ستاره‌های نوظهور سینمای رومانی و آمادگی‌شان برای درخشش در عرصه‌های بین‌المللی
هنروتجربه، مریم شاه‌پوری: تقریباً دو دهه از تولد موج نوی سینمای رومانی می‌گذرد که فیلم‌سازانی چون کریستیان مونجیو (چهار ماه، سه هفته، دو روز/ ۴ Months, 3 Weeks, 2 Days)، کریستی پویو (سیرانوادا/ Sieranevada) و کورنِلیو پورومبویو (سوت‌زن‌ها/ The Whistlers) را در عرصه بین‌المللی مطرح کرد؛ و حالا گروهی از فیلم‌سازان جوان مستعد دارند حیات تازه‌ای به صنعت سینمای این کشور می‌بخشند.
امسال در بیستمین دوره جشنواره فیلم ترانسیلوانی، یکی از فیلم‌سازان خوش‌آتیه موج نوی سینمای رومانی به نام رادو مونتان (که آخرین فیلم بلندش با عنوان «سراسر»/ Întregalde تازگی در بخش «دوهفته کارگردانان» جشنواره کن اولین نمایشش را تجربه کرد) با همتایانی مثل آندری هوتولیاک (#سگ‌مدفوع‌دختر/ #dogpoopgirl) و یوجِن ژِبِلانو (مزرعه خشخاش/ Poppy Field) در کانون توجه بودند؛ و تصویری انرژی‌بخش از صنعت سینمایی را نشان دادند که با آغوش باز پذیرای استعدادهای نوظهورش است.
میهای چیریلوف، مدیر هنری جشنواره ترانسیلوانی می‌گوید: «نسل چندبعدی است. در حالی که بیش‌ترشان به موضوع‌های مهم و داغ روز می‌پردازند، اما رویکردی هوشمندانه و گاه خلاقانه دارند و با این‌که ترسی از قرارگرفتن روی لبه و مرزها ندارند، شور کار را هم درنمی‌آورند تا جنجال به‌پا کنند و این طور در کانون توجه قرار بگیرند. سبک بصری و رویکرد روایی‌شان شاید با هم تفاوت داشته باشد ولی همگی به مقوله مهم همدلی (یا فقدانش) اهمیت می‌دهند؛ موضوعی که در دنیای امروز که هر روز کوچک‌تر و تقسیم‌شده‌تر از قبل می‌شود، به‌شدت حائز اهمیت است.»
هفت فیلم‌ساز رومانیایی مستعدی که به نظر می‌رسد در سال پیش رو بتوانند در عرصه بین‌المللی بدرخشند، این‌ها هستند:
۱- آندریا کریستینا بورتان/ Andreea Cristina Borțun
او سینما را چنین توصیف می‌کند: «تجربه‌ای کاملاً انسانی با تمام فرازوفرودهایش.» بورتان شش سال پیش با پانصد یورو اولین فیلم کوتاهش را ساخت و امسال با جدیدترین فیلم کوتاهش با نام «وقتی شب به سپیده‌دم می‌رسد»/ When Night Meets Dawn به بخش «دوهفته کارگردانان» جشنواره کن راه یافت. او درباره سینما می‌گوید: «سینما برای من کارکرد درک بهتر چیزهایی را دارد که در حالت معمول نمی‌دانم چه‌طور درک‌شان کنم.» او این روزها در حال ساخت اولین فیلم بلندش با عنوان Blue Banks است.
۲- آندری هوتولیاک/ Andrei Huțuleac
با والدین اهل تئاترش عاشق هنرهای نمایشی شد و از کودکی با هندی‌کم شروع به فیلم‌سازی کرد. او بازیگر موفقی است ولی کارگردانی را شروع کرد و با اولین فیلم بلندش «#سگ‌مدفوع‌دختر» جایزه اصلی جشنواره فیلم مسکو ۲۰۲۱ را برنده شد. هوتولیاک می‌گوید: «شما نمی‌توانید فقط درباره فیلم‌سازی بخوانید، باید واقعاً فیلم بسازید.»
۳- لینا ودوولی/ Lina Vdovîi
او هدفش را چنین توصیف می‌کند: «دائم به دنبال راه‌هایی برای گفتن از مقوله‌های انسانی پیچیده‌تر بودم و ژورنالیسم محدودیت‌های خودش را داشت. در جست‌وجویم برای رسیدن به آزادی خلاقه به مستندسازی رو بردم.» او پس از نگارش فیلم‌نامه مستند تحسین‌شده «آکاسا، خانه من»/ Acasa, My Home برای رادو کیورنی‌کیورک، حالا با او روی کارگردانی مشترک فیلم بلندی درباره رابطه‌اش با پدر سوءاستفاده‌گرش کار می‌کند.
