
فرخی یزدی
خلاصه داستان

هومن ظریف، خبرنگار، روزنامه نگار و مستندساز است. او فعالیت مطبوعاتی خود را با نوشتن یادداشتهای اجتماعی و سیاسی در روزنامه آفتاب یزد شروع کرد و تاکنون به عنوان خبرنگار، مترجم،دبیر بخش ادب و هنر و معاون سردبیر، با روزنامههای نسیم صبا، حُسبان، همشهری محله، مجله درد، آفرینش،کارگزاران،خبرگزاری مهر همکاری کردهاست و در بخش هنری روزنامه اطلاعات نیز فعالیت دارد.
ظریف اولین مستند پژوهشی خود را با نام «مرز پرگهر» درباره فعالیتهای ادبی و هنری دکترحسین گل گلاب، شاعر سرود «ای ایران» کارگردانی کرد. مستند دوم او «یمینی شریف، نغمه سرای کودکان» است. مستند «فرخی یزدی» آخرین کار پژوهشی این کارگردان به شمار میآید.

میرزا محمد فرخی یزدی معروف به تاج الشعرا در یزد و لسان المله در طهران در ۱۲۶۸یا ۱۲۶۵ خورشیدی در یزد متولد شد. نام سومین مستند پژوهشی خود را «فرخی یزدی» نامیدم و از هرگونه صفت و عنوان فرعی برای آن پرهیز کردم به نشانه این که، این پژوهش بصری قصد دارد در عمل، روایتگر فراز و فرود زندگی فرخی یزدی باشد. فرخی یزدی، روزنامهنگار آزادیخواهی است که سلطنت احمدشاه و رضاشاه را درک کرده و زبان انتقادش شعر و نظم بود.
فرخی،در اواخر اردیبهشت ۱۲۹۸ تنها مدیحه زندگی خود را سرود و در واقع آن مدح رشادتهای سردار جنگ یزد بود که توانست اجناس و کالاهای مردم را از دزدان و رهزنان منطقه باز پس گیرد.
او بعد از فرار از چنگ ضیغم الدوله،حاکم مستبد یزد به تهران، روزنامه توفان را تاسیس کرد و به واسطه روزنامه نگاری، نماینده مردم در دوره هفتم مجلس شورای ملی شد و در آنجا در اقلیت دو نفره، در برابر فراکسیونهای متعدد مجلس،استقلال رای داشت. بعد از ضرب وشتم و تهدید، مدتی در مجلس بهارستان، اقامت و سپس به روسیه گریخت.
فرخی یزدی،با دیدن حکومت ترور شوروی، پس از ترک روسیه به اروپا رفت و بعد از بازگشت به ایران، پس از چندین سال حصر در باغ دربند، در گوشهای از باغ عباس یمینی شریف، سرانجام به اتهام بدهی پول کاغذ روزنامه،روز ۲۵ مهر ۱۳۱۸در زندان کشته شد. مدفن او نامعلوم است و در این پژوهش بصری فصلی را به جستجوی مزار و چگونگی کشته شدن او، اختصاص داده ایم.
چند ویژگی منحصر به فرد فرخی یزدی:
نخست،او حتی در روزهای تعطیل هم،به فراخور مبارزه با اربابان جراید دولتی و بولتنهای حزبی،روزنامه طوفان را منتشر میکرد.
دوم، فرخی توانست با زبانِ فخیمِ قلم، شخص اول مملکت، احمد شاه را، به نشستن در کنار یک روزنامه نگار، در دادگاهی علنی دعوت کند.او توانست در مقالهای پیش از برگزاری دادگاه، این سند بی بدیل تاریخی یکسان بودن افراد در محکمه قضایی را به استناد قانون اساسی مشروطه به رخ بکشد.
سوم، فرخی یزدی، اگرچه در زندان قصر، برای پنجاه و سه نفر موسوم به هسته ابتدایی کمونیسم رباعی سرود،اما هرگز به آنها نپیوست و مبارزه خود را بدون سرسپردگی به هیچ مرامنامه تهدید کننده حزبی دنبال کرد.
چهارم ،به استناد روزنامه شماره ۳۳ طوفان سال نخست، ۱۳۰۰ خورشیدی،فرخی یزدی مبتکر ستون سفید اعتراضی در روزنامه ایران است. او در ستون سفید اعتراضی خود ،با لحن طنز به سانسور اخبار داخلی توسط دولت، واکنش نشان داده است.
پنجم، روزنامه طوفان فرخی یزدی،از لحاظ توقیف درمدت هشت سال،رکورد دار است. یعنی پانزدهبار توقیف شده است و یک بار مجبور به تغییر «لوگو» شده است.
بررسی زندگی فرخی یزدی که هرگز ازدواج نکرد تا بتواند راحت تر مبارزه کند، تاریخچه اواخر مشروطه، سلطنت احمدشاه و رضاشاه و انفعال یا جانفشانی مردم را نشان می دهد و می تواند از نظر جامعه شناسی، تاریخ روزنامه، فعالیتهای سیاسی و جنبش های آزادیخواهی نکات قابل تاملی را روشن کند.