هنروتجربه-فاطمه رستمی: احسان عمادی مستند «رزم آرا، یک دوسیه مسکوت» را در هنروتجربه اکران کرد. مستندی که با استقبال خوبی رو به رو شد. در شرایطی که صحبت از اکران آنلاین در همه بخش‌های سینمایی مطرح است،در گفت‌و‌گویی با او از اکران آنلاین پرسیدیم وابعاد مختلف آن.
عمادی در مورد تجربه اکران آنلاین در ایران گفت: «ما ابتدا باید به این فکر کنیم که یک فیلم سینمایی و مستند برای نمایش در چه قابی ساخته شده است؛ پرده عریض سینما یا تلویزیون؟ درباره فیلم‌های خارجی چون سینماهای ما این آثار را نمایش نمی‌دهند، عادت کرده‌ایم که آن‌ها را در تلویزیون تماشا کنیم. بعضا حتی دیده‌ایم که افرادی سریال‌ها را هم در موبایل و تبلت تماشا می‌کنند. اما وقتی درباره سینما حرف می‌زنیم، درواقع سالن سینما و سیستم پخش و صدای تصویر متفاوت آن را هم در برمی‌گیرد. از سوی دیگر فیلم‌های سینمایی کشور ما در خیلی وقت‌ها به شکلی تولید می‌شوند که تماشای آن در تلویزیون یا پرده سینما چندان فرقی نمی‌کند. البته در سال‌های اخیر در این زمینه سینمای ما رشد قابل توجهی کرده‌ایم و گاهی تفاوت‌های محسوسی بین آثار سینمایی و تلویزیونی‌مان به چشم می‌خورد».
او در ادامه با اشاره به این نکته که اکران آنلاین امکان نمایش آثار بیشتری را فراهم می‌کند،توضیح داد:«برخی فیلم‌ها حقیقتا برای پرده عریض سینما ساخته می‌شوند و تماشای آن درتلویزیون واقعا به اثر لطمه می‌زند. فیلم‌هایی که برای سینما ساخته شده‌اند اگر قرار باشد وارد صفحات تلویزیون و تبلت‌ها شوند، همه زحماتی که برای فیلم‌برداری و صداگذاری و رنگ و نور فیلم کشیده‌اند عملا از بین می‌رود، چون تلویزیون ظرفیت و کشش نمایش این جزئیات را ندارد. این یک بُعد ماجرای اکران آنلاین است، اما بُعد دیگرش این است که امکان نمایش آثار بیشتری با راه‌اندازی شرایط اکران آنلاین فراهم می‌شود. به خصوص فیلم‌هایی که شانس کمتری برای اکران عمومی در سینماها دارند. به نظرم اکران آنلاین می‌تواند به موازات با اکران عمومی در سالن‌های سینما به کمک فیلم‌ها بیاید و به نوعی از آن‌ها حمایت کند. گروه هنروتجربه با تمام لطفی که به فیلم‌های بیرون از جریان اصلی سینمای ایران داشته، اشکالاتی هم دارد که باید برطرف شود. مثلا ساعت نامناسب اکران‌ها هنوز فیلم‌سازان و تهیه‌کنندگان را اذیت می‌کند. در اینجا اکران آنلاین می‌تواند در کنار فیلم قرار بگیرد و تا حدی این اشکال را برطرف کند تا سازندگان هم به رضایت نسبی برسند. به همین خاطر اکران آنلاین برای آثاری که فرصت اکران عمومی به شکل مناسبش را ندارند یک فرصت است. ضمن اینکه تماشای آنلاین هزینه را برای مخاطبان کم می‌کند، یعنی چند نفر با پرداخت یک هزینه می‌توانند آنلاین فیلم را در خانه تماشا کنند».
