هنروتجربه: محمودرضا ثانی کارگردان مستند «کیارستمی و عصای گمشده» و بهروز نشان تهیه‌کننده این مستند در نشستی در خبرگزاری مهر درباره این مستند و نحوه همکاری خود گفتند.

محمودرضا ثانی دربخش دوم این گفت‌وگو نکاتی را از تصویربرداری در فیلم «کیارستمی و عصای گمشده» یادآور شد: «تلاش من این بود که نگاه ایشان را ثبت کنم. از همان زاویه نگاه آقای کیارستمی تصاویری را ضبط می‌کردم و می‌خواستم که این تداعی شود که این تصاویر از دوربین ایشان است. جالب اینکه با کمی تفاوت در کادربندی، خروجی همان می‌شد. وگرنه همه آن‌ها که از نزدیک عباس کیارستمی را می‌شناختند، می‌دانند که دوربینش کاملاً شخصی بود و حتی نمی‌توانستی به تصاویرش نگاه کنی. عادت هم داشت تصاویری را که در طول روز می‌گرفت قبل از خواب مرور کند. خاطرم هست شبی در هتل در کلمبیا بودیم. زنگ زد به اتاقم که بیا. رفتم و برای اولین بار با این صحنه مواجه شدم که در تخت دراز کشیده بود و دوربینش را مقابل صورت گرفته بود و تماشا می‌کرد».

او ادامه داد: «قسمت‌هایی از فیلم واقعاً این قابلیت را داشت که به یک فیلم مستقل تبدیل شود. مثلاً بخشی که آقای کیارستمی در یک قبرستان ماشین به‌دنبال یک چیزی می‌گردد و بالاخره می‌گوید «پیدا کردم» . فقط می‌گوید پیدا کردم. همین بخش فیلم را به‌تنهایی می‌توان یک فیلم کوتاه محسوب کرد. فردی که انگار در انبار کاهی می‌گردد و ناگهان می‌گوید پیدا کردم، پیدا کردم! این خودش یک فیلم کوتاه موفق است. چنین سکانس‌هایی در فیلم بازهم داریم، مانند مواجهه با گاوها در گاوداری و  بازی با سگ‌ها در ساحل دریا…»

ثانی در جواب سوالی مبنی بر اینکه فکر نمی‌کنید اگر روزی خود کیارستمی قصد می‌کرد مستندی از یکی از کارگاه‌های آموزشی خود بسازد، این اندازه نگاه کلاسی و آموزشی به آن نداشت؟ مثلاً می‌توانستیم شاهد گزارش سفری همراه با محاکات شخصی و کشمکش‌های عباس کیارستمی با برخی هنرجویانش باشیم؛ بیان کرد: «نمونه این مستند وجود دارد. اگر می‌خواستیم به این سمت‌وسو برویم، بهترین نسخه آن را صمدیان ساخته است. بالاخره سیف‌الله صمدیان سال‌ها با کیارستمی زندگی کرده بود و روابط شخصی نزدیک‌تری با او داشت. ما اما از اول تصمیم گرفتیم این کار را نکنیم. می‌خواستیم سراغ وجهی از عباس کیارستمی برویم که کسی ندیده بود. اتفاقاً چند سال صبر کردیم ببینیم چه کسانی راش و تصویر درباره ایشان رو می‌کنند تا ما بتوانیم یک تصویر دیگری را ارائه دهیم. در همین مسیر رسیدیم به این تصویر از عباس کیارستمی که تلاش دارد برخلاف نگاه رایج در ایران، سینما را برای جوان‌ترها ساده کند. امروز شرایط به‌گونه‌ای است که وقتی جوانی می‌خواهد فیلمی بسازد، در همان مرحله اول به او می‌گویند باید حداقل یک میلیارد تومان سرمایه جور کنی! نگاه کیارستمی به سینما اصلاً اینگونه نبود…».

بهروز نشان تهیه‌کننده «کیارستمی و عصای گمشده» درباره بازار هدف این مستند و اکران در گروه هنروتجربه و برنامه‌های دیگر برای عرضه فیلم توضیح داد: «زمانی که ساخت این مستند تمام شد، به برخی از دوستانی که صاحب سالن سینما بودند، آن را نشان دادیم تا از آن‌ها مشورت بگیریم. جالب اینکه اولین واکنش اغلبشان بعد از تماشای فیلم این بود که خودمان علاقه‌مند شدیم که فیلم بسازیم! بعد از آن صحبت‌ها و مذاکراتی داشتیم مبنی‌بر اینکه این فیلم حتماً فرآیند طولانی‌مدتی برای عرضه خواهد داشت. روز اول حتی فکر می‌کردیم این فیلم جزو فیلم‌های جشنواره‌ای هم نیست، اما در اولین جشنواره‌ای که در آمریکا برگزار می‌شد، توانستیم جایزه بهترین فیلم را دریافت کنیم و بعد از آن هم در چند جشنواره دیگر این موفقیت تکرار شد. دیدیم ظاهراً جشنواره‌ها ارتباط خوبی با فیلم برقرار کرده‌اند. بعد از آن به فکر اکران بین‌المللی فیلم افتادیم، با پخش‌کننده‌هایی در اتریش، بلژیک، فرانسه و آلمان صحبت کردیم، با ایتالیایی‌ها وارد مذاکره شده بودیم که ویروس کرونا سروکله‌اش پیدا شد و همه‌چیز را متوقف کرد».

او افزود: «در این بین جعفر صانعی مقدم پیشنهاد اکران فیلم در هنروتجربه را داد. واقعیت این است که اکران در سینمای ایران کار بسیار سختی شده است و ما هم می‌دانستیم این فیلم اقتصاد خوبی در اکران نخواهد داشت، اما از ابتدا این دغدغه را داشتیم که تعداد افراد زیادی به‌خصوص جوانان این فیلم را ببینند. با وجود کرونا مذاکراتمان برای ارائه فیلم در دانشگاه‌ها هم به جایی نرسید، اما اکران در هنروتجربه فرصت خوبی بود که فیلم دیده شود. به نظرم اتفاق خوشایند اصلی هم این بود که پیش از اکران فیلم در خارج از کشور، آن را در ایران روانه پرده کردیم. یکی از برنامه‌هایی هم که با محمود برسر آن به توافق رسیده‌ایم اکران فیلم در نقاط محروم کشور آن هم به‌صورت کاملاً رایگان است که حتماً این کار را هم دنبال خواهیم کرد چراکه معتقدیم از این مناطق محروم استعدادهای بسیاری می‌تواند کشف و به سینمای ایران معرفی شود».