هنروتجربه-سپیده شریعت رضوی:مترجم «تاریخ فیلم تجربی» می گوید این کتاب تلاش می‌کند سینمای تجربی را در بستر سایر هنرها به ویژه در بستر مدرنیسم و پیامدهای آن یعنی پست مدرنیسم و پساپست مدرنیسم و بازگشت دوباره به پروژه های ناتمام مدرنیسم تعریف کند.
روناک رنجی مترجم کتاب «تاریخ فیلم تجربی» به نویسندگی ای. ال. ریس که قرار است در جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران رونمایی شود، در گفتگو با سایت «هنروتجربه» درباره ترجمه این کتاب عنوان کرد: آشنایی من با سینمای تجربی به قبل از ترجمه این کتاب باز می‌گردد اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ در ورکشاپ‌های محمدرضا اصلانی و احمد الستی شرکت می‌کردم و از همان زمان به سینمای تجربی علاقه‌مندم شدم همچنین موضوع پایان‌نامه‌ام را زیبایی‌شناسی سینمای تجربی و بررسی ویژگی‌های آن در دهه ۸۰ و ۹۰ ایران انتخاب کردم به همین دلیل مجبور بودم منابعی را جمع‌آوری کنم اما در این مسیر منابع کارآمدی که به زبان فارسی باشد، پیدا نکردم حتی یکیدو عنوان کتابی هم که در حال حاضر وجود دارد، اخیرا به چاپ رسیده است.
وی با اشاره به اینکه زمانی که مشغول جمع‌آوری یکسری منابع به زبان انگلیسی برای نوشتن پایان‌نامه‌اش بوده با کتاب ریس آشنا شده است، گفت: قرار بود یکی از آشنایان کتاب را تهیه کند و برایم بفرستد که در بخش ناشران خارجی نمایشگاه کتاب تهران آن را پیدا کردم. پس از استفاده از کتاب به عنوان یکی از منابع اصلی پایان نامه ام به این نتیجه رسیدم که برای برطرف کردن نیاز خودم و بهره‌بردن دیگر دانشجویان و علاقه‌مندان این کتاب را ترجمه کنم.
مترجم کتاب «تاریخ فیلم تجربی» با اشاره به اینکه در دنیا کتاب های متعددی در زمینه سینمای تجربی وجود دارد که هر کدام از آن‌ها با رویکردی خاص به تاریخ سینمای تجربی پرداخته اند، مطرح کرد: از دهه ۷۰ میلادی که رفته رفته به دلیل وجود نهادهای سرمایه‌گذار، در دسترس قرار گرفتن تکنولوژی ها و رشد سینماهای بومی و محلی اتخاذ یک دیدگاه کلی بین‌المللی نسبت به سینمای تجربی تقریبا غیرممکن شد و کتاب ها به بررسی مسایل و تاریخ سینمای تجربی با رویکردهای متفاوت فرهنگی، منطقه ای و شخصی پرداختند.
رنجی ادامه داد: کتاب «تاریخ فیلم تجربی» تلاش می‌کند سینمای تجربی را در بستر سایر هنرها به ویژه در بستر مدرنیسم و پیامدهای آن یعنی پست مدرنیسم و پساپست مدرنیسم و بازگشت دوباره به پروژه های ناتمام مدرنیسم تعریف کند. در حقیقت ریس با احاطه ای مثال زدنی بر تاریخ هنر، ادبیات و سینما به شکلی موجز به بررسی تاریخ سینمای آوانگارد و تجربی از دوران پیشاسینما تا سال های اخیر در بستر هنرهای معاصر پرداخته است. ناگفته نماند که این کتاب از اولین کتاب‌های توصیه شده و پُرمخاطب‌ترین و تاثیرگذارترین کتاب‌ها در زمینه سینمای تجربی است.
به گفته مترجم «تاریخ فیلم تجربی»، این کتاب سرشار از اسامی افراد، فیلم‌ها و آثار هنری‌ست که مخاطب ایرانی با برخی از آن‌ها آشناست و تعداد بسیاری از آن‌ها برای او جدید و ناشناخته است، به همین دلیل زمان زیادی برای ترجمه آن صرف شده است.
وی با اشاره به اینکه پیشتر باور سیاستگذاران فرهنگی در ایران درباره سینمای تجربی تنها مترادف با نوعی سینمای آماتوری بود، عنوان کرد: سینمای آماتوری بدین معنا که ما چیزی از سینما و هنر نمی‌دانیم و یکسری تجربه‌ورزی‌هایی با یک مدیوم جدید می‌کنیم اما افرادی که در دهه های آغازین سینما در آمریکا و گاه اروپا عنوان آماتور به خود می‌دادند و حلقه ها و مدارهای تولید و نمایش فیلم های تجربی را می گرداندند عمدتا روزنامه‌نگار، نقاش، مجسمه‌ساز، هنرمند و عکاس بودند که در مقابل حرفه‌ای‌های هالیوود خود را با افتخار آماتور خطاب می‌کردند، درست نیست درباره کار افرادی که از هنر چیزی نمی‌دانند الفاظ آوانگارد و تجربه را به کار ببریم چراکه این تجربه با آن تجربه متفاوت است. برای جبران این باورها و آشنایی با کارهایی که دیگران در این حوزه انجام داده اند امروز بیش از همیشه به وجود منابع آکادمیک و مطالعاتی نیازمندیم.
