هنروتجربه- فاطمه رستمی: بهروز نشان؛ تهیه کننده مستند «کیارستمی و عصای گمشده» می‌گوید این فیلم یک کارگاه آموزشی تمام‌عیار سینمایی است. او در گفت‌وگویی با سایت هنر و تجربه از چگونگی ساخت فیلم و شرایط اکران آن گفته است.
درمورد تهیه کنندگی مستند «کیارستمی و عصای گمشده» و شکل‌گیری همکاری‌تان بگویید.
دوستی من و محمودرضا ثانی به گذشته‌ها برمی‌گردد. روزی در میدان سوارکاری آبادان او را دیدم و قراری گذاشتیم تا بیشتر درباره اقدامات او حرف بزنیم. روز موعود، اول از همه سراغ کارگاه‌های جناب کیارستمی را گرفتم و او آن‌چنان با لذت از استاد حرف زد که خواستم تصاویر را به من نشان دهد. زمانی که راش‌ها را دیدم مطمئن شدم که این باید به دست علاقه‌مندان به سینما برسد. با محمود رضا ثانی قول و قرار خود را گذاشتیم و مقرر شد تا او تدوین را آغاز کند. فردای آن روز بود که پیامی از محمود دریافت کردم که از فوت پدرش خبر می‌داد. گمان کردم که احتمالاً تدوین این کار باید طولانی شود، اما شب که با او تماس گرفتم تا جویای حالش بشوم متوجه صدای جناب کیارستمی شدم که در حال پخش بود. محمودرضا با وجود واقعه تلخ فوت پدرش تدوین را آغاز کرده بود و دقیقاً ظرف همان زمانی که تعهد داده بود کار را به پایان رساند.
با توجه به اینکه چندین مستند درمورد مرحوم عباس کیارستمی داخل و خارج کشور ساخته شده تفاوت فیلم خودتان با دیگر مستندها با موضوع مشابه را چه می‌دانید؟
به طور قطع مشخص بود که از جناب کیارستمی تصاویر بسیار زیادی وجود دارد. دوستان و شاگردان او به‌خوبی با ساخت فیلم‌هایی یاد او را زنده نگاه داشتند، اما فیلم «کیارستمی و عصای گمشده» بیشتر شیوه آموزش سینما را نشانه گرفته است. توسعه نیروی انسانی در هر شغل و صنفی اهمیت دارد، اما این ارزش در هنر و سینما چندبرابر است. کارگردان فقید سینمای ایران در کارگاه‌های آموزشی خود در کشورهای اسپانیا و کلمبیا نه‌تنها درس سینما بلکه درس زندگی می‌دهد. حرف‌های جناب کیارستمی در قاب دوربین محمودرضا ثانی آن‌چنان دل‌نشین است که می‌تواند چراغ راه هر جوان علاقه‌مند به سینما در جای‌جای این کره خاکی باشد. پیش‌تر از این فیلم‌هایی در خصوص عباس کیارستمی ساخته شد که بیشتر جلوه‌گر زندگی خصوصی ایشان بود، اما «کیارستمی و عصای گمشده» یک کارگاه آموزشی تمام‌عیار سینمایی است. کارگاهی که همه علاقه‌مندان به سینما می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.