۴- ولادیمیر دِمبینسکی/ Vladimir Dembinski
او هم به عنوان فارغ‌التحصیل دانشگاه ملی سینما و تئاتر بوخارست به عنوان راهی برای ارتباط با جهان پیرامونش به سینما علاقه‌مند شد: «گاهی وقت‌ها افکاری دارم که نمی‌توانم به‌راحتی با آدم‌های دوروبرم در میان بگذارم.» او پس از نمایش فیلم‌های کوتاهش در جشنواره‌های خارجی از جمله لوکارنو، امسال با «به نام پدر»/ In the Name of the Father به جشنواره ترانسیلوانی برگشت و حالا روی اولین فیلم بلندش با نام Crissea IVکار می‌کند که داستان عاشقانه‌ای در یک شهر کوچک است. او درباره تجربه ساخت فیلم بلند می‌گوید: «من زیاد به صنعت سینما فکر نمی‌کنم. بیش‌تر تمرکزم یافتن بهترین راه برای گفتن داستانم است.»
۵- آلینا شِربان/ Alina Șerban
او هم بازیگر موفقی است که دلیل انتخابش را چنین بیان می‌کند: «من عادت کرده بودم به خلق جای‌گزین‌های خیالی برای خودم تا به این وسیله از واقعیت دشوارم به عنوان یک اقلیت بگریزم.» او سال گذشته اولین فیلم کوتاهش را با نام «نامه بخشش»/ Letter of Forgiveness ساخت که اولین فیلم درباره برده‌داری رومایی‌هاست که از زاویه دید یک زن رومایی نوشته و کارگردانی شده است. او درباره دلیل شروع فیلم‌سازی هم می‌گوید: «احساس کردم داستان‌هایی را که در کودکی لازم داشتم ببینم، وقتی مورد زورگویی قرار می‌گرفتم و به عنوان یک دختر رومایی خجالت‌زده می‌شدم، باید برای جهانیان بسازم.» او در حال ساخت نسخه‌های بلند «نامه بخشش» و «من اهمیت دارم»/ I Matter است.
۶- آندری ایپیور/ Andrei Epure
مسیر او تا صندلی کارگردانی به‌تدریج و بی‌اراده طی شد «چون همه جور کنجکاوی‌ای داشتم و دیگر قالب‌های هنری مثل ادبیات و عکاسی مرا به سمت سینما آوردند.» او امسال با اولین فیلم کوتاهش «شاید تاریکی مرا بپوشاند»/ Maybe Darkness Will Cover Me به جشنواره مسکو رفت و تحسین شد و چند هفته بعد با فیلم کوتاه «اینترکام ۱۵» در بخش «هفته منتقدان» جشنواره کن ستایش شد. او این روزها فیلم‌نامه اولین فیلم بلندش «نگذار بمیرم»/ Don’t Let Me Die را بر اساس فیلم کوتاهش در کن می‌نویسد. او می‌گوید: «چالش من تلفیق سینمای جدید رومانی با ژانرهای وحشت و فانتزی است تا به ژانر جدیدی برسم.»
۷- یوجِن ژِبِلانو/ Eugen Jebeleanu
این کارگردان تئاتر تحسین‌شده تقریباً تصادفی وارد سینما شد؛ پس از تماس تهیه‌کننده‌ای که می‌خواست او فیلم‌نامه‌ای را بخواند. در عوض این موقعیت به اولین فیلم بلندش بدل شد با عنوان «مزرعه خشخاش» که در جشنواره‌های مختلفی از جمله شب‌های سیاه تالین تحسین شد. او می‌گوید: «از ابتدا می‌دانستم که در مکان و لحظه مناسبی برای روایت این داستان قرار گرفته‌ام.» او امیدوارست فیلم‌هایش به تفکر درباره نقاط ضعف جوامع‌مان منجر شود: «می‌خواهم در فیلم‌هایم داستان مردمان اقلیت و آسیب‌پذیر را روایت کنم. من به مبارزه برای تحقق حقوق انسانی در فیلم‌هایم ادامه خواهم داد.»
- کریستوفر وورلیس، ورایتی
