌رو شوند و مخاطب‌ها هم می‌توانند با کیفیت بهتری به آثار دسترسی پیدا کنند. چون همیشه دیدن و پیدا کردن فیلم کوتاه سخت هست. معمولا به خاطر شرایط جشنواره به صورت عمومی منتشر نمی‌کنند و باید دوست یا آشنای آدم‌ها باشید تا آن‌ها بتوانند به تو اعتماد کنند. به طور کلی اکران عمومی فیلم کوتاه که از بهار پارسال شروع شد، بسیار اتفاق خوبی است.
عکس:یاسمن ظهورطلب
