نشست فیلم «بی‌صدا حلزون»
بهرنگ دزفولی‌زاده:هدفم درک بیشتر افراد ناشنوا در جامعه بود/ هانیه توسلی:باید با زبان ناشنوایان آشنا می‌شدم
هنروتجربه:بهرنگ دزفولی‌زاده کارگردان فیلم «بی‌صدا حلزون» در نشست خبری این فیلم در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر با دفاع از موضوع فیلم خود گفت:« ساختار و قصه فیلم این را می‌طلبید که با ریتمی آرام به این مساله نگاه کنیم زیرا به افراد ناشنوا باید فرصتی برای دیده‌شدن می‌دادیم.»
پنجمین نشست خبری سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر که در عصر روز یکشنبه ۱۳ بهمن در پردیس سینمایی ملت برگزار شد به فیلم «بی صدا حلزون» به کارگردانی بهرنگ دزفولی‌زاده اختصاص داشت.
در این نشست که با اجرای منصور ضابطیان و حضور سحر عصر آزاد به عنوان منتقد برگزار شدکارگردان، مرتضی شایسته(تهیه‌کننده)، محمدرضا رهگذر (نویسنده)، هانیه توسلی، علیرضا جلالی‌تبار، مجتبی شکری (بازیگران)، رضا شبیری زنجانی(آهنگساز)، افسانه صمدزاده (طراح صحنه و لباس)، محمدرضا جان‌پناه (فیلمبردار)، امین انتشاری (جلوه‌های ویژه بصری)، در حالی برگزار شد که دو رابط ناشنوا صحبت‌های شرکت کنندگان در جلسه را به زبان اشاره تکرار می‌کردند. این نخستین باری است که در جشنواره فیلم فجر در یک نشست خبری ناشنوایان نیز رابط داشتند. حضور مجتبی شکری کودک ناشنوایی که در فیلم بازی می‌کرد نیز یکی دیگر از نکات این نشست بود.
در ابتدای این نشست سحر عصرآزاد منتقد با اشاره به مضمون فیلم گفت:« رویکرد بهرنگ درفولی‌زاده برایم بسیار اهمیت داشت او به سراغ قشری رفته که کمتر در سینما به آن پرداخته شده است، به ویژه اینکه مسأله فیلم محدود به جمیعت ناشنوایان نمی‌شود بلکه در زیر لایه به مسایلی که بشر امروز درگیرش است، می‌پردازد».به اعتقاد عصر آزاد:«سینمای ایران به تنوع مضمون و کاراکترهای نمایشی نیاز دارد، این فیلم از آن آثار خوبی است که باید به آن فرصت دیده شدن داد تا بیشتر به این موضوعات پرداخته شود».
یکی از سئوال‌های مطرح شده در این نشست ساخت فیلمی درباره ناشنوایان با موضوع مشکلات آن‌ها با حضور بازیگران حرفه‌ای بود. با توجه به این که مهمترین تجربه فیلم‌سازی درباره ناشنوایان حدود ۳۰ سال پیش با حضور بازیگران ناشنوا بود این سئوال مطرح بود که حضور بازیگر شنوا به جای بازیگر ناشنوا تصمیم درستی بود؟ بهرنگ دزفولی‌زاده کارگردان فیلم تاکید کرد که قصدش برای ساخت فیلم آشنا کردن جامعه با مشکلات افراد ناشنوا و کم شنوا بوده است:«از اول قصدم این بود فیلمی در این ارتباط بسازم، چون فقط در هفته‌های خاصی به ناشنوایان پرداخته می‌شود. در انتخاب بازیگران هم برایم مهم بود از بازیگرانی استفاده کنم که تکلفیشان با زبان بدنشان مشخص باشد.از طرف دیگر می‌خواستم این فیلم اکران عمومی داشته باشد تا مردم با ناشنوایان ارتباط بهتری داشته باشند و در این راه از بازیگر حرفه‌ای برای بیشتر دیده شدن استفاده کردم».
دزفولی‌زاده صداهای زمینه فیلم را که یکی از خبرنگاران آلودگی صوتی دانسته بود را بخشی از جهان فیلم دانست:« می‌خواستم افراد شنوا متوجه شوند ناشنوایان چه مشکلاتی در شنیدن دارد. شاید از این راه بیشتر آن‌ها را درک کنیم».
او چندین بار در این نشست تاکید کرد که پروسه انتخاب بازیگر چهار ماه طول کشید تا بازیگرانی انتخاب شوند که به لحاظ توانایی بتوانند نقش‌هایشان را بازی کنند:« فکر می‌کنم خانم توسلی و سایر بازیگران این فیلم از جسورترین بازیگرانی بودند که با قبول این نقش زبان اشاره را هم آموختند و توانستند آن را بازی کنند.»
او در بخش دیگری از نشست گفت:«در سینمای ایران انتخاب بازیگر بسیار مهم است. در این فیلم انتخاب بازیگر چهار ماه طول کشید زیرا می‌خواستیم از کسی استفاده کنیم که بتواند از عهده بازی در این فیلم بربیاید. صدای هانیه توسلی زیر است و بیننده را نمی‌ترساند، صدای او باعث ناراحتی مخاطبان نمی‌شود و می‌توانند با این کاراکتر همراه شوند.»
