هنروتجربه-سحر آزاد:«کلاف» اولین ساخته ملیحه غلام‌زاده برنده تندیس بهترین کارگردانی فیلم پویانمایی، بهترین موسیقی فیلم و تندیس هنروتجربه در سی و ششمین جشنواره فیلم کوتاه تهران شد. کارگردان این فیلم که برنده جوایز دیگر داخلی و خارجی شده، معتقد است بااینکه جایگاه انیمیشن‌های ایرانی در دنیا خوب است اما این آثار را در داخل کشور دستکم می‌گیرند و مشکل عمده فیلم‌سازان این حوزه پیداکردن سرمایه‌گذار است. به بهانه دریافت تندیس هنروتجربه با او صحبت کردیم.
«کلاف» درباره مهاجرت انسان‌ها به دنبال جنگ است. چطور این ایده را برای اولین کارتان انتخاب کردید؟
«کلاف» پروژه پایان‌نامه کارشناسی ارشدم بود. ایده ابتدایی آن از خواب یکی از دوستانم بیرون آمد اما نتیجه نهایی تقریبا هیچ شباهتی به آن خواب ندارد. اصالت من مربوط به استهبان در نزدیکی شیراز است. آنجا انجیرستان‌های معروفی دارد که گفته می‌شود مهم‌ترین انجیرستان‌های دیم دنیاست. یک آبشار مصنوعی هم دارد. یکی از دوستانم که دوستدار محیط زیست است، گفت خوابی دیده که من برای او مانتویی دوخته‌ام و نقش‌های روی مانتو تصاویر مناظر و المان‌های شهر بوده است مثل سرو «ننه و بچه» که یک سرو قدیمی است یا آبشار مضنوعی و انجیرستان‌ها. او دوست داشت آن مانتو را بدوزد و قرار شد من هم در چاپ طرح‌ها به او کمک کنم. البته هیچ‌وقت این اتفاق نیفتاد. بااین‌حال تصویری که دوستم از این خواب ارائه کرد، خیلی خوشایندم بود و یک گوشه آن‌را یادداشت کردم. وقتی در مقطع ارشد دنبال موضوعی برای پایان‌نامه بودم، به سراغ یادداشت‌هایم رفتم که از میان آن‌ها این موضوع خیلی برایم جالب بود. ازآنجاکه برای ادامه تحصیل به تهران مهاجرت کرده بودم، ایده و کلیت مهاجرت هم در ذهنم شکل گرفت و در نهایت طی نوشتن فیلم‌نامه به موضوع کنونی رسیدم. در کل «کلاف» قصه مهاجرانی را روایت می‌کند که در اثر جنگ ناچار می‌شوند، همه متعلقات خود را رها کنند.
خودتان می‌خواستید در فیلم به زمان و مکان خاصی اشاره نشود؟
مخصوصا می‌خواستم این فیلم زمان و جغرافیا نداشته باشد و به هیچ منطقه خاصی اشاره نکردم منتهی وقتی می‌خواستم فیلم را شروع کنم چون مساله مهاجرت برایم دغدغه بود و از آن‌طرف اوج جنگ‌های سوریه بود، باعث شد مهاجرت ناشی از جنگ برایم پررنگ‌تر شود.
مشکل عمده انیمیشن در ایران سرمایه‌گذاری است اما هنروتجربه با حمایت‌هایی که انجام داده به خصوص قراردادن انیمیشن در بسته فیلم‌های کوتاه، باعث می‌شود بحث مادی انیمیشن مطرح شود و کارگردان‌های انیمیشن بتوانند به فروش و درآمد کارهایشان فکر کنند و شاید به مرور سرمایه‌گذارها راحت‌تر این کار را انجام دهند
پروسه ساخت آن چقدر زمان برد؟
از ایده تا اجرا نزدیک به دو سال طول کشید اما چون بخش تولید را خودم انجام دادم، هشت ماه کار شبانه روزی زمان برد. 
این فیلم به جز جشنواره‌های داخلی در جشنوار‌های خارجی هم حضور داشته است. بازخوردها چطور بود؟
«کلاف» تا الان در بیش از ۶۴ جشنواره شرکت کرده است که از این تعداد حدود ۵۰ جشنواره در خارج از ایران بوده‌اند و از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به نامزدی در جشنواره سیاتل آمریکا یا کسب جایزه بزرگ آمریکا اشاره کرد. به طورکلی این فیلم ۲۲ جایزه گرفته که در این میان ۱۰ جایزه داخلی و ۱۲ جایزه بین‌المللی بوده است. از میان جشنواره‌های خارجی که این فیلم حضور داشته است، در جشنواره صوفیه بلغارستان شرکت کردم و از طریق ای‌میل (پست الکترونیک) با جشنواره‌های دیگر در تماس بودم. برخی به من می‌گفتند چون ما در خاورمیانه زندگی می‌کنیم، ممکن است موضوع مهاجرت برایمان مهم و تاثیرگذار باشد و در کشورهای دیگر این مساله برایشان ملموس نباشد اما جالب است در بازخوردهایی که داشتم متوجه شدم ضمن اینکه هر کسی تحلیل خود را دارد اما در نهایت بیشتر تحلیل‌ها، مطابق با همان مفهومی هستند که در ذهم بوده است یعنی حس تعلق به وطن یا سختی رهاکردن یک زندگی. خوشبختانه تماشاگران خارجی هم توانسته‌اند با فیلم همذات پنداری کنند و فکر نمی‌کردم تا این اندازه چنین موضوعی برایشان قابل لمس باشد.
