احمد بهرامی:
اگر «پناه» ساخته نمی‌شد به «دشت خاموش» نمی‌رسیدیم
هنروتجربه-سعیدحضرتی: احمد بهرامی اولین فیلم سینمایی خود با نام «پناه» را براساس داستان نوجوانی به نام پناه روایت کرده که در دل کویر مصر زندگی کرده و در مواجهه با گردشگران و توریست‌ها دچار حس دوگانگی می‌شود. «پناه» که پیش از این در سینماهای «هنروتجربه» اکران شده بود به گفته بهرامی مقدمه ساخت فیلم تحسین‌شده «دشت خاموش» شد. در این گفت‌وگو احمد بهرامی از نگارش و ساخت «دشت خاموش» می‌گوید.
«پناه» به عنوان اولین ساخته شما که در سینماهای «هنروتجربه» اکران شد، با وجود اینکه فیلم خوبی است به لحاظ کیفی تفاوت زیادی با «دشت خاموش» دارد.
بله فاصله بین دو فیلم «پناه» و «دشت خاموش» به لحاظ کیفی و محتوایی زیاد است و استقبالی که از «دشت خاموش» از «پناه» نشد. البته «پناه» در نوع خودش فیلم شریفی است و با بودجه محدودتری ساخته شد و به هر حال اولین تجربه کارگردانی فیلم بلند سینمایی من بود و در حقیقت پایه‌ای برای ساخت «دشت خاموش» شد. با همان فیلم اول، من و ناهید عزیزی (تهیه‌کننده «پناه») سال ۲۰۱۷ در بخش بازار جشنواره کن بودیم و بعد از آن در جشنواره مدیترانه کن شرکت داشتیم. اگر «پناه» ساخته نمی‌شد ما به «دشت خاموش» نمی‌رسیدیم.
به ساخت «دشت خاموش» پیش از «پناه» فکر می‌کردید؟
به دلیل شغل پدرم که از کارگران صنعتی بود با زندگی کارگران آشنا بودم و همیشه می‌خواستم درباره کارگران فیلمی بسازم. پس از ساخت چند فیلم کوتاه و «پناه» احساس کردم زمان خوبی برای به اجرا درآوردن آرزوی دیرینه‌ام است و «دشت خاموش» را نوشتم و ساخته شد.
نگارش فیلمنامه چقدر زمان برد؟
یک سال و نیم تحقیق و بررسی از کوره‌پزخانه زمان برد و حدود ۸ ماه هم نگارش آن طول کشید. در ایام تحقیق و بررسی، به جز تحقیقات کتابخانه‌ای، حدود ۱۴۰ کوره فعال و خاموش را در چند استان از نزدیک دیدم.
یکی از مشخصات اصلی «دشت خاموش» لوباجت بودن آن است. مسئله بودجه را در زمان نگارش فیلمنامه در نظر دارید؟
وقتی طرحی را می‌نویسیم سعی می‌کنیم نسبت به بضاعت مالی خودمان و این نوع از سینما بنویسیم. قطعا لوباجت بودن آن در هنگام نگارش فیلمنامه مد نظر بوده و کارهای بعدی هم تا حدودی به همین شکل خواهد بود. اصولا این نوع از سینما، سینمایی نیست که برای آن هزینه زیادی لازم باشد. همینجا باید از سعید بشیری تهیه‌کننده «دشت خاموش» قدردانی کنم. سعید بشیری از همان ابتدا که فیلمنامه را خواند پای ساخت آن ایستاد و همدل و همراه بود. بشیری تهیه‌کننده صرف نیست و آرتیست است و بین ما تعامل بسیار خوبی شکل گرفت.
علاقه شخصی شما به سینمای بلا تار و عباس کیارستمی در «دشت خاموش» مشهود است و شما این علاقه را پنهان هم نمی‌کنید.
به هیچ‌وجه. من از سینمای بلا تار خیلی یاد گرفتم و از دیگرانی نظیر سهراب شهیدثالت خصوصا در «طبیعت بی‌جان» هم به همین صورت. من شاگرد عباس کیارستمی و سینمای ایشان را دنبال کردم و علاقه زیادی هم به فیلم‌های او دارم. به هر حال مولفه‌های این فیلم‌ها در کارهای من هست و این موضوع کتمان نشدنی است.
