هنروتجربه-سعیدحضرتی: فیلم بلند «تو مشغول مردنت بودی» اولین فیلم بلند داستانی مجتبا اسپنانی است که پیش از این فیلم « جوجه‌ها آخر پاییز جیغ می‌کشند» او در هنروتجربه اکران شد. مجتبا اسپنانی در این گفت‌وگو از سوژه، عنوان، بازخوردهای تماشاگران، اکران در هنروتجربه و همکاری با عوامل فیلم می‌گوید.
مجتبا اسپنانی درباره انتخاب و پرداخت سوژه فیلم «تو مشغول مردنت بودی» به سایت هنروتجربه گفت: «سوژه اصلی فیلم، اتفاقی بود که در منطقه‌ای که زندگی می‌کنم رخ داد و فکر کردم سوژه مناسبی است که ساخته و دیده شود. بعدها متوجه شدم که شباهتی هم به فیلم درام رومانیایی «چهار ماه و سه هفته و دو روز» ساخته کریستین مونجیو دارد که این فیلم هم میزانسنی شبیه «تو مشغول مردنت بودی» دارد. هرچند قصه این دو فیلم فرق می‌کند».
او افزود: «سال ۱۳۹۴ فیلم ساخته شد و سال گذشته دوباره فیلم‌برداری مجددی کردم. به این علت که از آن فیلم اولیه چهار سال گذشته بود و نگاه من در آن زمان متفاوت بود و راهکار و برون رفتی برای مشکل شیرین به مخاطب نمی‌دادم. بعد از گذشت چهار سال به این نتیجه رسیدم که باید فیلم را با چشم‌انداز و پنجره‌ای امیدآفرین و زندگی‌ساز به پایان برسانم و تنها مشکل را عنوان نکنم و راهکاری هم ارائه بدهم. به عنوان مثال اگر کسی به عنوان منتقد اجتماعی از زاویه دید خودش به مسائل اجتماعی و فیلم نگاه کند؛ فیلم ساز بتواند مدعی باشد که فیلم راهکاری را هم نشان داده است».
سال ۱۳۹۴ فیلم ساخته شد و سال گذشته دوباره فیلم‌برداری مجددی کردم. به این علت که از آن فیلم اولیه چهار سال گذشته بود و نگاه من در آن زمان متفاوت بود و راهکار و برون رفتی برای مشکل شیرین به مخاطب نمی‌دادم. بعد از گذشت چهار سال به این نتیجه رسیدم که باید فیلم را با چشم‌انداز و پنجره‌ای امیدآفرین و زندگی‌ساز به پایان برسانم و تنها مشکل را عنوان نکنم و راهکاری هم ارائه بدهم
اسپنانی با اشاره به اینکه در این فیلم نگاه فمینیستی نداشته است، درباره عنوان فیلم توضیح داد: «اسمم فیلم هم به خواب شیرین اشاره دارد که تجربه نزدیک به مردن را تعریف می‌کند. هم‌چنان که این خواب را در زندگی خودش هم تجربه می‌کند. منتها او در انتها می‌تواند از معضلی که گرفتار آن شده نجات پیدا کند و بیرون بیاید. معضل او تا برای کسی اتفاق نیافتد آن‌چنان ملموس نیست؛ مخصوصا برای آقایان که درک درستی از این اتفاق ندارند. اما برای یک زن و دختر اتفاقی نزدیک به تجربه مردن است. طبیعتا وقتی اتفاقی برای شیرین می‌افتد و نمی‌تواند بروز بدهد و بیان کند، شرایط سخت‌تر هم می‌شود».
کارگردان مستند «برسد به دست اصغر فرهادی» با اشاره به اینکه فیلم‌برداری در شهر اصفهان انجام شده درباره انتخاب بازیگران هم عنوان کرد: «بازیگران مجرب و زبده تئاتر اصفهان برای فیلم انتخاب شده‌اند که آن‌ها را از قبل می‌شناختم و سعی داشتم انتخاب آن‌ها بر اساس نزدیکی بیشتر به شخصیت‌های فیلم‌نامه و داستان باشد».
