هنر و تجربه: مهرداد اسکویی؛ مستندساز، عکاس و پژوهشگر  ضمن  تاکید براینکه ادعایی در پژوهشگری ندارد، می‌گوید مردم خودجوش در این زمینه به اوکمک می‌کنند و این کار خود را کاری دلی می داند. در ادامه مطلب پیش رو بخش‌هایی از صحبت‌های او با هنرآنلاین را درمورد جمع آوری کارت پستال‌ها از سراسر ایران و تهیه آرشیو گفته است که می‌خوانید.

مهرداد اسکویی درمورد فعالیت مرکز پژوهشی مرکز میراث تصویری گفت: «این مرکز در سال ۱۳۸۸ آغاز به کار کرد. راه‌اندازی آن براساس سخن زنده‌یاد ایرج افشار اتفاق افتاد. هم‌چنین ناصر فکوهی می‌دانست در سفرهای متعددی به خارج از کشور، کارت‌پستال نویسندگان، شاعران و موسیقی‌دانان بزرگ دنیا را خریداری و جمع‌آوری می‌کنم. کتابی به من داد با عنوان «دنیا در ۳۶۵ روز». این اثر در فرانسه منتشر شده است. در ۳۶۵ روز از سراسر جهان هر روز یک کارت‌پستال تصویری را با موضوع مردمان یک کشور ارائه کرده است. در این کتاب جست‌وجو کردم در پی عکسی از ایران بودم تا به تصویر بچه‌های نیمه لخت با پس‌زمینه مادران آن‌ها در کپر زیر نور شدید خورشید رسیدم. اسم عکس «آشیانه‌ای انسانی در بلوچستان» بود؛ تنها کارت‌پستال مصور کتاب از ایران. این تصویر تلنگر نهایی را به من زد و با تاثیری که صحبت‌های استاد افشار بر من گذاشته بود از سال ۸۸ سعی کرده‌ام کارت‌پستال‌های تاریخی تصویری ایران را از همه جای دنیا جمع‌آوری کنم».

او درمورد حمایت مالی برای انجام این طرح توضیح داد: «حامی مالی نداشتم. اول از مجموعه‌داران و فروشندگان شروع کردم به قسطی خریدن و جمع‌آوری کارت‌پستال‌ها و عکس‌های تاریخی. در سال ۲۰۱۰ بود، در اوج بی‌پولی از سوی بنیاد «پرنس کلاوس» هلند برای ساخت فیلم‌های انسانی و آموزنده به‌عنوان چهره فرهنگی سال جهان انتخاب شدم و جایزه نقدی بردم. وقتی با من تماس گرفتند شوکه شده بودم نیم ساعت وقت خواستم و بعد اعلام کردم قبول می‌کنم جایزه را دریافت کنم».

این مستندساز درمورد فعالیت‌های دیگر مرکز پژوهشی میراث تصویری عنوان کرد: «در این کار گروه پژوهشی همراه با ۱۵ نفر در رشته‌های مختلف، جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی، مطالعات اسلام‌، موزه‌داری، عکاسی، ادبیات و سینما، همکاری را آغاز کردیم که در حال حاضر سه همکار دفتری داریم و با پژوهشگران به‌صورت پروژه‌ای کار می‌کنیم. پژوهش‌هایی راجع به مقولات مختلف انجام شده که در قالب کتاب نشر یافتند».

اسکویی درپاسخ به این سوال که برای «کتاب کودکی» از مردم همراهی خواسته است، اظهار کرد: «برای چاپ و انتشار جلد نخست «کتاب کودکی» از مردم حمایت خواستیم از طریق سایت حامی‌جو. مردم طی چهار روز حمایت صدرصدی انجام دادند و کتاب مراحل آماده‌سازی را برای چاپ طی می‌کند. در جلد نخست ۱۵۰ عکس آماده شده و پژوهشگر همکارم سمیه امیری است و دکتر ناصر فکوهی مقدمه این جلد را نوشتند».

در ادامه او درمورد استقبال مخاطبان از این فعالیت گفت: «رکورد حمایت‌های مردمی در پلتفرم‌های کراود فاندینگ تاریخ ایران را شکست. تنها در ۲۴ ساعت ۷۰ درصد بودجه ۵۰ میلیون تومانی «کتاب کودکی» با پیش‌خرید مردم مهیا شد. در سه روز صدرصد مبلغ را مردم پرداختند. این برای ما افتخار است مردم تا این حد در این بازار بد و شرایط اقتصادی سخت همراهی کردند».

کارگردان مستند «سایه های بی خورشید» درباره اهمیت و پژوهشی که برای تاریخ تصویری ایران انجام می‌دهد بیان کرد:« متاسفانه کشوری هستیم با پشتوانه تاریخی فرهنگی غنی که در آرشیو مشکل داریم. مثلا در فرانسه، می‌دانند ژان پل سارتر، چه زمانی در کدام کافه پاریس، پشت کدام میز کافه می‌نشسته و‌ چه چیزی سفارش داده است؟ قبض آن در موزه‌های‌شان و در آرشیوشان حتما موجود است. بخش بزرگی از آرشیوهای بصری و مکتوب ما از ایران خارج شده است».

او افزود:« به جز چند مرکز بزرگ دولتی که آرشیو دارند، خیلی از آرشیوها را از دست داده‌ایم به‌ویژه عکس‌های مردم، شغل و اصناف و زندگی روزمره، آیین‌ها و غیره را. بسیاری از عکس‌ها نیز پیوسته در حال از بین رفتن است به‌ویژه عکس‌های مردم در زمان پهلوی دوم. بسیاری از عکس‌هایی که پیدا می‌کنم در حال تبدیل شدن به خمیر برای ساخت شانه تخم‌مرغ هستند. این کار به نظرم چسب‌های کوچکی است که به زخم‌های تاریخ بصری‌مان می‌زنیم تا این تاریخ را حفظ و پاسداری کنیم. من تا زنده‌ هستم به این کار ادامه می‌دهم با این که ادعایی در پژوهشگری ندارم، چون کار دلم است آن را رها نمی‌کنم. الان مردم خودجوش با مرکز ما همکاری دارند و برای‌مان عکس و کارت‌پستال می‌فرستند از سراسر ایران. این روزها چهار وام سنگین گرفتم تا تصاویر تاریخی کشورمان را خریداری و جمع‌آوری کنم تا همه آن‌ها به بیرون از کشور نرود. خارجیان بسته بسته این عکس‌ها را می‌خرند. بعد خود ما باید در یک کشور خارجی کلی هزینه کنیم تا اجازه بدهند از اسکن عکس و تصاویر ایرانی خارج شده برای پژوهش‌های‌مان استفاده کنیم. این فعالیت‌ها و تحقیقات برای آیندگان است. الان کار می‌کنیم برای بچه‌هایی که ۵۰ سال بعد به دنیا می‌آیند».

این مستندساز در آخر گفت: «این روزها در مورد حج و مکه کار می‌کنم. امیدوارم پروژه گردآوری، نجات‌بخشی و پژوهش پیرامون عکس‌ها و کارت‌پستال‌های تصویری ایران را تا توان دارم به همراهی دوستان پژوهشگر و ناشرم ادامه دهیم و سهم اندک‌مان را به این آب و خاک عزیز، وطن‌مان ایران ادا کرده باشیم».