هانیه توسلی بازیگر نقش اول زن فیلم هم در پاسخ به سئوالی که پذیرفتن این نقش را می‌توانست هم به عنوان فرصت و هم تهدید برای او و فعالیت حرفه‌ای‌اش باشد گفت که این نقش را تهدید یا فرصت نمی‌داند:«اولین مسئله‌ای که درباره این نقش وجود داشت این بود که باید همزمان هم با زبان ناشنوایان آشنا شوم و هم روی حرف زدنم به عنوان یک نیمه شنوا آمادگی پیدا کنم. رسیدن به این مهم نیاز به تمرین زیادی داشت و حدود دوماه قبل از فیلمبرداری تمرین کردم».
توسلی بخشی از تمرین‌هایی که با افراد ناشنوا و کم شنوا داشت را توضیح داد و گفت که در چند ماهی که برای این نقش آماده می‌شد تلاش کرد که با افراد کم شنوا و ناشنوا همراه شود و ساعت‌ها با هر کدام از این‌ها زندگی کند و حتی صدایشان را ضبط کند تا بتواند صدا را شبیه آن‌ها داشته باشد:« در حین فیلمبرداری من با این عزیزان همزیستی داشتم و در جمعی بودم که تعدادی شنوا و ناشنوا حضور داشتند. چیزی که برایم‌جای تعجب داشت این بود که بسیاری از خانواده‌های ناشنوا علاقه ندارند فرزندشان کاشت حلزونی داشته باشند».
مرتضی شایسته تهیه‌کننده «بی‌صدا حلزون» در پاسخ به سئوالی درباره فعالیت کم هدایت فیلم و او در این سالها با اشاره با تاکید بر این که کم‌کار نبوده‌اند، توضیح داد:« در ابتدای دهه ۹۰ فعالیت کمتری داشتم اما از سال ۹۶،تا ۹۸ پنج فیلم تمام کردم و در حال حاضر به دنبال کارهای جدید هستم.»
محمدرضا رهگذر نویسنده فیلمنامه هم ایده قتل برای انجام عمل کودک را یک ترفند دراماتیک دانست:« ما به ایده‌ها فکر می‌کنیم و در نهایت باید به داستان منسجمی برسیم. فکر می‌کنم این گزندگی قتل و استفاده از دیه برای عمل باید احساس می‌شد تا بفهمیم عمل حلزون ارزشش را داشته است یا نه؟ ».
دزفولی‌زاده در بخش دیگری از این نشست در پاسخ به این سئوال که قصدی برای تبلیغ کاشت حلزونی داشته یا خیر گفت که فیلمش بیشتر جنبه آشنایی مردم با مقوله کم شنوایی و ناشنوایی دارد:« می‌خواستم اطلاعاتی درباره ناشنوایان و اینکه آیا این عمل را انجام دهند یا خیر را مطرح کنم. من هیچ گونه تبلیغی برای این عمل نکرده‌ام. بلکه تلاشم برای درک بیشتر افراد ناشنوا در جامعه بود. کاشت حلزون بخشی از فیلمنامه بود و اصلا قصد تبلیغ نداشتم، قصه باعث شد به این موضوع بپردازم. کاشت حلزون از دی سال ۷۱ وارد ایران شد. باورهای ناشنوایان درباره کاشت حلزون تغییر کرده اما باور برخی به روز نیست. من حتی در کلاس‌های گفتار درمانی شرکت کردم و برخی سکانس‌ها را به دلیل اینکه ممکن بود مخاطبان اصلی ما یعنی ناشنوایان ناراحت شوند حذف کردم ».
دزفولی‌زاده همچنین به همکاری و همراهی نویسنده اشاره کرد:«همزیستی و هم فکری خوبی با آقای رهگذر داشتم، او نیز بر قصه‌ای که نوشته بودیم تاکید داشت. زمانی که فیلمنامه را نوشتیم از کانون ناشنوایان با ما تماس گرفتند و گفتند می‌توانید کاشت حلزونی را به نمایش بگذارید».
کارگردان بی‌صدا حلزون همچنین در پاسخ به چرایی استفاده از درام برای نشان دادن این مشکل به جای مستند هم گفت:« با توجه به فیلمنامه احساس کردم باید به این شکل داستان را روایت کنم و در این بستر نگاهی به مشکلات ناشنوایان داشته باشم. بیست سال است که در این‌باره فیلمی ساخته نشده و با این درام می‌توانستم مردم را با معضلات ناشنوایان آشنا کنم».
دزفولی‌زاده هم درباره عدم انتخاب فیلم در بخش سودای سیمرغ گفت:« فیلم درباره حق‌خواهی است که امیدوارم با مطالبی که شما درباره آن می‌نویسید این صدای حق‌خواهی و فیلم شنیده شود. فکر نمی‌کردم فیلمم در بخش سودای سیمرغ نباشد و زحمت دوستانم نادیده گرفته شود اما باز با این حال به نظر هیات انتخاب احترام می‌گذارم».
