هنروتجربه- سپیده شریعت رضوی: بابک حیدری تدوینگر «فوق ماراتن» درباره تفاوت تدوین فیلم مستند و داستانی می گوید در فیلم داستانی فیلمنامه، گزارش منشی صحنه و خط داستانی وجود دارد اما در فیلم مستند هیچ کدام از این موارد نیست و تدوینگر با انبوه راش‌هایی مواجه است که قرار است سر میز تدوین قصه‌ای به آن‌ها داده شود.

بابک حیدری تدوینگر «فوق ماراتن» به کارگردانی سعید کشاورز که این روزها روی پرده سینماهای «هنروتجربه» است، در گفتگو با سایت «هنروتجربه» با اشاره به اینکه تدوین این مستند تجربه شیرینی را برایش رقم زده است، عنوان کرد: راش‌های «فوق ماراتن» زیاد و کمتر از ۱۰۰ ساعت بود اما درک متقابل از سوی هر ۲ طرف نسبت به مقوله روایت فیلم در نهایت یک اتفاق خوب را رقم زد.

وی ادامه داد: در ابتدا با سعید کشاورز کارگردان تصمیم گرفتیم که یک راف‌کات بلند داشته باشیم چراکه اکثر سکانس‌ها بسیار شیرین و دست نیافتنی و به قدری خوب کار شده بودند که دلمان نمی‌آمد در مرحله اول آن‌ها را حذف کنیم پس تصمیم گرفتیم یک راف کات بلند داشته باشیم که اولین آن در حدود ۵ ساعت شد.

تدوینگر «فوق ماراتن» با بیان اینکه این مستند یک نخ روایی با موضوع ورزش داشت، مطرح کرد: متاسفانه برخی از فیلم‌های ورزشی زمانی که ساخته می‌شوند، ریتم تندی دارند که به نظرم اصلا جالب نیست چراکه ورای زندگی افرادی که ورزش می‌کنند، زندگی کندی در جریان است که ما سعی کردیم در «فوق ماراتن» بدان بپردازیم تا اینکه بگوییم کاراکتر اصلی در حال تلاش و تمرین است.

حیدری افزود: به عنوان مثال سکانسی در «فوق ماراتن» وجود دارد که بیشتر از ۱۸ ساعت تصویربرداری آن زمان برده و تمام لحظات توسط سعید کشاورز به تصویر کشیده شده است.

وی در پاسخ به این پرسش که تدوین فیلم‌های ورزشی چه تفاوتی با تدوین دیگر فیلم‌ها دارد، تصریح کرد: مسلما تدوین فیلم‌ها با موضوعات مختلف متفاوت است چراکه زندگی افراد با هم تفاوت دارند به عنوان مثال زندگی ۲ ورزشکار را زمانی که به فیلم تبدیل می‌شود، نمی‌توان شبیه به هم دانست.

این تدوینگر سینما ادامه داد: از سوی دیگر تفاوت تدوین‌ فیلم‌ها به شیوه روایی خود تدوینگر باز می‌گردد به عنوان مثال من دوست دارم زندگی افراد را آنگونه‌ای روایت کنم که برایشان رخ داده و در راش‌ها لحظات ثبت شده است یعنی تلاش می‌کنم تمام واسطه‌هایی که سینمای مستند را از سینمای داستانی جدا می‌کند، رعایت کنم و بسیار مستندگونه اتفاقات برای بیننده به نمایش بگذارم.

حیدری درباره تفاوت تدوین فیلم مستند و داستانی بیان کرد: در فیلم داستانی فیلمنامه، گزارش منشی صحنه و خط داستانی وجود دارد اما در فیلم مستند هیچ کدام از این موارد نیست و تدوینگر با انبوه راش‌هایی مواجه است که قرار است سر میز تدوین قصه‌ای به آن‌ها داده شود.

وی افزود: هم‌اکنون در حال بازبینی فیلمی هستم که بیش از ۴۰۰ ساعت راش دارد تا این لحظه بیش از ۳۰۰ سکانس برای آن نوشته‌ام و اگر از هر ۴۰۰ ساعت یک دقیقه در فیلم بگذارم، مدت زمان فیلم ۴۰۰ دقیقه می‌شود پس مستندها قصه ندارند و این قصه باید سر میز مونتاژ به وجود بیاید.

تدوینگر «فوق ماراتن» با بیان اینکه شاید ماه‌ها و بعضا یک سال طول بکشد تا تدوینگر به نقطه‌ای برسد که بتواند اثری را تدوین کند، تصریح کرد: ناگفته نماند که تدوین فیلم داستانی نیز سخت است و اگر اشتباهی از طریق کارگردان رخ داده باشد، در تدوین قابل اصلاح نیست اما در تدوین مستند می‌توان این خطا را اصلاح کرد. این موضوع بعضا تدوین فیلم داستانی را از مستند سخت‌تر می‌کند.

حیدری با اشاره به اینکه در تدوین مستند همکاری بسیاری بین کارگردان و تدوینگر نیاز است، گفت: اگر کارگردان و تدوینگر به یک زبان مشترک نرسند، هیچ‌گاه کار به سرانجام نمی‌رسد در حقیقت کمک کارگردان و نگاه ایشان برای تدوینگر مهم است. کارگردان و تدوینگر یک تیم و مکمل یکدیگر هستند تا زمانی که به زبان مشترک برسند که اگر نرسند یا تدوینگر تبدیل به اُپراتوری می‌شود که فقط ایده‌های کارگردان را کنار هم می‌چیند یا کارگردان کلا حذف و تبدیل به فردی می‌شود که فقط لحظاتی را ثبت کرده است.

وی در پاسخ به این پرسش که بیشتر ترجیح می‌دهد مستند تدوین کند یا فیلم داستانی، عنوان کرد: قطعا تدوین فیلم مستند را ترجیح می‌دهم چراکه یک کشف و شهودی در مستند شکل می‌گیرد یعنی زمانی که من از ثانیه صفر شروع به بازبینی می‌کنم به نقطه عطفی در زندگی یکسری از افراد می‌رسم که من را به ذوق می‌آورد مانند فیلمی داستانی که شما نمی‌دانید پایان آن چه می‌شود.

این تدوینگر سینما در پایان خاطرنشان کرد: من با مستند زندگی و لحظات زندگی افراد را لمس می‌کنم در حالی که در فیلم داستانی اینگونه نیست چراکه فیلمنامه‌ای وجود دارد و بازیگر بر اساس آن می‌خندد و گریه می‌کند در حالیکه در فیلم مستند هر اتفاقی که رخ می‌دهد دقیقا اتفاقی است که در زندگی افراد در برهه‌ای از زمان شکل گرفته و این شیرین است. رسیدن به ورای زندگی افراد در زندگی خود من اثرگذار و برخی مواقع ممکن آزاردهنده هم باشد.