مترجم کتاب «تاریخ فیلم تجربی» با اشاره به اینکه سرآغاز فیلم‌های تجربی در ایران را می توان «طلوع جدی» ساخته احمد فاروقی‌قاجار و «نیش دارو»ی منوچهر انور دانست سپس آثار محمدرضا اصلانی است که به تجربه‌گرایی در سینما می پردازد، گفت: برخی تلاش های انجام شده دیگر پیش از انقلاب حول کانون هایی مانند سینمای آزاد، تلویزیون ملی و کانون پرورش فکری شکل گرفت با اینکه به دلایل بسیاری این فیلم ها اغلب فاقد بسیاری از مولفه های فیلم تجربی اند اما در عمده این آثار آنچه جلب توجه می کند و از ویژگی های اصلی سینمای آوانگارد و تجربی نیز هست تلاش برای قد علم کردن در مقابل سینمای جریان اصلی و خلق نوعی زیبایی‌شناسی متفاوت درباره با گرامر و محتوای نهادینه شده آن است چرا که سینماهای جریان اصلی در راستای منافع اقتصادی، سیاسی و فرهنگی خود مخاطب را عنصری منفعل و عاری از تفکر و مداخله گری می خواهند.
رنجی ادامه داد: پس از انقلاب نیز برخی فیلمسازان باتجربه به کارشان ادامه دادند و بسیاری از جوان ها نیز با حمایت نهادهایی همچون انجمن سینمای جوانان ایران به ساخت فیلم های تجربی پرداختند اما چندان توجهی به فراهم آوردن زیرساخت‌های تئوریک و منابع مطالعاتی در این زمینه نداشتند. امروز سینمای جوانان ایران با توجه به این مسایل و تا حدودی وضعیت سینمای ایران تصمیم به تقویت مبانی تئوریک سینمای تجربی گرفته است.
وی با اشاره به اینکه کتاب «تاریخ فیلم تجربی» می‌تواند راهنمای خوبی برای دانشجویان و علاقه‌مندان به فیلم تجربی باشد، اظهار کرد: از آنجا که سینماهای جریان اصلی و بسیاری از تولیدات اعم از سینمایی، تلویزیونی، مستند، انیمیشن، بازی‌های کامپیوتری، صنعت موسیقی، مد، هنرهای دیجیتال و چندرسانه ای و… همواره از دستاوردهای سینمای تجربی تغذیه می‌کنند، آوانگاردها و فیلمسازان تجربی از مرزهای تثبیت شده سینما عبور می‌کنند، ناشناخته ها را تجربه می‌کنند، سپس بقیه از مواهب این امور بهره می‌گیرند. ترویج مطالعات فیلم تجربی و ساخت اینگونه فیلم ها می تواند تاثیری اساسی بر سینماهای جریان اصلی و جریان های هنری در ایران داشته باشد.
مترجم کتاب «تاریخ فیلم تجربی» درباره جدیدترین فعالیت‌های خود مطرح کرد: در ترجمه کتاب «فیلمسازی تجربی» نوشته کاترین ریمی با دکتر وحیداله موسوی همکاری داشته ام که در نشر ساقی در دست چاپ است همچنین ترجمه کتاب «سینمای آوانگارد» از مایکل اُپری هم سال ۹۷ به پایان رسید که مجوز آن چند ماه پیش صادر شده و به زودی توسط نشر بان توزیع خواهد شد.
رنجی در پایان خاطرنشان کرد: هم‌اکنون نیز مشغول تالیف کتابی با عنوان «زیبایی‌شناسی و کاربستهای فیلم تجربی» برای انجمن سینمای جوانان ایران هستم که علاوه بر پرداختن به تعاریف، تبیین خصوصیات و گونه‌های آن و بررسی عناصر فیلم تجربی، فیلم‌های شرکت‌کننده در بخش تجربی جشنواره فیلم کوتاه تهران طی سالهای ۹۳ تا سال ۹۹ مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این موارد بخشی از کتاب «نظریه مستقیم» ادوارد اسمال هم به سفارش انجمن سینمای جوانان ایران ترجمه کرده ام و امیدوارم در صورت اتمام کار در یکی از رویدادهای سال ۱۴۰۰ انجمن سینمای جوانان ایران رونمایی شود.
