هنروتجربه: سی‌ونهمین جشنواره ملی فیلم فجر به عنوان جشنواره‌ای بدون هیات انتخاب در سال کرونازده، میزبان هفت فیلم اولی‌است. در این گزارش نگاهی اجمالی به هفت فیلم اولی انداخته‌ایم که اسامی آن ها در بین ۱۶ فیلم بخش «سودای سیمرغ» به چشم میخورد.
آن‌هایی که نامزد نشدند
حضور فیلم اولی‌ها در جشنواره فیلم فجر طی سال‌های گذشته با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده‌است و گاهی آنها همانند امسال به بخش سودای سیمرغ پیوسته‌اند و آثارشان در کنار فیلم‌سازان با تجربه مورد داوری قرار گرفته و گاه نیز همانند سال گذشته و دوره سی‌وهشتم همه فیلم اولی‌ها در بخش جداگانه «نگاه نو» حضور یافتند و البته چند فیلم هم به عنوان نماینده آنها به سودای سیمرغ راه‌یافت.
در اولین خبرهایی که از آثار متقاضی حضور در جشنواره سی‌ونهم فیلم فجر منتشر شد،۱۱۰ فیلم به عنوان متقاضی این جشنواره معرفی شدند که در میان آنها حضور فیلم اولی‌ها به شدت چشمگیر بود و البته بسیاری از آنها فیلم‌شان پروانه ویدئویی داشت که به دلیل مقررات جشنواره فیلم فجر فرصت حضور در این رویداد خود به خود از آنها سلب می‌شد. البته در بین اسامی ۶۲ فیلم اعلامی که واجد شرایط حضور در جشنواره سی‌ونهم فیلم فجر بودند _که تعدادی از آنها هم به دلایل فنی نتوانستند به جشنواره برسند_ هم تعداد فیلم اولی‌ها قابل توجه بود. به‌ویژه که در میان آنها اسامی چند سینماگر که برای اولین بار بر صندلی کارگردانی فیلم بلند داستانی نشسته بودند هم به چشم میخورد، از هوشنگ گلمکانی منتقد و نویسنده نام آشنا تا ستاره اسکندری بازیگر و مستانه مهاجر تدوین‌گر و مهرداد کورش نیا از هنرمندان فعال عرصه تئاتر. در این بین کارگردان‌هایی هم که تجربه کارگردانی فیلم کوتاه یا سریال و فیلم تلویزیونی هم داشتند برای اولین تجربه فیلم بلند داستانی خود متقاضی حضور در جشنواره فیلم فجر بودند همانند حسین سهیلی‌زاده، ابراهیم شفیعی ،نوید اسماعیلی ،شهرام ابراهیمی و…البته کریم لک‌زاده که با وجود اکران دو فیلم بلند داستانی‌اش «قیچی» و »کله سرخ» در هنروتجربه با «شیرجه بزرگ» به عنوان فیلم اولی ثبت نام کرده بود. در واقع او به دلیل پروانه ویدئویی دو فیلم گذشته‌اش و پروانه سینمایی فیلم جدیدش فیلم اولی جشنواره فیلم فجر محسوب می‌شد.
به هر حال در جشنواره سی‌ونهم فیلم فجر طبق فراخوان جشنواره بخش جداگانه‌ای برای فیلم اولی‌ها در نظر گرفته نشده بود و از میان آثار داوری‌شده هم فقط فیلم‌هایی امکان ورود به جدول اکران جشنواره سی‌ونهم را پیدا کردند که حداقل در یک بخش از نگاه هیأت داوران، نامزد دریافت سیمرغ شده باشند. در گزارش پیش رو نگاهی داریم به هفت فیلمی که کارگردان‌های‌شان به عنوان فیلم اولی، نامزد دریافت سیمرغ بلورین جشنواره سی‌و نهم فیلم فجر شده‌اند.
