هنروتجربه-مرسده محمدی: پردیس سینمایی سیتی سنتر اصفهان عصر شنبه ۲۰ مهر ماه میزبان نمایش مستند «بهارستان خانه ملت» بود. بعد از نمایش این فیلم جلسه نقد و بررسی آن برگزار شد که اجرای این جلسه را سید مهدی سجادزاده برعهده داشت. در این نشست بابک بهداد کارگردان فیلم و سعید محصصی منتقدحضور داشتند.

نشست را سعید محصصی با مطرح کردن اهمیت این مستند آغاز کرد و گفت:«این فیلم به لحاظ موضوع و ساختار و وقتی که برای ساختش گذاشته شده، دارای اهمیت است. به لحاظ خاطراتی، میدان بهارستان یکی از پرخاطره‌ترین میادین ایران است. زبان فیلم نیز به نوبه خود ارزش بالایی دارد».

در ادامه بابک بهداد از حضورش در اصفهان و نمایش فیلمش در این شهر اظهار خوشحالی کرد و درباره زمان ساخت فیلمش توضیح داد:«ساختن این فیلم شش سال طول کشید و دو سال و نیم زمان برای تحقیق و پژوهش صرف شد و یک سال هم در گیر نوشتن فیلم‌نامه بودیم و سه سال هم پیدا کردن آرشیو به طول انجامید. تقریبا ۶۰ درصد فیلم‌ها و عکس‌هایی که شما در این فیلم ‌می‌بینید، برای اولین بار است که دیده می‌شود. بیشتر فیلم‌هایی که ‌می‌بینید از فیلم‌های ۱۶ و ۳۵ میلی‌متری کپی شده است، بخشی از این فیلم‌ها را از شبکه‌های خارجی خریداری کرده‌ام. عکس‌ها را هم از هرجا که تصور کنید،گرفته ام‌ از موزه گلستان تا آرشیوهای شخصی».

این کارگردان هم‌چنین به نبود آرشیو اساسی و خوب در ایران اشاره داشت:«ما فقط یک فیلم‌خانه ملی ایران را داریم. همین و بس. من خیلی انرژی گذاشتم برای پیدا کردن عکس‌ها و فیلم چون این فیلم با آرشیو عکس و فیلم جلو ‌می‌رفت. ساعت‌ها فیلم‌های آرشیوی را پشت موویلا می‌دیدم که برخی به دلیل عدم نگهداری درست کیفیت خوبی نداشتند، بعد آن‌ها را انتخاب ‌می‌کردم و ‌می‌آوردم بنیاد فارابی تا آن‌ها را به نسخه امروزی تبدیل کنم که خودش پروسه زمان بر و سختی بود. بعد باید اصلاح رنگ و نور ‌می‌کردم. صحنه‌های آخر را از شبکه‌های خارجی گرفتم که قیمت‌های خیلی بالایی داشتند اما من با دادن بعضی از راش‌هایم درباره کویر و ایران آن‌ها را گرفتم. در مورد عکس هم موضوع بر همین روال  است، عکس با کیفیت خوب در ایران خیلی کم است. شما باید بروید به کاخ گلستان تا بتوانید عکس‌های خوبی پیدا کنید آن‌ها را هم به هر کسی نمی‌دهند.من از گنجینه مجلس و آرشیوهای شخصی هم استفاده کردم. خیلی از این عکس‌ها کمیاب است مثل عکس تیرخوردن ستارخان یا کودکی احمدشاه. بعد از پیدا کردن عکس‌ها خیلی دوست داشتم یک کار متفاوتی انجام دهم. در این بین با عکسی برخورد کردم که متعلق به اواخر قاجار اوایل پهلوی بود با دست رنگ شده بود فکر کردم این ایده خوبی است که در کنار ترمیم عکس‌ها آن‌ها را رنگ کنم. احساس کردم با این کار مخاطب به روایت و قصه نزدیک‌تر ‌می‌شود».

در ادامه بابک بهداد با اشاره به بودجه‌های میلیاردی که به برخی فیلم‌ها داده ‌می‌شوند در مورد تهیه فیلم خودش گفت:«کل بودجه برای این فیلم ۳۰ میلیون تومان بود.من اگر جوایزی نمی‌گرفتم، واقعا ضرر ‌می‌کردم چرا که شش سال از عمرم را برای ساخت این فیلم گذاشتم».

بابک بهداد با اشاره به فیلم‌نامه ۱۵۰ صفحه‌ای این مستند درباره تبدیل آن به فیلم توضیح داد:«متنی که شما روی فیلم ‌می‌بینید ۳۰ صفحه است اما فیلم‌نامه ۱۵۰ صفحه بود.پس مجبور بودم خیلی از نکات مطرح فیلم را حذف کنم. سفارش فیلم ۴۲ دقیقه بود اما نسخه‌ای که شما دیدید ۷۵ دقیقه است.در صحنه‌هایی با سلیقه خودم از جاهایی به جای دیگر ‌می‌پریدم و برای همین است که اواخر فیلم ریتم تند ‌می‌شود. بیشتر ‌می‌خواستم نشان دهم در یک جغرافیا چه اتفاقات مهمی‌ در حال رخ دادن است که در سرنوشت این مردم اهمیت دارد».

در بخش دیگری از این نشست، سعید محصصی از اهمیت مکان در این مستند گفت:«این فیلم وحدت مکان را رعایت ‌می‌کند. خیلی اتفاقات در سراسر کشور افتاده اما مهم این است که در این میدان چه اتفاقاتی رخ داده و مقوله مشروطیت با این میدان چه رابطه‌ای داشته است. از این دیدگاه این فیلم یک مستند شهری است. اما مقوله تاریخی مشروطیت آن‌چنان قوی است که همه چیز را زیر سلطه خودش ‌می‌گیرد».

