هنر و تجربه – ترجمه مریم شاه‌پوری: هفتادوششمین جشنواره ونیز از دیشب با نمایش فیلم افتتاحیه این دوره یعنی «حقیقت» (هیروکازو کوریئدا) کارش را آغاز کرد؛ فیلمی که با تحسین عموم منتقدان روبه‌رو شده است.

کاترین دونوو، ژولیت بینوش و ایتن هاوک در این فیلم بازی می‌کنند که همچنین یکی از فیلم‌های بخش مسابقه بین‌الملل این دوره جشنواره است که شانس دریافت جایزه شیر طلایی را دارند.کوریئدا، دونوو و بینوش و لودیوین سانیه دیگر بازیگر فیلم در مراسم فرش قرمز اولین نمایش جهانی فیلم شرکت کردند.

کوریئدا که در ۲۰۱۸ با فیلم «دله‌دزدها» برنده نخل طلایی هفتاد و یکمین جشنواره فیلم کن شد، اولین بار در ۱۹۹۵ با فیلم “Maborosi” در بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره ونیز حضور داشت.

اما   زمان اعلام آثار حاضر در این دوره جشنواره ، فقط چند فیلم در کانون توجه و بحث‌های مختلف به‌خصوص فرامتنی قرار گرفتند که از آن میان می‌توان به فیلم جدید رومن پولانسکی و دو فیلمی اشاره کرد که کارگردانان آن‌ها زن هستند و در میان بیست فیلم مسابقه اصلی قرار گرفته‌اند. در واقع ونیز نه‌فقط موقعیتی را برای گفتن از جنبش «من هم» فراهم کرده بلکه با انتخاب دو اثر از فیلم‌سازان زن در بخش اصلی، بحث درباره نابرابری جنسی در صنعت فیلم‌سازی را هم گرم کرده است.

به گزارش «ددلاین» در نشست خبری روز گذشته جشنواره ونیز، بحث با این سؤال آغاز شد که جدیدترین فیلم پولانسکی با عنوان «افسر و جاسوس» در حالی برای بخش مسابقه انتخاب شده که کارگردانش سال‌هاست محکوم شده و ازمجازات  زندان فرار کرده و در اروپا زندگی می‌کند. دبیر جشنواره ونیز، آلبرتو باربرا، طبق معمول  از پولانسکی با تأکید بر هنر او دفاع کرد : «تاریخ هنر پر از هنرمندانی است که جنایت‌هایی با ماهیت‌های متفاوت مرتکب شده‌اند ولی ما هنوز آثار هنری‌شان را تحسین می‌کنیم. همین موضوع درباره پولانسکی هم صدق می‌کند و به نظرم او یکی از آخرین اساتیدی است که همچنان در سینمای اروپا فعالیت می‌کند.»

این حرف‌ها باعث شد رییس هیأت داوران این دوره از جشنواره ونیز، لوکرِسیا مارتِل (که یکی از معدود فیلم‌سازان زنی است که در چند جشنواره مهم از جمله کن، برلین و ساندنس درخشیده است) اظهار نظری کند که گویای احساسات پیچیده‌اش در این مورد است: «من هنر و هنرمند را جدا از هم نمی‌بینم؛ و فکر می‌کنم جنبه‌های مهم اثر در هنرمند پدیدار می‌شوند. من درباره کسی که مرتکب چنین جنایتی می‌شود و محکوم می‌شود… نمی‌توانم قضاوت کنم چون انتخاب رویکرد درست در مواجهه با چنین آدم‌هایی دشوار است اما این مسائل بخشی از گفتمان این زمانه‌اند.»

کاترین دونوو و ژولیت بینوش پیش از نمایش « حقیقت»

مارتل در ادامه صحبت‌هایش افزود: «من به پولانسکی تبریک نمی‌گویم اما مشکلی هم با حضور فیلمش در این رویداد ندارم و بدون تعصب و هر گونه نگاه منفی با آن مواجه خواهم شد. به عبارت دیگر، ما باید دیالوگ‌مان با او را پیش ببریم و فکر می‌کنم این‌جا بهترین جای ممکن برای پرداختن به چنین مسائل و بحث‌هایی است.» وی درباره نابرابری جنسیتی هم بر این باور است که راهی بهتر از بحث و گفت‌وگو در چنین رویدادهای سینمایی مهمی وجود ندارد و به این وسیله شاید بشود صنعت فیلم‌سازی را وادار کرد که متفاوت بیاندیشد و فیلم‌های ساخت زنان را بیش‌تر مورد توجه قرار دهد.

البته باربرا طبق معمول با نابرابری جنسیتی در ونیز هم مخالفت کرد و گفت که تعصب و پیش‌داوری واقعی در جای دیگری صورت می‌گیرد. او در این خصوص به وضعیت مدارس سینمایی و قلمروی سرمایه‌گذاری بر تولید آثار سینمایی اشاره داشت: «اگر جشنواره‌ای سهمیه‌ای شود، بی‌تردید کیفیتش تحت تأثیر قرار می‌گیرد.» در این‌جا مارتل ادعای او را رد کرد و پرسید: «اگر مجبور بودیم که به نسبت پنجاه‌پنجاه فیلم‌های کارگردانان زن و مرد را به نمایش بگذاریم، آن وقت مطمئن بودید که جشنواره بی‌کیفیت می‌شد؟» که باربرا پاسخ داد: «اگر من این قدر فیلم خوب از فیلم‌سازان زن می‌دیدم، انتخاب‌شان می‌کردم و نیازی به سهمیه‌بندی هم نبود. من تلاش خودم را کرده‌ام.»

به هر حال، این بحث داغ سال‌های اخیر در صنعت فیلم‌سازی، امسال در جشنواره ونیز هم به سرانجامی نخواهد رسید؛ اما دست‌کم رییس داوران بخش مسابقه، پذیرای بحث درباره نابرابری است و همین موضوع می‌تواند در حد خودش این بحث را جلو ببرد تا شاید در آینده‌ای نزدیک شرایط بهتری بر صنعت فیلم‌سازی حاکم شود و فیلم‌سازان زن مستعد هم بهتر دیده شوند.

• پلی‌لیست