اسپنانی درباره سختی‌های تولید این فیلم کم‌هزینه بیان کرد: «وقتی صحبت از سختی‌های تولید می‌شود برای من بحث‌های فنی مطرح نیست. در حقیقت سختی برای همه کارگردان‌ها به اشکال مختلفی وجود دارد و البته مشکلات برای فیلم‌هایی مثل «تو مشغول مردنت بودی»، دوچندان است. فشار زیادی برای تولید فیلم متحمل شدیم و دو نفر در پشت صحنه اعم از فیلم‌بردار و صدابردار بودیم که تمامی کارها بر دوش خودمان بود. نزدیک ۱۰ کیلو وزن لنز بر روی من بود که باید فوکوس هم می‌گرفتم. این‌ها را من مشکل نمی‌بینم. آنچه که اذیت‌کننده بود، تعداد محدود روزهای فیلم‌برداری داشته باشیم. به دلیل بودجه بسیار پایین امکان آن نبود که مثلا ۱۰؛۱۵ روز فرصت برای فیلم‌برداری داشته باشیم تا آنچه ایده‌آل من است اتفاق بیافتد».
او با اشاره به اینکه فیلم‌برداری «تو مشغول مردنت بودی» نهایتا هفت روز طول کشیده، اضافه کرد: «خیلی از صحنه‌هایی که در فیلم می‌بینید برداشت اول و آخر است. تعداد محدود روزهای فیلم‌برداری برای فیلم‌هایی شبیه این فیلم، معضل و مشکل اساسی کار است و نمی‌توان روزهای بیشتری را به سبب افزایش هزینه‌ها برای فیلم‌برداری اختصاص داد. این فیلم در شرایطی ساخته شده که تجهیزات اولیه فیلم‌برداری را سر صحنه نداشتم و وقت و زمانی هم برای تصحیح خطاهای احتمالی وجود نداشت.البته دورخوانی و تمرین‌هایی هم قبل از شروع فیلم‌برداری داشتیم و حدود سه هفته زمان برد. بازیگران همان بازیگران چهار سال پیش بودند و فیلم‌نامه تغییر زیادی نکرده بود به جز تغییر جزئی پایان قصه و همگی آشنایی و آمادگی کاملی داشتند».
این کارگردان درباره همکاری مجدد با صدیقی؛ تهیه‌کننده فیلم بیان کرد: «مجید صدیقی، تهیه کننده این فیلم و فیلم «جوجه‌ها آخر پاییز جیغ می‌کشند» که در هنروتجربه اکران شده بود، کارگردان هم هست و با فضای کار و درام آشنایی کاملی دارد و علاوه بر سمت تهیه‌کنندگی، مشاور من هم بود. با صدیقی هم سلیقه‌ام و کمک‌های زیادی را در بخش‌های مختلفی داشتند».
کارگردان فیلم کوتاه «آنجا بالای تپه» درباره بازخوردهای تماشاگران گفت: «در مجموع مخاطبان حال و هوای فیلم را دوست داشتند و نقدهای مثبتی هم درباره فیلم نوشته شده و البته فیلم، کاستی‌هایی هم در زمینه قاب‌بندی و … داشته که قبول دارم و به آن آگاه هستم. اما فیلم مسئله‌ای را بیان می‌کند و طرح داستانی‌ای دارد و مخاطب مسئله را می‌فهمد و وقتی از سینما بیرون می‌آید به آن فکر می‌کند. فیلم کار خودش را انجام داده و امیدوارم مسئله اساسی فیلم مورد توجه قرار بگیرد. اینکه دختری که در آن وضعیت بغرنج قرار می‌گیرد چه باید کند. قانون و عرف، حامی او نیست و فیلم این موضوع را برای مخاطبین مطرح کرده است. با توجه به شرایط، در مراسم آیین دیدار و رونمایی و در شهر اصفهان؛ استقبال خوبی از فیلم صورت گرفت. امیدوارم در این شرایط متلاطم و عجیب، فیلم جایگاه خودش را پیدا کند».
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود ضمن اشاره به اهمیت غیرقابل انکار سینمای مستقل در بالابردن سطح سلیقه مخاطبان عام، افزود: «هنروتجربه فرصت طلایی و دریچه تنفسی برای سینمای مستقل و برای ما است که نبود آن مساوی با بسته شدن تمام دریچه‌ها است. هنروتجربه فرصت مغتنمی است که ما هم قدردان آن هستیم و می‌دانیم در این شرایط سخت هم تمام تلاش آن برای حمایت و سرپا نگه داشتن سینما و فرهنگ است. طبیعتا در شرایط اپیدمی نه تنها این موسسه که کلا سینمای بدنه هم دچار معضلات زیادی شده و مخاطبین کمتری ریسک حضور در سینما را می‌پذیرند. با وضعیتی که پیش آمده، اکران فیزیکی فیلم‌ها تقریبا خاموش و خالی ازجمعیت است. قبل از کرونا و سال ۹۷، نمایش فیلم «جوجه‌ها آخر پاییز جیغ می‌کشند» در یک ماه اول در اصفهان در همه سانس‌ها سولد اوت شده بود. در شهرهای مشهد و تهران هم چهار، پنج بار این اتفاق افتاد و با ظرفیت کامل و بدون فاصله گذاری که قبل از کرونا مطرح نبود؛ استقبال زیادی از فیلم شد. طبیعی است در این شرایط مخاطبان زیادی به سینما نمی‌آیند و آن را نباید به حساب ضعف فیلم‌ها و هنروتجربه نوشت».