«منصور»؛ روایتی سال‌های پایانی جنگ و زندگی سرتیپ ستاری
فیلم سینمایی «منصور» نخستین فیلم سینمایی بلند سیاوش سرمدی به تهیه‌کنندگی جلیل شعبانی است که در بین آثار راه یافته به بخش اصلی سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر حضور دارد. سرمدی پیش از این به عنوان مستندساز آثاری چون «ادواردو»، «امام موسی صدر»، «چمران به روایت دختر جبل عامل»، «۸۰سال مقاومت» و «داوطلب مرگ» را ساخته است و در «منصور» نخستین کارگردانی فیلم سینمایی را تجربه می‌کند.
دیلم سینمایی «منصور» به بخش‌هایی از زندگی شهید ستاری می‌پردازد. فیلم‌نامه این اثر سینمایی با نظارت سورنا ستاری فرزند شهید ستاری نوشته شده است. این فیلم با نام قبلی «اوج ۱۱۰» قرار بود سال گذشته در فجر حضور یابد، اما امسال با نام «منصور» در این رقابت سینمایی شرکت دارد.
محسن قصابیان ایفاکننده نقش شهیدستاری است و لیندا کیانی، حمیدرضا نعیمی، مهدی کوشکی، علیرضا زمانی‌نسب، قاسم زارع، جواد هاشمی و… از دیگر بازیگران این فیلم هستند.
در خلاصه داستان این فیلم آمده است: «سال‌های پایانی جنگ است؛ ایران درگیر کمبود تسلیحات نظامی است؛ سرتیپ ستاری بر یک پروژه مهم کار می‌کند». در واقع این فیلم با نگاهی به بخش‌هایی از زندگی شهیدستاری و طراحی و تولید اولین جنگنده کاملا ایرانی ساخته شده‌است.
«مامان»؛ همان دختر آبادانی دوست‌داشتنی
فیلم سینمایی «مامان» اولین سینمایی بلند آرش انیسی به تهیه‌کنندگی مجید برزگر است. سال گذشته برزگر فیلم «دشمنان» را تهیه کرد که آن هم ساخته یک کارگردان فیلم اولی به نام علی درخشنده بود.
انیسی تا به حال ۱۳ فیلم کوتاه از جمله «ای پدر ما که در آسمانی»، «بازتاب یک ذهن ناتمام»، «در سوگ سیاوش»، «رقص چاقو» و…مستندهایی چون «حراج بزرگ» و «حباب بزرگ» را کارگردانی کرده‌است.
در خلاصه داستان «مامان» آمده است: «مامان که با وجود جدایی از شوهرش برای خواهر و برادرهای او هنوز همان دختر آبادانی با کلاس و دوست‌داشتنی است، برای پسرهایش، اما یک پیرزن بداخلاق و غرغرو است که با تاکسی خود مسافر جابه‌جا می‌کند و در ظاهر بزرگ‌ترین مانع خوشبختی آنها در زندگی است».
رویا افشار که نقش اصلی این فیلم را بازی می‌کند، طی چند سال اخیر گرایش بیشتری به حضور در فیلم‌های کارگردان‌های جوان پیدا کرده و نقش‌های متفاوتی را در این آثار برعهده گرفته است.
در این فیلم حضور بازیگران جوان و تئاتری هم قابل توجه است. از جمله امیر نوروزی که با نمایش «لانچر» اجرای بسیار موفقی را در تئاتر تجربه کرد، امیر شمس، رها حاجی زینل که نمایش‌های متعددی را روی صحنه برده‌اند و عرفان ابراهیمی که هم در تئاتر هم در تلویزیون به ایفای نقش‌های متعددی پرداخته است.
خسرو معصومی کارگردان نام آشنای سینمای ایران هم با این فیلم به عنوان مشاور کارگردان همراهی کرده‌است.
مصیبت‌های خانواده مصیب در «روزی روزگاری آبادان»
یکی از چهره‌های نام آشنای عرصه تئاتر و سینما و تلویزیون که اولین تجربه کارگردانی فیلم سینمایی خود را در سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر به نمایش می‌گذارد، حمیدرضا آذرنگ است.