فکر می‌کنید دریافت تندیس هنروتجربه چقدر روی کار شما یا دیگران تاثیرگذار باشد؟
جشنواره فیلم کوتاه تهران از قبل نامزدها را اعلام نکرده بود. معمولا در جشنواره‌های دیگر اگر نامزدها را از قبل اعلام نکنند، با کسانی که جز برندگان انتخاب شده‌اند تماس می‌گیرند تا در اختتامیه حضور داشته باشند اما از قبل با من تماسی گرفته نشد که در برنامه حضور داشته باشم به همین دلیل وقتی نامم برای دریافت جایزه اعلام شد، خیلی شگفت‌زده شدم. وقتی هم که قرار بود جوایز هنروتجربه اعلام شود، با خودم گفتم احتمال اینکه یک انیمیشن جایزه ببرد، خیلی کم است اما وقتی نامم برده شد، خیلی متعحب شدم. هنروتجربه برایم خیلی باارزش است چون فیلم‌هایی که در هنروتجربه اکران می‌شود خیلی متفاوت و خاص هستند و خیلی از فیلم‌های هنروتجربه درعین حال که قواعد معمول را می‌شکنند، بیشترین حد تاثیرگذاری را دارند و می‌توانند حرفشان را بزنند به همین دلیل سطح هنروتجربه ورای سطح سینمای ایران است و یکی از مهم‌ترین دستاوردهای من گرفتن جایزه از هنروتجربه است.
انیمیشن «روباه» هم سال گذشته تندیس هنروتجربه را از جشنواره فیلم کوتاه تهران دریافت کرده بود. توجه به انیمیشن در چنین جشنواره‌هایی و اعطای تندیس به آن‌ها چقدر در دیده شدن انیمیشن کمک می‌کند؟
خیلی موثر است. یکی از گلایه‌های اساسی ما انیماتورها نسبت به سینما این است که انیمیشن را دستکم می‌گیرند مثلا در سانس‌های جشنواره فیلم کوتاه تهران، بسته انیمیشن‌ها جدا ارائه می‌شود و همین باعث می‌شود خیلی‌ها این بسته را نببیند درحالی که در اولین روز بلیت‌فروشی جشنواره، بسته فیلم‌های داستانی فروش رفت. خیلی‌ها هم می‌گویند انیمیشن‌های ایران که مهم نیست پس اهمیتی به دیدن آن نمی‌دهند. سال‌هاست که می‌گوییم همه آثار چه داستانی، چه مستند و چه انیمیشن باید کنار هم دیده شوند اما فعلا ترتیب اثری داده نشده است. بااین‌حال براساس بازخوردهایی که در طول جشنواره گرفتیم، خیلی‌ها می‌گفتند فیلم‌های داستانی برخلاف سال‌های قبل ضعیف بودند و انیمیشن پیشرفت زیادی کرده است. حتی خیلی از عوامل فیلم‌های داستانی و مستند با من تماس گرفتند و نظرشان را درباره فیلم گفتند. فکر نمی‌کردم از فیلم این‌همه استقبال کنند. بنابراین خیلی حرکت خوب و مهمی است که موسسه هنروتجربه از انیمیشن حمایت می‌کند چون تاثیرگذاری آن در ایران بیشتر می‌شود و از هنروتجربه ممنونم.
با توجه به اینکه گفتید انیمیشن‌های ایرانی نادیده گرفته می‌شود، جایگاه آثار ما در دنیا کجاست؟
در دنیا جایگاه خوبی داریم. به طور کلی آمار مدونی نداریم که آمار حضور فیلم‌ها در جشنواره‌ها مشخص باشد اما انیمیشن‌های خوب ایرانی در جشنواره‌های مختلف دنیا درحال نمایش هستند و جایزه‌های بزرگ می‌گیرند که خیلی ارزشمند است. یکی از مشکلاتی که انیمیشن‌های ایرانی چه بلند چه کوتاه دارند، این است که سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده‌های کمی دارند به خصوص انیمیشن‌های بلند و به همین دلیل برای اینکه بخواهند بودجه بگیرند، مجبورند به سراغ سازمان‌هایی بروند که آن‌ها هم می‌خواهند سیاست‌ها و نگاه خود را وارد کار کنند که همین باعث می‌شود، فیلم‌نامه‌هایی انتخاب شود که در راستای سیاست آن ارگان است. فیلم‌سازهای مستقل نیز در این میان جایگاهی ندارند. در واقع مشکل عمده، سرمایه‌گذاری است اما هنروتجربه با حمایت‌هایی که انجام داده به خصوص قراردادن انیمیشن در بسته فیلم‌های کوتاه، باعث می‌شود بحث مادی انیمیشن مطرح شود و کارگردان‌های انیمیشن بتوانند به فروش و درآمد کارهایشان فکر کنند و شاید به مرور سرمایه‌گذارها راحت‌تر این کار را انجام دهند.