این کارگردان اضافه کرد: «در این شرایط، اکران آنلاین فرصت مناسبی برای دیده شدن فیلم‌ها است و امیدوارم در همین یکی دو ماهه بتوانیم فیلم را آنلاین اکران کنیم و تبلیغات هم برای آن انجام بدهیم و مخاطبان در خانه فیلم را ببینند».
هنروتجربه فرصت طلایی و دریچه تنفسی برای سینمای مستقل و برای ما است که نبود آن مساوی با بسته شدن تمام دریچه‌ها است. هنروتجربه فرصت مغتنمی است که ما هم قدردان آن هستیم و می‌دانیم در این شرایط سخت هم تمام تلاش آن برای حمایت و سرپا نگه داشتن سینما و فرهنگ است
اسپنانی در پاسخ به سوالی در مورد فعالیت‌های جدیدش عنوان کرد: «در حال حاضر در پیش تولید فیلم سینمایی هستیم که قصد داریم پروانه سینمایی بگیریم و از اواخر اسفندماه و با عوامل فنی و بازیگران اصفهان فیلم را کلید بزنیم. این فیلم به لحاظ بودجه بالاتر، حرفه‌ای‌تر ساخته خواهد شد. فیلم رئال داستانی اجتماعی کمتر تجربی است که نیم نگاهی هم به حضور در جشنواره فیلم فجر سال آینده داریم».
فیلم جدید اسپنانی در صورت اخذ پروانه نمایش سینمایی، با توجه به مقررات جشنواره ملی فیلم فجر اولین فیلم سینمایی او محسوب خواهد شد. این کارگردان درباره تلفیق پروانه‌های ساخت و تأثیر آن بر روند کاری فیلم‌سازان و لزوم برپایی جشنواره مستقل فیلم‌های تجربی گفت: «پروانه نمایش ویدیویی و سینمایی اتفاقی است که فقط و فقط در مملکت ما باب شده و به نظرم آنقدر اتفاق غریبی است که باید آن را به عجایب هفتگانه جهان اضافه کرد. درک می‌کنم که به چه دلیل این اتفاق عجیب هم‌چنان ادامه پیدا کرده و آن‌هایی که منفعت‌شان در صدور پروانه ویدیویی و سینمایی است تا جایی که امکان داشته باشد آن را ادامه خواهند داد. کدام جشنواره‌ای در دنیا هم‌چون جشنواره فیلم فجر این مساله برای‌شان مهم است؟ کن، اسکار، ونیز و…».
کارگردان فیلم کوتاه «نزدیک‌تر» ادامه داد: «فیلم، فیلم است و مگر با هم فرقی دارند که باید در بخش دیگری مورد قضاوت جشنواره فجر قرار بگیرد. این اتفاق معلول سیستم منفعت‌طلب و انحصار طلب دوستانی است که به این بهانه‌ها مخاطبان را از ارتباط با سینمای هنری و تجربی منع می‌کنند. عده‌ای اجازه نمی‌دهند پروانه ویدیویی برداشته شود و همه می‌دانند که دلیل آن چیست و خیلی‌ها به خاطر منفعت‌طلبی خودشان چشم‌شان را بر این اتفاق می‌بندند و اظهار نظری نمی‌کنند. به نظرم هنروتجربه به درستی واکنش نشان داده و نباید زیر بار این موضوع برود و در صورت ادامه این روند، جشنواره مستقل خودش را داشته باشد که موضوعی مهم و اساسی است».
اسپنانی در انتها تاکید کرد: «موفقیت‌های اساسی سینمای ایران در همین بخش هنروتجربه‌ای رخ داده و از کنار این‌همه دستاوردها به آسانی نمی‌توان گذشت. امیدوارم این اصلاحات ضروری انجام شود و فیلم‌ها و فیلم‌سازان مستقل هم به راحتی کنار گذاشته نشوند».