ماجرای فیلم سینمایی «روزی روزگاری آبادان» در سال ۱۳۸۱ در آبادان روایت می‌شود:«خانواده پنج نفری مصیب چرخیده در آخرین روز سال مشغول خرید شب عید هستند، اما به دلیل حال بد مصیب که ناشی از گرفتاری‌اش به مواد مخدر است، کشمکشی میان آنها در می‌گیرد و در اوج تلاش خیری مادر خانواده برای به آرامش رساندن خانواده، به ناگاه اتفاقی غیرمنتظره همه آنها را غافلگیر می‌کند و …».حمیدرضا آذرنگ پیش از این در سال ۱۳۸۴ نمایشی با نام «روزی روزگاری آبادان» را روی صحنه برده‌بود.
نقش‌های اصلی این فیلم را فاطمه معتمدآریا و محسن تنابنده برعهده دارند.معتمدآریا که تجربه همکاری با آذرنگ را در تئاتر داشته‌است درباره بازی در این فیلم و شخصیت مادر گفته‌است:«با سلیقه‌ای که از حمیدرضا آذرنگ سراغ داشتم، فیلم‌نامه «روزی روزگاری آبادان» را خواندم و بسیار جذب موضوع شدم. البته از آن‌جایی که متن متفاوتی بود به این فکر می‌کردم که فضای «سورئال» این قصه در هنگام اجرا چه شکلی به خود خواهد گرفت و ارتباط میان موضوع و مخاطب به چه نحوی خواهد شد. به همین دلیل ساعت‌ها با آذرنگ بحث و تبادل نظر می‌کردیم و درنهایت تصمیم به همکاری دوباره در این اثر سینمایی گرفتیم».
عبدالله اسکندری طراح چهره‌پردازی شاخص سینمای ایران یکی از تهیه‌کنندگان این فیلم است .
«خط فرضی»؛ سفری که همه چیز را دگرگون می‌کند
فرنوش صمدی که به عنوان کارگردان فیلم کوتاه شناخته می‌شود و فیلم‌های کوتاه او در جشنواره‌های متعددی به نمایش درآمده‌اند،حالا با اولین فیلم سینمایی خود «خط فرضی» در جشنواره فیلم فجر سی‌ونهم به عنوان کارگردان فیلم اولی حضور دارد.
«خط فرضی» را علی مصفا تهیه‌کرده که در این سال‌ها با فیلم اولی‌های زیادی همکاری داشته است. این فیلم در حضور بین‌المللی خود توانسته جایزه بهترین فیلم میتینگ پوینت فستیوال وایادولید اسپانیا را هم به دست آورد.
فرنوش صمدی در اولین تجربه کارگردانی فیلم بلند خود به سراغ بازیگران حرفه‌ای رفته است،سحر دولتشاهی، پژمان جمشیدی، حسن پورشیرازی، آزیتا حاجیان از بازیگران «خط فرضی» هستند.
داستان «خط فرضی» درباره یک اتفاق است:«سارا به همراه همسرش حامد و دختر خردسالشان به یک عروسی در شمال ایران دعوت شده‌اند، اما حامد به دلیل مشکلات کاری نمی‌تواند به این سفر برود و این سرآغاز اتفاقی است که زندگی سارا را دگرگون می‌کند».
«گیج‌گاه»؛ روایت دهه هفتادی از یک مربی کاراته
«گیج‌گاه» اولین فیلم سینمایی بلند عادل تبریزی به تهیه کنندگی میرولی‌الله مدنی و حنیف سروری هم در بخش اصلی جشنواره فجر سی‌ونهم با دیگر آثار رقابت می‌کند.
تبریزی کارگردان این فیلم پیش از این به عنوان دستیار کارگردان با مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی تجربه همکاری داشته است.این فیلم‌ساز مشهدی تا به حال فیلم‌های کوتاه «حکم رئیس»، «اول پاییز» و «من قدیمی هستم» را کارگردانی کرده است.فیلم‌نامه «گیج‌گاه» بر اساس ایده‌ای از عادل تبریزی، به‌طور مشترک توسط ارسلان امیری و عادل تبریزی به نگارش درآمده است .