اگر ما ظرفیت هنروتجربه را در اختیار نداشتیم با مشکلات بی‌شماری برای اکران مواجه می‌شدیم. اکران فیلم در شرایط فعلی سازوکارهایی دارد که بسیاری از تولیدکنندگان از آن محروم هستند
از وضعیت اکران فیلم‌تان در روزهای کرونایی سینما بگویید و اینکه آیا پیشنهادی برای مشکلات فعلی سینمای کشور دارید؟
پس از حضور موفق فیلم در رویدادهای سینمایی، قاعدتاً تصمیم به اکران فیلم در سینماهای کشور گرفتیم. از پیش‌تر ما با کشورهایی همچون اتریش، ایتالیا، آلمان و … مذاکراتی برای اکران فیلم در سینماها و البته دانشگاه‌ها داشتیم که متأسفانه با اپیدمی کرونا این مهم به تعویق افتاد. با به تعویق افتادن اکران‌ها در خارج از مرزهای کشور تصمیم گرفتیم که بیشتر از این علاقه‌مندان به جناب کیارستمی را منتظر نگذاریم و فیلم را در ایران اکران کنیم. با همت جناب آقای صانعی‌مقدم این فیلم برای اکران به گروه هنر و تجربه رسید؛ جایی که بهترین امکان برای نمایش این فیلم بود. گروه هنر و تجربه در مدت‌زمان فعالیتش فضایی بکر و منحصربه‌فرد را برای اکران فیلم‌های شاخص و خاص به وجود آورده است. بدون شک اگر ما ظرفیت هنروتجربه را در اختیار نداشتیم با مشکلات بی‌شماری برای اکران مواجه می‌شدیم. اکران فیلم در شرایط فعلی سازوکارهایی دارد که بسیاری از تولیدکنندگان فیلم از آن محروم هستند. فیلم‌هایی مثل «کیارستمی و عصای گمشده» هرچند که بار آموزشی بسیار زیادی برای مخاطب دارد، اما با استقبال پخش‌کنندگان حال حاضر سینما مواجه نمی‌شد؛ چرا که اصولاً چرخه اقتصادی سینما در ایران مشکلات بسیاری دارد که پرداختن به آن‌وقت مناسبی می‌خواهد. نقص چرخه اکران در سلیقه مخاطب نیز تأثیر منفی گذاشته است. چرا فیلم‌هایی که در ایران کمتر در اکران موفق بوده اند پس از اکران در خارج از مرزهای ایران توانسته اند موفق باشند؟ این سوال مهمی است که سیاست‌گذاران سینمای ایران باید به آن پاسخ دهند. چرا هیچ ابزاری برای تبلیغ و نمایش فیلم جناب عباس کیارستمی به جوانان، هنرجویان و علاقه‌مندان به هنر هفتم نداریم. چرا پیگیری چهره‌های مبتذل از افراد شاخصی چون عباس کیارستمی، بهرام بیضائی، ناصر تقوایی و دیگر افتخارات این سرزمین راحت‌تر شده است. زمانی هم که بخش خصوصی، آن هم از روی علاقه پا به این عرصه می‌گذارد و فیلمی تولید می‌کند هیچ‌کس نیست تا نه تنها برای دیده‌شدن بلکه فروش فیلم در کنار تولیدکنندگان باشد، اما تولد هنروتجربه راه اکران فیلم‌هایی که ارزش دیدن دارد را هموار می‌کند. گروه هنروتجربه با همت مضاعف خود در سینما که راه بسیار دشواری است تلاش درخور شایسته‌ای برای فیلم انجام داد. حال حاضر که فیلم اکران شده و روی پرده سینما است متوجهم که تمامی کارکنان گروه هنروتجربه در سراسر ایران آن هم در شرایط سخت کرونایی چه سختی‌هایی کشیدند تا فیلم آن‌گونه که در شأن مخاطب است اکران شود. در دوره و زمانه‌ای که بسیاری به دلیل شیوع بیماری کرونا در منزل بودند همکاران گروه هنروتجربه بی‌دریغ برای زنده نگاه‌داشتن هنر هفتم تلاش می‌کردند. به نظرم تجلیل از این مدافعان سینمایی الزامی است.