گروه هنروتجربه با تمام لطفی که به فیلم‌های بیرون از جریان اصلی سینمای ایران داشته، اشکالاتی هم دارد که باید برطرف شود. مثلا ساعت نامناسب اکران‌ها هنوز فیلم‌سازان و تهیه‌کنندگان را اذیت می‌کند. در اینجا اکران آنلاین می‌تواند در کنار فیلم قرار بگیرد و تا حدی این اشکال را برطرف کند تا سازندگان هم به رضایت نسبی برسند
عمادی با تاکید به جلوگیری از رفتارهای نادرست در مقوله اکران آنلاین گفت: «یکی از معضلات اکران آنلاین قاچاق شدن فیلم‌ها است که البته به نظر می‌رسد این خطر فیلم‌های هنروتجربه را خیلی تهدید نمی‌کند بنابراین اکران آنلاین برای هنروتجربه اتفاق خوبی است. در عین حال نباید این نکته را از یاد ببریم که حتی پلتفرمی مثل نتفلیکس با وجود این همه مخاطب هم، باز به دلیل شکل ارائه آثارش شاید در درازمدت پدیده «سینما» را حذف کند و با رواج و تثبیت پدیده اکران آنلاین، اصولا سالن‌های سینما دیگر موجودیت و اهمیت خود را از دست بدهند. به هر حال اکران آنلاین مقوله‌ای نیست که منحصر به ایران باشد و در سال‌های گذشته در تمام دنیا این شکل از نمایش فیلم هم انجام شدهاست. اقتصاد سینمای ما چه در تولید چه در اکران با کشوری مثل آمریکا قابل مقایسه نیست و سینمای ما از این لحاظ تفاوت‌های چشمگیری با آن‌جا دارد. نمونه‌های قدرتمندی مثل نتفلیکس هم در دهه اخیر اوج گرفته‌اند. باید دید در سال‌های آینده چه اتفاقی برای آن‌ها می‌افتد و این روند چه تاثیر بلندمدتی بر سینما می‌گذارد. این احتمال وجود دارد که رفتن به سمت اکران آنلاین، با گذشت زمان (نه در عرض یکی دو سال) بر ساختار سینمایی فیلم‌ها هم اثر بگذارد. مثلا در ده سال آینده فیلم‌سازها با توجه به اینکه می‌دانند قاب نمایش فیلم‌شان نهایتا به بزرگی صفحه تلویزیون است و در حقیقت نسبت به سینما کوچک‌تر شده، به شکلی دیگر فیلم بسازند و دستور زبان تصویری در فیلم‌سازی دچار تغییراتی شود».
عمادی افزود: «من به سلیقه شخصی‌ام، دوست دارم عادت سینما رفتن از سر ما نیافتد و مخاطبان هم‌چنان فیلم را بر پرده سینما ببینند. البته این واقعا یک سلیقه شخصی است و شاید نظر دیگران این‌گونه نباشد ولی فکر می‌کنم بین خیلی از علاقه‌مندان سینما این احساس مشترک وجود دارد که دوست داریم فیلم‌های کارگردان‌های بزرگی مثل فلینی و تارکوفسکی و… را حداقل یک بار بر پرده سینما ببینیم، آن هم با وجود اینکه شاید بارها همین فیلم‌ها را در تلویزیون خانه‌مان تماشا کرده‌ایم، چراکه سینما حقیقتا چیز دیگری است! اکران آنلاین با وجود همه ویژگی‌ها و تاثیرات مثبت، مثل هرچیز دیگر وجوه منفی هم دارد و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. با گسترش اکران آنلاین، ممکن است قاب‌بندی‌های سینمایی کم‌کم به سمت تلویزیونی شدن پیش بروند. به نظرم تغییرات ساختاری در سینما در چنین شرایطی ناگزیر است، چون شما دارید برای کاری زحمت می‌کشید و پول و انرژی و زمان می‌گذارید که قرار نیست نتیجه‌اش دیده شود. در این شرایط عجیب نیست اگر به مرور، از آن همه زحمت و هزینه و زمان صرف‌نظر کنید. این نکته‌ای است که به نظرم در این مدت چندان توجهی به آن نشده، شاید به این دلیل که ما مدت‌هاست به دیدن فیلم‌های سینمایی در ابعاد تلویزیون‌ها یا حتی گوشی‌های هوشمند عادت کرده‌ایم. در حالی که در بین همین تولیدات سال‌های اخیر سینمای خودمان، تماشای فیلم‌هایی مثل «شعله‌ور» یا «اژدها وارد می‌شود» در سالن سینما یا تلویزیون خانه زمین تا آسمان فرق می‌کند. اما فیلم‌ساز وقتی بداند فیلمش بنا نیست در سینما اکران شود، دیگر نیازی به چنان تولیداتی هم نمی‌بیند».