جمشید هاشم پور، حامد بهداد، باران کوثری، سروش صحت، فرهاد آییش، بهرنگ علوی، امیرحسین رستمی، نادر سلیمانی، بیژن بنفشه خواه، سیاوش چراغی‌پور، محمد الهی، مریم همتیان، ایمان اسماعیل پور، علی باغفر، حامد شیخی، داود ونداده، علی راد، حسن رضایی، رضا صفایی پور در فیلم پر بازیگر «گیج‌گاه» به ایفای نقش پرداخته‌اند.
«زالاوا»؛ روایت یک واقعه ترسناک
ارسلان امیری فیلم سینمایی «زالاوا» را به عنوان اولین سینمایی بلندش راهی جشنواره فیلم فجر کرده است. ارسلان امیری به عنوان نویسنده فیلم نامه با کارگردان‌هایی چون مازیار میری، آیدا پناهنده، منیر قیدی و… همکاری کرده است.فیلم‌نامه‌های او در جشنواره‌های متعددی موفق به دریافت جایزه شده‌اند.
او در گفت‌وگویی درمورد فیلم «زالاوا» گفته است: «زالاوا نامی کردی است و در رسم‌الخط زبان کردی، به‌صورت زال ئاوا به نگارش درمی‌آید که به معنی زال‌آباد است. «زال» هم به معنای پیر سفیدمو است؛ اما عمدا در شیوه نگارش برای عنوان فیلم، آن را به‌صورت «زالاوا» درآوردیم. داستان فیلم به یک ماجرای واقعی می‌پردازد که سال‌ها پیش در روستا و پاسگاه منطقه دره سفید و زالاوا به وقوع پیوسته است. ماجرایی که احتمالاً نیمی از آن از نظر اهالی این منطقه، واقعی و ترسناک است».
امیری بخش‌هایی از «زالاوا» را در سنندج و روستای شیان و بخشی دیگر را به دلیل نبود شرایط مناسب در خرم رود همدان فیلم‌برداری کرده است. نوید پورفرج، هدی زین العابدین و پوریا رحیمی سام، باسط رضایی، شاهو رستمی، فریدون حامدی، صالح رحیمی، زاهد زندی، مهسا حجازی و بازیگران بومی کردستان در این فیلم به ایفای نقش پرداخته اند.
«پدری»؛ مروری بر یک پرونده قضایی
فیلم سینمایی «پدری» اولین فیلم سینمایی بلند حسین دارابی در مقام کارگردان است.
دارابی پیش از این با کارگردانی آثار کوتاهی مانند «علمک»، «دایو»، «مادربزرگ»، «سفره» و… توانسته جوایز متعدد داخلی و خارجی متعددی به دست آورد.
محمدرضا شفا تهیه‌کنندگی فیلم سینمایی «پدری» که قبلا با نام «مصلحت نظام» معرفی شده بود را برعهده دارد و طرح آن را رضا زهتابچیان داده است. شفا و زهتابچیان پیش از این در فیلم «دیدن این فیلم جرم است» با هم همکاری کرده‌بودند.
فیلم «پدری» که یک تریلر جاسوسی- امنیتی محسوب می‌شود، محصول سازمان سینمایی حوزه هنری و در باشگاه فیلم سوره تولید شده است. این فیلم درباره یکی از مقامات قضایی اول انقلاب است که در پرونده‌ای ناگزیر از صدور حکم برای یکی از فرزندانش می‌شود.
فرهاد قائمیان، وحید رهبانی، مهدی حسینی‌نیا، مجید نوروزی، امیر نوروزی، سهی‌بانو ذوالقدر و نازنین فراهانی بازیگرانی هستند که در این فیلم به ایفای نقش پرداخته اند.