بابک بهداد هم در این ارتباط توضیح داد:«فیلم من فقط در مورد میدان بهارستان نیست، درباره منطقه بهارستان است. آخرفیلم بیشتر به صحنه‌های درگیری دوران انقلاب در خیابان‌های اطراف بهارستان اختصاص دارد. تظاهراتی که برای ماندن بختیار انجام شد یا تجمع پشت میدان بهارستان زمان ورود امام  و صحبت‌های بازرگان. پس سعی کردم از محوطه بهارستان استفاده کنم. تا انقلاب جلو آمدم در صحنه‌هایی هم از نریشن استفاده کردم و بعد ده دقیقه آخر را بدون نریشن گذاشتم تا زیاده گویی نشود.سعی من نشان دادن یک جغرافیای مهم است. ‌می‌خواهم نشان دهم در یک جغرافیا چه اتفاقات مهم تاریخی افتاده است حتی اگر در حد ورق زدن باشد. فیلم من در مورد مشروطیت نیست درباره محوطه بهارستان است. دلم نمی‌خواست به بخش بعد از انقلاب ورود کنم».

در این مستند از صدای مستندسازان نام آشنا به عنوان گویندگان شخصیت‌های فیلم استفاده شده‌است .بابک بهداد در مورد چرایی این کار گفت:«ایده جالبی که در این فیلم به ذهنم رسید این بود که  ۲۷ نفر ازبهترین مستند سازان ایران را دعوت کردیم تا در این فیلم به جای شخصیت‌ها صحبت کنند. هیچ یک از این صداهایی که ‌می‌شنوید دوبلور نیستند از آقای اصلانی که نقش آیت الله کاشانی را دارد تا آقای مختاری، ورهرام، هوشنگ آزادی ور، محمدآفریده و ارد عطار پور، پدرام اکبری و …. این بخش برای من خیلی لذت بخش بود که فیلم‌نامه را ‌می‌دادم این دوستان ‌می‌خواندند و با آن‌ها در موردش صحبت ‌می‌کردم مثلا من دو روز با پدرام صحبت کردم در مورد مصدق که ‌می‌خواست یک خط به جای او صحبت کند».

سعید محصصی هم درباره استفاده از صدای مستندسازان در فیلم عنوان کرد:«بابک بهداد با استفاده از صدای چند نسل از مستند سازان ایرانی، درواقع سند حیات بعد از فیلم مستندش را امضا کرده است و همه این‌ها جایگاه خودشان را در این فیلم به گونه‌ای تثبیت ‌می‌کنند. در واقع بعد از ساخته شدن فیلم، کل سینمای مستند ایران با حضور صوتی فیلم‌سازان مستند خودش را به این فیلم و به گفتمانی که این فیلم در مورد هویت ملی ما مطرح ‌می‌کند، وصل ‌می‌کنند».

در بخش دیگری از این نشست بابک بهداد در مورد تکنیک رنگ آمیزی عکس‌های موجود در فیلمش توضیح داد:«ما روی عکس‌هایی که در اواخر دوره احمد شاه و اوایل دوره پهلوی اول رنگ آمیزی ‌می‌شد، مطالعه کردیم و به یک نتایجی رسیدیم. مثلا این آبی که برای رنگ آمیزی عکس‌ها استفاده کرده‌ایم همان آبی است که در آن عکس‌ها استفاده ‌می‌شده، سبز و قهوه‌ای هم همین طور و در فتوشاپ این کار را کرده ایم. بعضی از تصاویر را هم کشیدیم و ترسیم کردیم، در شرایطی که هیچ سندی از آن در دست نبود».

در ادامه این نشست محصصی با اشاره به این‌ نکته که فیلم مرتب در اوج اتفاق ‌می‌افتد و هیچ استراحتی به بیننده نمی‌دهد تا بتواند این حجم اطلاعات را هضم کند، از بابک بهداد خواست در این باره توضیح دهد. بهداد در پاسخ گفت:« از سکوت برای این فاصله گذاری‌ها استفاده نکردم اما سعی کردم لحظات بامزه‌ای را طراحی کنم تا بیننده کمتر اذیت شود. اما حقیقت این است که تاریخ پرگو است».

در بخش پایانی این نشست بابک بهداد در مورد تحقیق فیلمش هم نکاتی را عنوان کرد:« برای این فیلم از پژوهش تطبیقی استفاده کردم، یعنی وقتی در تحقیقات به نکته‌ای بر‌می‌خوردم،آن نکته باید توسط یک محقق دیگر تأیید ‌می‌شد. جناب آقای دکتر ترکمان نیز بر تحقیقات کل پروژه نظارت ‌می‌کردند. بعد از نوشتن فیلم‌نامه هم ایشان نظر ‌می‌دادند که فقط در یک مورد نظرشان فرق داشت. همان قسمتی بود که زنان اسلحه ‌می‌کشیدند و ایشان تاکید داشتن تعداد زنان سیصد نفر نبوده اما در یک کتابی به این تعداد اشاره شده بود. تمام مسائلی که در فیلمم آوردم، تحقیق شده است».

در پایان بابک بهداد از فیلم آینده‌اش که در مورد تاریخ بندرانزلی است،خبر داد و عنوان کرد که این فیلم در مراحل تحقیق است.