از چه زمانی تصمیم گفتید فیلم را به صورت سیاه و سفید فیلمبرداری شود و نقش مسعود امینی‌تیرانی به عنوان مدیر فیلمبرداری چه بود؟
«دشت خاموش» بدون حضور مدیر فیلمبرداری کار، مسعود امینی‌تیرانی قابل تصور نبود. امینی‌تیرانی به شدت قاب را درست می‌شناسد و در نورپردازی و حرکت دوربین و … مهارت بالایی دارد. چون او خودش کارگردان است و به کارگردانی اشراف دارد، ذهنیت نزدیکی داشتیم. همان جلسه اول تصمیم گرفتیم فیلم، سیاه و سفید و چهار به سه فیلمبرداری شود. امینی‌تیرانی فیلمبردار آرتیستی است و از من بسیار باتجربه‌تر بود و این فیلم مدیون تصویر و خلاقیت او است.
زمان نوشتن فیلمنامه به بازیگران هم فکر می‌کردید؟ علی باقری چه زمانی به جمع بازیگران فیلم اضافه شد؟
در ابتدا بازیگران چهره‌ای در ذهنمان بود و کم کم که فیلمنامه شکل گرفت متوجه شدیم چهره کمتر دیده شده مناسب نقش است. خاطرم هست یکی دو بازیگر چهره هم فیلمنامه را خواندند اما در نهایت با ناهید عزیزی (مشاور کارگردان) از این انتخاب‌ها منصرف شدیم. با علی باقری یک ماه آخر به نتیجه رسیدیم و بازی او در فیلم قطعی شد.
پیش‌بینی این میزان استقبال از «دشت خاموش» را داشتید؟
زمانی که «دشت خاموش» ساخته و تمام شد به این نتیجه رسیدیم که فیلم خوبی شده و ممکن است از آن استقبال شود اما حضور «دشت خاموش» در جشنواره‌های پر تعداد و کسب جوایز مختلف را پیش‌بینی نمی‌کردیم.
به بازگشت سرمایه فیلم امیدوار هستید؟
نه فکر نمی‌کنم حتی هزینه فیلم در بیاید گرچه در مراسم آیین‌دیدار «دشت خاموش» تعداد بسیار زیادی از تماشاگران، منتقدان، فیلم‌سازان و نویسندگان لطف کردند و آمدند اما اینها کسانی هستند که این نوع از سینما و قصه‌گویی را دوست دارند. سلیقه غالب مخاطبین با «دشت خاموش» متفاوت است و نباید انتظار فروش آنچنانی از این گونه فیلم‌ها داشت. گرچه در قیاس با دیگر فیلم‌ها، استقبال از این فیلم در سینماهای «هنروتجربه» بیشتر بوده است. به هر حال تماشاگران حدود دو سال با باز و بسته شدن‌های متوالی سینماها روبه‌رو بودند و شرایط کرونا هنوز هم در فروش فیلم‌ها تاثیرگذار است.
هم «پناه» و هم «دشت خاموش» در سینماهای «هنروتجربه» روی پرده رفته است. از این اکران‌ها رضایت دارید؟
«هنروتجربه» خانه من است و از اکران «دشت خاموش» در سینماهای «هنروتجربه» بسیار راضی‌ام. من با «پناه» به «هنروتجربه» آمدم و از همان زمان جعفر صانعی‌مقدم و امیرحسین علم‌الهدی به من لطف داشتند و فیلم را اکران کردند و تشویق شدم تا «دشت خاموش» را بسازم و مایل بودم «دشت خاموش» هم در «هنروتجربه» اکران شود و خوشبختانه این اتفاق افتاد.
«شهر خاموش» در ادامه «دشت خاموش» جلوی دوربین می‌رود؟
از اول به سه‌گانه‌ای فکر می‌کردم که در نهایت همدیگر را تکمیل می‌کنند. دومین فیلم، «شهر خاموش» است که قرار است زمستان امسال به تهیه‌کنندگی رضا محقق جلوی دوربین برود.
موفقیت «دشت خاموش» تاثیری در ساخت دومین اثر این سه‌گانه دارد؟
بله حتما همین‌طور است. اعتباری که فیلم برای ما آورد باعث می‌شود که ما راحت‌تر هم «شهر خاموش» را بسازیم.