این احتمال وجود دارد که رفتن به سمت اکران آنلاین، با گذشت زمان (نه در عرض یکی دو سال) بر ساختار سینمایی فیلم‌ها هم اثر بگذارد. مثلا در ده سال آینده فیلم‌سازها با توجه به اینکه می‌دانند قاب نمایش فیلم‌شان نهایتا به بزرگی صفحه تلویزیون است و در حقیقت نسبت به سینما کوچک‌تر شده، به شکلی دیگر فیلم بسازند و دستور زبان تصویری در فیلم‌سازی دچار تغییراتی شود
کارگردان مستند «رزم آرا، یک دوسیه مسکوت» در ادامه درباره نمایش آنلاین این اثر در شبکه نمایش خانگی با توجه به اینکه پیش از این در هنروتجربه اکران شدهاست، توضیح داد: «ترجیح می‌دهم در این‌باره از نهاد تهیه‌کننده فیلم سوال کنید. طبیعتا من به عنوان کارگردان دوست دارم که این کار انجام شود، اما خانه مستند که نهاد تهیه‌کننده فیلم است، بنا به ملاحظاتی که از جزئیاتش اطلاع دقیقی ندارم، تا به امروز با نمایش آنلاین مستند «رزم آرا، یک دوسیه مسکوت» موافقت نکرده‌اند. آن هم با وجود اینکه این اثر نزدیک به یک سال در گروه هنروتجربه اکران شده است. من و آقای اسلامی به‌عنوان کارگردان و تهیه‌کننده فیلم حتی با برخی پلتفرم‌های نمایش آنلاین وارد گفت‌وگوهایی هم شده بودیم، اما به دلیل ملاحظاتی که بیان شد، هنوز شرایط اکران آنلاین این فیلم فراهم نشده است».
او ادامه داد: «مستندسازی، سود و درآمدزایی خاصی در ایران ندارد و نهایت آرزوی یک کارگردان یا تهیه‌کننده مستند این است که تا جایی که امکان دارد، آدم‌های بیشتری فیلمش را ببینند. برای مستندهای تاریخی دیگری که با آقای اسلامی ساخته‌ایم هم («محاکمه» و «اشغال») چنین اتفاقی افتاد. بنا بود هر سه فیلم در تلویزیون به نمایش دربیایند که متأسفانه به خاطر ممیزی، هیچ‌کدام واجد شرایط پخش تشخیص داده نشد. به هر حال ما همیشه دوست داریم مخاطبان بیشتری اثرمان را ببینند».
او در پایان درباره فعالیت‌های تولیدی‌اش که به دلیل کرونا متوقف شده است، گفت: «چند سالی است که برای شبکه نسیم یک ریالیتی‌شوی خانوادگی به نام «خانه ما» می‌سازیم که متاسفانه تولید فصل نهم آن که قرار بود اسفند و فروردین در بوشهر انجام شود به دلیل شرایط کرونا به تعویق افتاد. البته دوستان گروه سازنده، به تازگی فصل ویژه‌ای از این برنامه را با محوریت کرونا در همین ایام در شهرهای مختلف کشور تولید کردند که متاسفانه به دلیل شرایط کاری امکان همراهی با آن‌ها را نداشتم. در حال حاضر بیشتر مشغول تحقیق روی یکی دو پروژه مستند تاریخی و فرهنگی هستم».