بازگشت سرمایه اصلاً هیچ اهمیتی ندارد. این یک سرمایه‌گذاری فرهنگی و هنری به‌حساب می‌آید؛ نسل‌های مختلف با این فیلم سینما را یاد می‌گیرند و متوجه می‌شوند در دوران ما چه انسان بی نظیری زندگی می‌کرده است
در این مدت آیا به اکران آنلاین فیلم هم فکر کردید؟ نظرتان درمورد نمایش آنلاین فیلم‌های هنروتجربه پس از اکران در سینما چیست؟
هم‌زمان با اکران فیلم در سینماهای کشور، بسیاری پیشنهاد اکران آنلاین را مطرح کردند که به نظر پیشنهاد خوبی است، اما همین امر نیز متولی خاص خود را در سینما می‌خواهد. اگر قرار باشد با اکران آنلاین نسخه قاچاق فیلم به‌راحتی در فضای مجازی قرار بگیرد هیچ تهیه‌کننده‌ای برای این شیوه اکران علاقه نشان نخواهد داد. به نظرم با محوریت موسسه هنروتجربه باید برای اکران آنلاین فیلم‌ها فکری اندیشیده شود. حال که هنروتجربه مخاطبان واقعی خود را پیدا کرده است بهتر است از این ظرفیت استفاده شود تا فیلم‌ها با مدیریت و نظارت این گروه اکران آنلاین شوند.
برای بهتر دیده شدن فیلم چه اقداماتی کردید؟ بازگشت سرمایه چقدر برایتان مهم بود؟
در شرایط کرونا به‌غیراز تبلیغات فضای مجازی راه چاره دیگری نبود. به همت پریسا ساسانی، مدیریت روابط‌عمومی فیلم اخبار فیلم برای دوستان اهالی رسانه ارسال می‌شد که خوشبختانه با همکاری دوستان توانستیم اکران این فیلم را اطلاع‌رسانی کنیم. همکاران روابط‌عمومی گروه هنروتجربه نیز تلاش‌هایی زیادی داشتند. با همکاری این پرسنل بارهاوبارها اخبار فیلم بازنشر شد که کمک شایانی به هرچه باشکوه‌تر شدن اکران این فیلم داشت. به‌واسطه تجربه شخصی خود در حوزه رسانه کاملاً متوجهم که دوستان اهالی رسانه چه زحماتی را برای دیده‌شدن آثار هنری می‌کشند. خدا را شاکریم که لطف همه دوستان رسانه‌ای شامل حال این فیلم نیز شد که همین‌جا از همه دوستان و همکاران کمال تشکر را دارم، اما در خصوص بازگشت سرمایه باید عرض کنم که این فیلم کاملاً مستقل تهیه و تولید شد و با هیچ ارگان دولتی یا خصوصی مذاکراتی برای جذب اسپانسر و حمایت نداشتیم. چرا که از روز اول معتقد بودم که فیلمی درباره جناب کیارستمی حتماً باید مستقل ساخته شود. به همین منظور باید بگویم که بازگشت سرمایه اصلاً هیچ اهمیتی ندارد. این یک سرمایه‌گذاری فرهنگی و هنری به‌حساب می‌آید؛ نسل‌های مختلف با این فیلم سینما را یاد می‌گیرند و متوجه می‌شوند در دوران ما چه انسان بی نظیری زندگی می‌کرده است.
چگونه ممکن است فیلمسازی از اثر خود مطمئن باشد، ولی پول و سرمایه را مانع تولد اثر شاخص خود بداند. به همه فیلمسازان جوان توصیه برادرانه دارم که اجازه ندهند تا سرمایه مانع از تولید آثارشان بشود
در فیلم شما می‌بینیم که مرحوم کیارستمی از آسان بودن فیلمسازی می‌گوید و… فکر می‌کنید منظور او از آسانی این کار چیست و خودتان چه نظری درمورد فیلم ساختن دارید؟ آیا کار ساده ای است؟
فیلمسازی آسان به شیوه جناب کیارستمی یعنی بهره‌بردن از هوش و استعداد به‌جای صرف هزینه‌های اضافی که متاسفانه این روزها در سینما به وفور شاهد آن هستیم که برای ساخت پروژه‌ها پول را جایگزین استعداد و هوش می‌کنند. معتقدم فیلمسازی که از فیلم خود مطمئن باشد تلاش می‌کند تا راه را برای خلق آن آسان کند. چگونه ممکن است فیلمسازی از اثر خود مطمئن باشد، ولی پول و سرمایه را مانع تولد اثر شاخص خود بداند. به همه فیلمسازان جوان توصیه برادرانه دارم که اجازه ندهند تا سرمایه مانع از تولید آثارشان بشود.
